22-09-2015، 20:08
خبرگزاری میزان: باتوجه به تحولات منطقه خاورمیانه و ابعاد گوناگون رقابت های منطقه ای در آینده نزدیک رقابت در بعد پدافند هوایی بین بازیگران اصلی یعنی عربستان و جمهوری اسلامی ایران با بازی سامانه های پاتریوت و اس 300 رقم خواهد خورد.
خبرگزاری میزان-گروه سیاسی: در ماه‌های اخیر در خاورمیانه شاهد گسترش و جدی شدن جنگ های به سبک نیابتی هستیم؛ فراتر از این موضوع ظهور و بروز گروههای تروریستی در منطقه و درگیری های نامرئی قدرت‌های منطقه‌ای در دو سوی میدان نبرد چهره متقاوتی را از لحاظ امنیتی و نظامی برای خاومیانه میانه رقم زده است؛ تفاوتی که تبین آینده نبرد را برای همه پژوهشگران مسائل سیاسی و امنیتی با ابهامات متناقضی همراه ساخته است؛ اما چیزی که در این بین به صورت یک منطق نظامی – امنیتی منطقه ای واضح است،تلاش هر کدام از بازیگران اصلی خاورمیانه جهت چیره کردن اراده خود را بر دیگری است.
در این راستا شاهد هستیم درگیری های طولانی غیر متناسبی رقم خورده است که نمی توان نتیجه روشنی برای آنها متصور شد.بازيگران بزرگ منطقه ای در این فضا تلاش دارند تا رقباي خود را با ایجاد دست برتر در حوزه های گوناگون نبرد به حاشيه رانده و افق راهبردي خاورميانه مورد نظر خود را ترسیم کنند.
بنابراین درچنین فضایی طبیعی است رقابت بين تهران و رياض که در حال حاضر در حال رقابت بر سر کسب برتری منطقه ای هستند و نبردهای نیابتی آنها در لبنان، عراق، سوریه و هم اکنون در یمن جریان دارد از حساسیت ویژه و اهمیت بسزایی در آینده منطقه برخوردار است. رقابت بین این دو کشور مهم علاوه بر حوزه های ظاهری مسئله در قالب یک رقابت ایدئولوژیکی (متحدان آمریکا در برابر مخالفان آمریکا)، و ژئوپلیتیکی نیز بروز واقعی و عملی دارد.
آن چیزی که در رقابت امروز منطقه‌ای جلوه معناداری به خود گرفته است خرید تسلیحاتی کشورهای حاشیه خیلج فارس است؛ که از سال ۱۹۹۷ دست‌کم شش برابر جمهوری اسلامی ایران برای تسلیح نیروهای نظامی خود هزینه کرده‌اند هرچند در مورد این هزینه ها در سال های اخیر برآوردهای قطعی وجود ندارد، اما به نظر می‌رسد کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس حدود ۱۱۴ میلیارد دلار در سال 2014برای سیستم دفاعی خود هزینه کرده این در حالیست که این رقم برای جمهوری اسلامی ایران ۱۶ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.
توافق هسته ای جمهوری اسلامی ایران با کشورهای 1+5 و لغو فروش برخی از تسلحات نظامی توافق شده با ایران مانند تحویل و موشک های اس 300 روسی تغییرات محسوسی را در توازن رقابت منطقه ای ایجاد می کند؛ هرچند جمهوری اسلامی ایران تا امروز این سامانه پدافند هوایی را که در سال 2007 به روسیه سفارش داده بود دریافت نکرده است اما در چهارچوب حرکت در مسیر جمع بندی مذاکرات هسته ای شاهد هستیم در روزها اخیر معاون رییس جمهور روسیه ولاديمير کوژين از تحويل سامانه دفاعي موشکي به روز شده اس-300 به ايران خبر داد.تحویل سامانه موشکی اس۳۰۰ به ایران نه تنها توان بازدارندگی ایران را افزایش, بلکه قدرت تهاجمی ایران را به فراتر از حریم هوایی این کشور گسترش خواهد داد.
