15-04-2015، 20:49
آیین سنتی "گلریزان" در اصل بر اساس یک سنت دیرینه رسم پهلوانی در ایران آغاز شد و سرآغازی برای فتوت مردان نیک ضمیر بوده است.
عنصرالمعالی در کتاب خویش ویژگی‌های جوانمردی را اول "خرد" ، دوم "راستی" و سوم "مردمی" بر می‌شمارد و آنها را از نشانه‌های رادمنشی و جوانمردی و عیاری می‌داند.
همچنین در کتاب "مینوی خرد" برای جوانمردی سه اصل خرد، درستی و رادی به عنوان ویژگی‌های بارز یاد شده است .
"عبدالرزاق کاشانی" در کتاب فتوت نامه نیز جوانمرد را انسانی آزاده و نیک سرشت می‌داند. وی معتقد بود، برای رسیدن به کسوت جوانمرد باید راه‌های دشواری را طی کرد تا بر دیو نفس فائق و پیروز شد. برای رسیدن به کسوت جوانمردی در نزد ایرانیان سه اصل مهم "شریعت"، "طریقت" و "حقیقت" طی می‌شود، تا جوانمردی و بخشندگی پا گیرد.
در اصل پهلوانی، رادی و بخشندگی همان گلریزان است، که خاستگاه این بخشندگی طبیعت و بهار بوده، چرا که بهار و طبیعت هرچه دارد به امر خداوندگار به زمین می‌بخشد تا حیاتی دوباره یابد.
فردوسی، رادی و درستی را شکل‌شناسی پهلوانان اساطیری خود می‌داند:
همه مردمی باید آیین تو همه رادی و راستی دین تو
مردم نیز به پهلوانان مهرگستر القاب "راد آیین"، "زاد مهر" ،"گلریز" و "رادی" نسبت می‌دادند و بین پهلوانان و عیاران نیز برگزاری آیین گلریزان و کمک به مستمندان نشانه‌ای از پیش کسوتی و مرشدی و صاحب زنگی بوده است.
هنگامی که جوانمردان و رادان وارد گود می‌شدند، مرشد و صاحب زنگ با نواختن صدای زنگ از آنان "رخصت" می‌طلبید و پهلوانان خطاب به پیر میدان‌دار گود از او می‌خواستند تا برای کسی که ناتوان است، گلریزی کند و فریاد "اگر ناتوانی بگو یا علی (ع)، اگر خسته جانی بگو یا علی (ع)" بلند می‌شد. گلریزان آیین شکرانه نعمت خدا دادی
ایرانیان از دیر باز بر اساس تکریم و نوع دوستی خود همواره بر آیین گلریزان همت گماشته‌اند و این آیین را شکرانه نعمت خدا دادی خویش می‌دانند که مانند ابر بهاری طراوات زیستن دوباره بر مستمند و نیازمند روا می‌دارند آن گونه که "وقت گلشن، خوش که گلریزان ابر رحمت است". زیباترین حرکت‌های بشری در طول تاریخ
این سنت ایرانیان در رادی، رادمنشی و پهلوانی همواره یک افتخار بوده و بسیاری از شرق‌شناسان از این امر به نیکی یاد می‌کنند به گونه‌ای که پروفسور "مانوئل کوربن" محقق دیرینه‌شناس و مردم‌شناس برجسته غربی آن را نمادی از زیباترین حرکت‌های بشری در طول تاریخ می‌داند که فقط مختص ایرانیان بوده است. وی، در کتاب خود به صراحت یاد می‌کند که در ایران مردانی قابل احترام برای برداشتن موانع از پیش پای دیگران هرچه در توان خود داشته را به دیگران بدون هیچ منتی می‌بخشیدند. گلریزان بخشی از تاریخ بزرگ ایرانیان
آیین گلریزان بخشی از تاریخ بزرگ ایرانیان است و برخی از مورخان ثبت این سنت را از زمان حمله مغول عنوان کرده‌اند، که در "باشتین" خراسان عیارانی برای کمک به نیازمندان، در سردابه شالی قرمز پهن کردند و آنان که زور بازو و توان مالی داشته، قدم پیش نهاده و هرچه داشتند برای کمک رو کردند.
ذکر پهلوانان در آیین گلریزان، گرفتن دست مستمندان و اقتدا به حضرت علی‌بن ابی طالب(ع) نخستین امام شیعیان بوده و صاحب زنگ نیز در این آیین، پهلوانان و جوانمردان را به گلریزان فرا می‌خوانده است.