انجمن های تخصصی فلش خور

کارگردان : Ari Folman
نویسنده : Ari Folman
صداپیشگان : Robin Wright, Harvey Keitel, Jon Hamm
برگرفته از رمان "کنگره آینده پروژه" به قلم: اِستانیس‌واف لِم
خلاصه داستان : در این انیمیشن «رابین رایت» نقش رابین رایت را بازی می کند، بازیگر زنی که تا جایی که به زندگی حرفه ای اش مربوط است کم کم به آخر خط نزدیک می شود. بعد از چند دهه انتخاب های بد، مدیر برنامه های او اَل، رایت را متقاعد می کند تنها پیشنهاد مطرح شده را قبول کند، یعنی فروختن حق استفاده از تصویر دیجیتالی اش به مدت دو دهه به مدیر استودیوهای میراماونت و...



«ای. ام. فاستر» در داستان کوتاهی به نام «ماشین متوقف می شود» اعلام می کند که انسانیت، از نظر میل به راحتی، پا را از حد خود فراتر گذاشته است و طوری شده است که "پیشرفت" به معنای پیشرفت ماشین لحاظ می شود. «آری فولمن» کارگردان اسرائیلی، با اقتباس آزاد خود از رمان «کنگره آینده پژوه/The Futurological Congress» نوشته ی «استینساو لم»، سعی می کند به آثار زیادی که آینده را به شکلی ضد آرمانشهری تصویر کرده و در هنر اواخر قرن بیستم حضور فراوانی پیدا کرده اند، کمی عمق ببخشد. فولمن پس از مستند انیمیشنی «والتز با بشیر» محصول ۲۰۰۸، بار دیگر با «کنگره» محصول ۲۰۱۳، مخلوطی از لایو اکشن و انیمیشن، به دنیای سینما باز می گردد. این انیمیشن قصد دارد ترس هایی را که در اذهان غربی رسوخ کرده اند مخاطب قرار دهد، چه این افکار در قالب واسازی[۱] های «ژان بودریار»[۲] ظهور پیدا کرده باشند و چه به صورت بدبینی های نامطبوع «فیلیپ کی. دیک»[۳].
در این انیمیشن «رابین رایت» نقش رابین رایت را بازی می کند، بازیگر زنی که تا جایی که به زندگی حرفه ای اش مربوط است کم کم به آخر خط نزدیک می شود. بعد از چند دهه انتخاب های بد، مدیر برنامه های او اَل (هاروی کیتل) رایت را متقاعد می کند تنها پیشنهاد مطرح شده را قبول کند، یعنی فروختن حق استفاده از تصویر دیجیتالی اش به مدت دو دهه به مدیر استودیوهای میراماونت (دنی هیوستون). عناصر فیلم از همان ابتدا به خوبی روی هم می لغزند و با هم ترکیب می شوند، از هجو فیلم درباره ی فیلمسازی استودیویی هالیوود گرفته تا چند دهه بعد وقتی که رایت بایستی در کنگره ای که در عنوان فیلم به آن اشاره شده شرکت کند تا مجدداً درباره ی قراردادش به مذاکره بنشیند. از اینجا به بعد ما به آرامی داخل دنیای انیمیشنی می شویم که به وسیله مواد مخدری که به راحتی در اختیار شخصیت ها قرار می گیرد به وجود می آید و شبیه به جهنمی شبیه سازی شده است؛ جایی که نظریه ی وانموده ها[۴] و شبیه سازی[۵] بودریار پیش بینی کرده اند که "دیگر جای شکنجه نخواهد بود، جایی برای پیچش زیرکانه و شریرانه و طفره روانه ی معنا و واقعیت".
مسلماً‌ همین ایده ی کنار گذاشتن واقعیتی که آن را نمی خواهیم خود متقاعد کننده است، اما در نهایت به چیزی تفرقه برانگیز تبدیل می شود. همانطور که رایت درون مجتمع هتلی که کنگره در آن برگزار می شود بی هدف این سو و آن سو می رود، پیش از اینکه به واقعیت باز گردد درون یک رؤیای تو در تو غرق می شود. راهنمای او در این سفر اُدیسه وار دیلن( با صدای جون هم) تکنسینی است که طی بیست سال گذشته روی فیلم های او کار کرده است. دیلن که مانند ویرژیل برای دانته می ماند، سعی می کند آن چیزهای غیرقابل توضیح را توضیح دهد؛ دنیایی که او به کمک استفاده از یک مکمل مخدر خود را تسلیم آن کرده جایگزینی است برای دنیای بیرونی و فروپاشی آن. «ژیل دلوز»[۶] ادعا می کرد که ما دیگر نمی توانیم بدانیم چطور به فضاهایی که قادر به توضیح آن نیستیم واکنش نشان دهیم، و اینکه دنیای مدرن اکنون در یک قلمروی فاقد مقیاس مشترک به فعالیت خود ادامه می دهد. این یک روش برای تلاشی در جهتِ یافتن توضیحی بی فایده برای جدیدترین اثر فولمن است. وقتی ما دیگر به وقایعی که برای ما یا اطراف ما اتفاق می افتند باور نداریم، تنها چیزی که باقی می ماند اقدام به گفتمان از طریق جسم است. این "ذهن زمستانی و خوابگرفته و سرمازده" تلاشی است برای دست یازیدن به پوچی ای که وجود دارد.
برای فیلمی که به آینده ای نگاه دارد که به شکلی باورپذیر کابوس وار است، «کنگره» آنقدر جذبه دارد که بیننده را تا انتهای فیلم بکشد و در جای خود نگاه دارد؛ فیلم اثری تبدار از سینمایِ پسا انقلابیِ ذهنی است که می کوشد مرزهای فضای سینمایی ای را که از شدت خودپسندی باد کرده و به نظر می رسد دیگر به گفتمان علاقه ای ندارد و ترجیح می دهد مخاطبانش را در یک حالت خستگی و ملالت گیج کننده گیر بیندازد، پشت سر بگذارد و پیش تر برود. احساس مربوط به آگاهی از مکانیزم بدن که در طی فیلم فولمن پیش چشم ما گشوده می شود به صورتی سیال در کل فیلم باقی می ماند؛ این حس درست در لحظه ای که فکر می کنیم می توانیم آن را به چنگ بیاوریم و درک کنیم از ما می گریزد. آنچه به ما پیشنهاد می شود احساس رهایی از قیود و تن دادن به شهود است،‌ فراری به درون نقبی در زمین که این درک را به دست می دهد که آنچه می تواند یک رؤیا باشد در اصل واقعیت ساخته شده توسط ماست که از آن به عنوان یک مکانیزم دفاعی علیه واقعیت استفاده می کنیم. سینما قرار است هنر امکان پذیرها باشد، که اصلی خوب و مناسب است، اما درباره ی غیرممکن ها چه روشی اتخاذ می کند؟ ساختار بناهای بزرگ و مجلل از ذهن که قاصد دنیاهای جدید اند، چیزی ست که آدمی را شگفت زده و متحیر می کند؛ انیمیشن «کنگره» چنین ماهیتی دارد.

منبع: نقدفارسی