واشنگتن به عنوان طرف اصلی مذاکرات و توافق هسته ای با جمهوری اسلامی با ایران و شریک راهبردی کشورهای عرب خلیج فارس؛ باید جهت راضی کردن متعهدان خاورمیانه ای خود و ثبات تغییر توازن قدرت درخلیج فارس وارد بحث فروش و سرمایهگذاری پدافند موشکی در منطقه خاورمیانه و کشورهای مانند عربستان سعوی شود. دراین راستا شاهد هستیم آژانس همکاری‌های امنیتی وابسته به وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) روز چهارشنبه اعلام کرد که این وزارتخانه با معامله تسلیحاتی آمریکا با عربستان به ارزش 5.4 میلیارد دلار برای فروش 600 فروند موشک PAC– 3 در قالب سامانه موشکی (پاتریوت) موافقت کرده است.
درفضا و شرایط امروز منطقه خاورمیانه حتما سلاح پدافندی و برتری پدافندی عرصه بسیار مناسبی برای رقابت محسوب می شود و طبیعی است اگر ایران مجهز به سامانه موشک اس 300 روسی شود، عربستان نیز مجهز به سامانه موشکی پاتریوت خواهد شد.
سوالی که شاید در مرحله نگاه اول نظر تحلیل‌گران نظامی و امنیتی را به خود مشغول سازد، مقایسه بین دو سامانه پدافندی آینده بازیگران اصلی منطقه خاورمیانه یعنی سامانه بلند برد اس-۳۰۰ و پاتریوت است.
هر چند این دو سامانه دارای نسخه های متفاوت و از موشک های گوناگونی بهره می برند؛ اما در برخی از ابعاد می تواند به مقایسه های کلانی برای دستیابی به رویکرد شفافی در راستای تبین آینده توازن قدرت پدافندی منطقه دست زد.
سامانه موشکی پاتریوت که از سال 1981 در حال خدمت است متشکل از یک سامانه دفاعی هوایی پیشرفته برای مقابله با انواع هواپیماها، جنگنده‌ها و موشک‌ها است؛ ۱۱۰۶ از این سامانه در اختیار ارتش آمریکا و ۱۷۲ سامانه دیگر نیز پدافند موشکی در حال حاضر دراختیار کشورهایی نظیر اسرائیل،مصر،بحرین،هلند،کره جنوبی،تایوان,امارات متحده عربی،اسپانیا و یونان قرار دارد.سامانه پاتریوت دارای چهار بخش عملیاتی متحرک به صورت بخش فرمانده ای،واحد ارتباطات ،نظارت رادار و هدایت موشک است؛ که هر چهار بخش توسط سامانه رادیویی و یا کابل فیبر نوری به یکدیگر متصل می شوند.
درمقابل ساخت موشک پدافند هوایی اس ۳۰۰ که برای مقابله با جت‌های جنگی سریع و موشک های کروز دشمن توسط شوروی در سال۱۹۷۹ مستقر شد و از عمر عملیاتی خود تا به امروز دستخوش تغییرات ریز و درشت زیادی شده و نسخه‌های بسیاری از این سامانه پدافندی عملیاتی و در اختیار کشورهای نظیر الجزیره، آذربایجان، بلغارستان، بلاروس،چین،یونان، قزاقستان، اوکراین، مصر، ونزوئلا، ویتنام و اسلواکی قرار داده شده است.اما در نگاه کلان .اس-۳۰۰ یک سامانه پدافندی برد بلند متحرک است که قابلیت انهدام جنگنده ها و ضد بالستیک را در خود جای داده است.
درنهایت بعد از تعریف تاریخ کلی کاربردی این دو سامانه پدافندی که قادرند بر ضد هواگردها و موشک های بالستیک عمل موثر انجام داده و یک جنگنده را از فاصله کمینه ۳ کیلومتری منهدم کنند اعداد و ارقام حرف نهایی را می زنند؛ به طور مثال فاصله بیشینه انهدام سامانه اس-۳۰۰ حدود ۴۰ کیلومتر از رقیب خود بهترعمل می کند و می تواند جنگنده ها را در فاصله ۲۰۰ کیلومتری منهدم کند و این در صورتی است که این عدد برای پاتریوت ۱۶۰ کیلومتر عنوان شده است.
