انجمن های تخصصی فلش خور

سفالوسپورین‌ها یکی از قدیمیترین و پرتعدادترین آنتی بیوتیکها هستند که بر بسیاری از عوامل بیماریزا موثرند و بسته به نسل٬ در اشکال دارویی گوناگون مانند کپسول، شربت، آمپول و غیره تولید میشوند. این داروها مانند پنی سیلینها از گروه بتالاکتامها هستند.


طبقه بندی سفالوسپورین‌ها
سفالوسپورین نسل اول (مؤثرتر بر کوکسی گرم مثبت) مانند سفالکسین، سفازولین و سفالوتین(تزریقی وریدی)


سفالوسپورین نسل دوم مانند سفوتتان و سفوکسیتین(مؤثر بر بی هوازی ها)، سفاکلر و سفوروکسیم(مؤثر بر هموفیلوس و موراکسلا)


سفالوسپورین نسل سوم (مؤثر بر گرم منفی ها): مانند سفیکسیم، سفتریاکسون، سفتازیدیم و سفتیزوکسیم (تزریقی وریدی و عضلانی)


سفالوسپورین نسل چهار (اثر بر گرم مثبت در حد نسل اول و اثر بر گرم منفی در حد نسل سوم): مانند سفپیم


اموروزه سفالوسپورینهای نسل پنجم مانند Ceftaroline نیز ساخته شده اند. به عنوان یک قانون کلی داروهای نسل اول اثر بهتری بر روی ارگانیسم های گرم مثبت دارند و نسل های بعدی بر روی ارگانیسم های هوازی گرم منفی مؤثرتر هستند.


مکانیسم اثر سفالوسپورین‌ها


سفالوسپورین‌های نسل اول عمدتاً علیه کوکسی‌های گرم مثبت فعال هستند. سفالوسپورین‌های جدید به نسل‌های دوم، سوم و چهارم و پنجم تقسیم بندی شده‌اند به طوری که به ترتیب میزان تاثیر آنها بر باسیل‌های گرم منفی افزایش یافته‌است. سفالوسپورین‌های جدید، همانند پنی سیلین‌ها، با هدف فعالیت بیشتر در مقابل باسیل‌های گرم منفی ساخته می‌شوند. سفالوسپورین‌ها در مقابل طیف وسیعی از میکرو ارگانیسم‌ها موثّر بوده، عموماً به خوبی تحمل شده و نسبت به پنی سیلین‌ها واکنش‌های افزایش حساسیت کمتری ایجاد می‌کنند. علی رغم تشابه ساختمانی تنها ۱۰ درصد کسانی که به پنی سیلین حساس هستند با سفالوسپورین‌ها نیز دچار حساسیت می‌شوند. سفالوسپورین‌ها توسط قارچی از جنس سفالوسپوریم تولید می‌شوند، به غیر از برخی از آنها مانند سفوکسیتین که توسط آکتینو مایست استرپتو مایسس تولید می‌گردد.


ساختار شیمیایی سفالوسپورین‌ها


سفالوسپورین ها نسبت به بسیاری از بتالاکتامازهای باکتریها از پنی سیلین پایدارتر هستند و لذا معمولاً طیف فعالیت گسترده تری دارند . سفالوسپورین ها علیه آنتروکوکها و لیستریامنوسیتوژنها موثر نیستند . تولید انواع مختلفی با هسته مشترک( ۷- آمینوسفالوسپورانیک اسید )، ساخت سفالوسپورین های متعدد با ویژگی های متفاوت را میسر ساخته است .


هسته سفالوسپورین ها، ۷ آمینوسفالوسپورانیک اسید شباهت زیادی به ۶ آمینوپنی سیلانیک اسید دارد . فعالیت ضد میکروبی ذاتی سفالوسپورین های طبیعی اندک است، ولی اتصال گروههای مختلف R۱ و R۲ داروهایی با اثرات درمانی خوب و اثرات سمی کم را بوجود آورده است .


سفالوسپورین ها وزن مولکولی ۴۰۰ تا ۴۵۰ دارند آنها محلول در آب و در مقابل تغییرات PH و درجه حرارت نسبتاً پایدار هستند .