البته لازم به ذکر است این اعداد می توانند بنابر نوع جنگنده و سطح مقطع راداری (RCS) به یک نسبت کاهش یا افزایش پیدا کنند.
پاتریوت می تواند موشک های بالستیک را تا فاصله ۲۰ کیلومتری خود نابود سازد و این در حالی است که این عدد برای اس-۳۰۰ حدود ۴۰ کیلومتر می باشد و این یعنی ۲ برابر! و در این مورد اس-۳۰۰ بدون شک بهتر عمل می کند.
کمینه ارتفاع درگیری برای پاتریوت در حدود ۶۰ متر و بیشینه ارتفاع در حدود ۲۴ کیلومتر می باشد و این در حالی است که کمینه ارتفاع برای اس-۳۰۰ حدود ۱۰ متر و بیشینه ارتفاعی درگیری بر ضد یک هواگرد حدود ۲۷ کیلومتر عنوان شده است.
ارتفاع درگیری بر ضد یک موشک بالستیک برای پاتریوت ۳ الی ۱۲ کیلومتر و برای اس-۳۰۰ حدود ۲ الی ۲۵ کیلومتر بیان شده است.
بیشترین سرعتی که اس-۳۰۰ می تواند بر یک هواگرد اقدام به مقابله کند برابر ۲۸۰۰ متر بر ثانیه می باشد و این در صورتیست که این عدد برای پاتریوت برابر ۲۲۰۰ متر بر ثانیه است. این اعداد برای مقابله با موشک های بالستیک به ترتیب ۱۹۰۰ متر بر ثانیه (ّرای اس-۳۰۰) و ۱۷۰۰ متر بر ثانیه (برای پاتریوت) خواهند شد. تا به اینجا اس-۳۰۰ برنده بی چون و چرای این مقایسه است ولی ویژگی اصلی اس-۳۰۰ وقتی نمایان می شود که به نکته این نکته توجه داشته باشیم که اس-۳۰۰ توانایی هدایت ۷۲ موشک به صورت همزمان را داراست در حالی که پاتریوت تنها ۲۴ موشک را می تواند به صورت همزمان هدایت کند.
از طرفی گرامبل می تواند به صورت همزمان با ۳۶ هدف درگیر شود ولی پاتریوت تنها قابلیت درگیری با ۸ هدف را به صورت همزمان دارد. هر چند که اس-۳۰۰ در اکثر موارد برتر از پاتریوت بود ولی باید به این نکته توجه داشته باشیم که موشک های پاتریوت تنها ۷۰۰ کیلوگرم وزن دارند و این در حالی است که وزن موشک های اس-۳۰۰ به ۱۷۵۰ کیلوگرم نیز می رسد! و همین امر باعث خواهد شد تا به طور ذاتی موشک های اس-۳۰۰ پتانسیل کمتری برای انجام مانور بر ضد هواگردها داشته باشند.
در پایان باید گفت هر چند که اس-۳۰۰ در نسخه های مختلف تا حدود زیادی از پاتریوت جلوتر و بهترعمل می کند؛اما در یک جمع بندی کلی مقایسه ای باید به تفاوت دیدگاه سازندگان شرقی و غربی در رابطه با توسعه پدافند های برد بلند در این دو سامانه توجه کرد زیرا همیشه اعداد و ارقام نیستند که نتیجه یک مقایسه را مشخص می کنند و در عملکرد یک سامانه پدافندی در انهدام یک جنگنده و موشک بالستیک در آسمان فاکتورهای گوناگونی بسیاری دخالت دارند؛ بنابراین امروز برای تبین توازن قوا در عرصه پدافندی منطقه مبهم خاورمیانه باید منتظر تحولات آینده از لحاظ امنیتی بود و نمی توان پیش بینی کرد که وضعیت خاورمیانه و آسیای مرکزی در پنج یا ده سال آینده چگونه خواهد بود اما باچنین مقایسه های می‌توان در بستر تحولات منطقه فاکتورها و شاخص هایی را شناسایی کرد که در آینده نقشی موثر خواهند داشت.
خبرگزاری میزان-گروه سیاسی: در ماه‌های اخیر در خاورمیانه شاهد گسترش و جدی شدن جنگ های به سبک نیابتی هستیم؛ فراتر از این موضوع ظهور و بروز گروههای تروریستی در منطقه و درگیری های نامرئی قدرت‌های منطقه‌ای در دو سوی میدان نبرد چهره متقاوتی را از لحاظ امنیتی و نظامی برای خاومیانه میانه رقم زده است؛ تفاوتی که تبین آینده نبرد را برای همه پژوهشگران مسائل سیاسی و امنیتی با ابهامات متناقضی همراه ساخته است؛ اما چیزی که در این بین به صورت یک منطق نظامی – امنیتی منطقه ای واضح است،تلاش هر کدام از بازیگران اصلی خاورمیانه جهت چیره کردن اراده خود را بر دیگری است.
در این راستا شاهد هستیم درگیری های طولانی غیر متناسبی رقم خورده است که نمی توان نتیجه روشنی برای آنها متصور شد.بازيگران بزرگ منطقه ای در این فضا تلاش دارند تا رقباي خود را با ایجاد دست برتر در حوزه های گوناگون نبرد به حاشيه رانده و افق راهبردي خاورميانه مورد نظر خود را ترسیم کنند.
بنابراین درچنین فضایی طبیعی است رقابت بين تهران و رياض که در حال حاضر در حال رقابت بر سر کسب برتری منطقه ای هستند و نبردهای نیابتی آنها در لبنان، عراق، سوریه و هم اکنون در یمن جریان دارد از حساسیت ویژه و اهمیت بسزایی در آینده منطقه برخوردار است. رقابت بین این دو کشور مهم علاوه بر حوزه های ظاهری مسئله در قالب یک رقابت ایدئولوژیکی (متحدان آمریکا در برابر مخالفان آمریکا)، و ژئوپلیتیکی نیز بروز واقعی و عملی دارد.
آن چیزی که در رقابت امروز منطقه‌ای جلوه معناداری به خود گرفته است خرید تسلیحاتی کشورهای حاشیه خیلج فارس است؛ که از سال ۱۹۹۷ دست‌کم شش برابر جمهوری اسلامی ایران برای تسلیح نیروهای نظامی خود هزینه کرده‌اند هرچند در مورد این هزینه ها در سال های اخیر برآوردهای قطعی وجود ندارد، اما به نظر می‌رسد کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس حدود ۱۱۴ میلیارد دلار در سال 2014برای سیستم دفاعی خود هزینه کرده این در حالیست که این رقم برای جمهوری اسلامی ایران ۱۶ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.
توافق هسته ای جمهوری اسلامی ایران با کشورهای 1+5 و لغو فروش برخی از تسلحات نظامی توافق شده با ایران مانند تحویل و موشک های اس 300 روسی تغییرات محسوسی را در توازن رقابت منطقه ای ایجاد می کند؛ هرچند جمهوری اسلامی ایران تا امروز این سامانه پدافند هوایی را که در سال 2007 به روسیه سفارش داده بود دریافت نکرده است اما در چهارچوب حرکت در مسیر جمع بندی مذاکرات هسته ای شاهد هستیم در روزها اخیر معاون رییس جمهور روسیه ولاديمير کوژين از تحويل سامانه دفاعي موشکي به روز شده اس-300 به ايران خبر داد.تحویل سامانه موشکی اس۳۰۰ به ایران نه تنها توان بازدارندگی ایران را افزایش, بلکه قدرت تهاجمی ایران را به فراتر از حریم هوایی این کشور گسترش خواهد داد.
سامانه موشکی اس 300
واشنگتن به عنوان طرف اصلی مذاکرات و توافق هسته ای با جمهوری اسلامی با ایران و شریک راهبردی کشورهای عرب خلیج فارس؛ باید جهت راضی کردن متعهدان خاورمیانه ای خود و ثبات تغییر توازن قدرت درخلیج فارس وارد بحث فروش و سرمایهگذاری پدافند موشکی در منطقه خاورمیانه و کشورهای مانند عربستان سعوی شود. دراین راستا شاهد هستیم آژانس همکاری‌های امنیتی وابسته به وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) روز چهارشنبه اعلام کرد که این وزارتخانه با معامله تسلیحاتی آمریکا با عربستان به ارزش 5.4 میلیارد دلار برای فروش 600 فروند موشک PAC– 3 در قالب سامانه موشکی (پاتریوت) موافقت کرده است.
سامانه موشکی پاتریوت
درفضا و شرایط امروز منطقه خاورمیانه حتما سلاح پدافندی و برتری پدافندی عرصه بسیار مناسبی برای رقابت محسوب می شود و طبیعی است اگر ایران مجهز به سامانه موشک اس 300 روسی شود، عربستان نیز مجهز به سامانه موشکی پاتریوت خواهد شد.
سوالی که شاید در مرحله نگاه اول نظر تحلیل‌گران نظامی و امنیتی را به خود مشغول سازد، مقایسه بین دو سامانه پدافندی آینده بازیگران اصلی منطقه خاورمیانه یعنی سامانه بلند برد اس-۳۰۰ و پاتریوت است.
هر چند این دو سامانه دارای نسخه های متفاوت و از موشک های گوناگونی بهره می برند؛ اما در برخی از ابعاد می تواند به مقایسه های کلانی برای دستیابی به رویکرد شفافی در راستای تبین آینده توازن قدرت پدافندی منطقه دست زد.
سامانه موشکی پاتریوت که از سال 1981 در حال خدمت است متشکل از یک سامانه دفاعی هوایی پیشرفته برای مقابله با انواع هواپیماها، جنگنده‌ها و موشک‌ها است؛ ۱۱۰۶ از این سامانه در اختیار ارتش آمریکا و ۱۷۲ سامانه دیگر نیز پدافند موشکی در حال حاضر دراختیار کشورهایی نظیر اسرائیل،مصر،بحرین،هلند،کره جنوبی،تایوان,امارات متحده عربی،اسپانیا و یونان قرار دارد.سامانه پاتریوت دارای چهار بخش عملیاتی متحرک به صورت بخش فرمانده ای،واحد ارتباطات ،نظارت رادار و هدایت موشک است؛ که هر چهار بخش توسط سامانه رادیویی و یا کابل فیبر نوری به یکدیگر متصل می شوند.
سامانه موشکی پاتریوت
درمقابل ساخت موشک پدافند هوایی اس ۳۰۰ که برای مقابله با جت‌های جنگی سریع و موشک های کروز دشمن توسط شوروی در سال۱۹۷۹ مستقر شد و از عمر عملیاتی خود تا به امروز دستخوش تغییرات ریز و درشت زیادی شده و نسخه‌های بسیاری از این سامانه پدافندی عملیاتی و در اختیار کشورهای نظیر الجزیره، آذربایجان، بلغارستان، بلاروس،چین،یونان، قزاقستان، اوکراین، مصر، ونزوئلا، ویتنام و اسلواکی قرار داده شده است.اما در نگاه کلان .اس-۳۰۰ یک سامانه پدافندی برد بلند متحرک است که قابلیت انهدام جنگنده ها و ضد بالستیک را در خود جای داده است.
سامانه موشکی اس 300
درنهایت بعد از تعریف تاریخ کلی کاربردی این دو سامانه پدافندی که قادرند بر ضد هواگردها و موشک های بالستیک عمل موثر انجام داده و یک جنگنده را از فاصله کمینه ۳ کیلومتری منهدم کنند اعداد و ارقام حرف نهایی را می زنند؛ به طور مثال فاصله بیشینه انهدام سامانه اس-۳۰۰ حدود ۴۰ کیلومتر از رقیب خود بهترعمل می کند و می تواند جنگنده ها را در فاصله ۲۰۰ کیلومتری منهدم کند و این در صورتی است که این عدد برای پاتریوت ۱۶۰ کیلومتر عنوان شده است.
البته لازم به ذکر است این اعداد می توانند بنابر نوع جنگنده و سطح مقطع راداری (RCS) به یک نسبت کاهش یا افزایش پیدا کنند.
پاتریوت می تواند موشک های بالستیک را تا فاصله ۲۰ کیلومتری خود نابود سازد و این در حالی است که این عدد برای اس-۳۰۰ حدود ۴۰ کیلومتر می باشد و این یعنی ۲ برابر! و در این مورد اس-۳۰۰ بدون شک بهتر عمل می کند.
کمینه ارتفاع درگیری برای پاتریوت در حدود ۶۰ متر و بیشینه ارتفاع در حدود ۲۴ کیلومتر می باشد و این در حالی است که کمینه ارتفاع برای اس-۳۰۰ حدود ۱۰ متر و بیشینه ارتفاعی درگیری بر ضد یک هواگرد حدود ۲۷ کیلومتر عنوان شده است.
ارتفاع درگیری بر ضد یک موشک بالستیک برای پاتریوت ۳ الی ۱۲ کیلومتر و برای اس-۳۰۰ حدود ۲ الی ۲۵ کیلومتر بیان شده است.
بیشترین سرعتی که اس-۳۰۰ می تواند بر یک هواگرد اقدام به مقابله کند برابر ۲۸۰۰ متر بر ثانیه می باشد و این در صورتیست که این عدد برای پاتریوت برابر ۲۲۰۰ متر بر ثانیه است. این اعداد برای مقابله با موشک های بالستیک به ترتیب ۱۹۰۰ متر بر ثانیه (ّرای اس-۳۰۰) و ۱۷۰۰ متر بر ثانیه (برای پاتریوت) خواهند شد. تا به اینجا اس-۳۰۰ برنده بی چون و چرای این مقایسه است ولی ویژگی اصلی اس-۳۰۰ وقتی نمایان می شود که به نکته این نکته توجه داشته باشیم که اس-۳۰۰ توانایی هدایت ۷۲ موشک به صورت همزمان را داراست در حالی که پاتریوت تنها ۲۴ موشک را می تواند به صورت همزمان هدایت کند.
از طرفی گرامبل می تواند به صورت همزمان با ۳۶ هدف درگیر شود ولی پاتریوت تنها قابلیت درگیری با ۸ هدف را به صورت همزمان دارد. هر چند که اس-۳۰۰ در اکثر موارد برتر از پاتریوت بود ولی باید به این نکته توجه داشته باشیم که موشک های پاتریوت تنها ۷۰۰ کیلوگرم وزن دارند و این در حالی است که وزن موشک های اس-۳۰۰ به ۱۷۵۰ کیلوگرم نیز می رسد! و همین امر باعث خواهد شد تا به طور ذاتی موشک های اس-۳۰۰ پتانسیل کمتری برای انجام مانور بر ضد هواگردها داشته باشند.
در پایان باید گفت هر چند که اس-۳۰۰ در نسخه های مختلف تا حدود زیادی از پاتریوت جلوتر و بهترعمل می کند؛اما در یک جمع بندی کلی مقایسه ای باید به تفاوت دیدگاه سازندگان شرقی و غربی در رابطه با توسعه پدافند های برد بلند در این دو سامانه توجه کرد زیرا همیشه اعداد و ارقام نیستند که نتیجه یک مقایسه را مشخص می کنند و در عملکرد یک سامانه پدافندی در انهدام یک جنگنده و موشک بالستیک در آسمان فاکتورهای گوناگونی بسیاری دخالت دارند؛ بنابراین امروز برای تبین توازن قوا در عرصه پدافندی منطقه مبهم خاورمیانه باید منتظر تحولات آینده از لحاظ امنیتی بود و نمی توان پیش بینی کرد که وضعیت خاورمیانه و آسیای مرکزی در پنج یا ده سال آینده چگونه خواهد بود اما باچنین مقایسه های می‌توان در بستر تحولات منطقه فاکتورها و شاخص هایی را شناسایی کرد که در آینده نقشی موثر خواهند داشت.