ویژگیهای کلی
هرچه از نسل اول به نسل چهارم پیش رویم گسترش طیف اثر بر ضد گرم‌منفی افزایش و بر گرم‌مثبت ها کاهش می‌یابد. به طور مشخص سفالوسپورین‌های نسل اول علیه استافیلوکوک اورئوس و گونه های استرپتوکوکوس خیلی فعال هستند، در حالی که فعالیت بر گرم منفی ها محدود شده به پروتئوس میرابیلیس، اشرشیاکولی و کلبسیلا پنومونیا که می توان جهت آسانی یادآوری مختصراً آنرا پنومونی PEK نامید. سفالوسپورین های نسل دوم دارای فعالیت کمتری بر باکتری‌های گرم مثبت نسبت به سفالوسپورین نسل اول هستند اما، فعالیت بیشتری در برابر گرم منفی‌هایی مثل(هموفیلوس آنفلوآنزا و نایسریامننژییتیدیس) بعلاوهٔ ارگانیسم‌های PEK هستند(HNPEK). در میان باکتری های گرم منفی، سفالوسپورین های نسل سوم گونه های سراشیا را نیز پوشش می دهند . بنابراین ارگانیسم های(HNPEKS) را در بر می گیرند.






در پایان فعالیت سفالوسپورین های نسل چهارم گسترش پیدا کرده تا آن جاکه گونه های انتروباکتر و سیتروباکتر را در بر می گیرد (HEN-PECKS). سفتازیدیم و سفپیم تنها دو سفالوسپورینی هستند که فقط علیه سودمونا آئروژینوزا فعالیت می کنند. سفالوسپورین های نسل سوم و چهارم علیه بیشتر استافیلوکوک ها فعال هستند اما این فعالیت کمتر از سفالوسپورین های نسل اول است با این حال سفتازیدیم فعالیت ضد استافیلوکوک خیلی ضعیفی دارد. سفالوسپورینها به صورت خوراکی(PO) و تزریق وریدی (IV) در دسترس هستند. خواص دارویی سفالوسپورین ها در کل خانواده با استنثناهای کمی مشابه است . سفالوسپورین ها به خوبی در بیشتر بافت های بدن توزیع می شوند به جز CSF، پروستات و چشم. با این حال سفالوسپورین های نسل سوم و چهارم در صورت التهاب مننژ تجمع مناسبی در CSF دارند.اکثریت سفالوسپورین ها به جز سفتریاکسون از طریق ترشح فعال توبولی دفع کلیوی دارند. از آن جایی که سفتریاکسون دفع غیر کلیوی دارد، نیازمند تعدیل دوز در بیماران بانارسایی کلیوی نیست. دفع یک نیمه عمر برای سفالوسپورین ها(اکثراً) یک تا۲ ساعت است، به جز سفوتتان که ۳ ساعت است و سفکسیم که ۴ ساعت است و سفتریاکسون که ۸ ساعت است


محدودیت تجویز داروی Cefazolinبرای عفونت های ناشی از جراحی


با وجودیکه این دارو یکی از بهترین گزینه ها برای پیشگیری از عفونت های بعد از جراحی است، اما برای درمان مننژیت کاربردی ندارد چون وارد مغز نمی شود.


بهترین آنتی بیوتیک ها برای درمان مننژیت خردسالان


این دو آنتی بیوتیک( معمولا با همراهی وانکومایسین و آمپی سیلین) اولین گزینه برای درمان مننژیت از سن سه ماهگی به بالا می باشند.


مزیت تجویز داروی Cefepimeاز نسل چهارم، نسبت به هم خانواده های سفالوسپورین خود از نسل سوم


این سفالوسپورین نسل چهارم، علاوه بر بسیاری از مزایایی که سفالوسپورین های نسل سوم دارند، بر روی خانواده انتروباکتریاسه( عامل عفونت های روده ای، ادراری، تنفسی و …….) نیز موثر است. با عدم تجویز بی رویه آنتی بیوتیک های وسیع الطیف جدید،جلوی ایجاد مقاومت میکروبی را بگیریم.


اندیکاسیون مصرف آنتی بیوتیک های Cefazolin, Cephalexin, Cephalothin


امروزه مصرف این سفالوسپورین های نسل اول، به درمان آبسه های پوستی( بافت های نرم) و عفونت های ادراری محدود شده است. فرم خوراکی این آنتی بیوتیک ها را نباید برای عفونت های تهدید کننده سیستمیک تجویز کرد.


عوارض جانبی سفالوسپورین‌ها


در کل سفالوسپورین‌ها بسیار خوب تحمل می شوند. بیش‌ترین و شایع‌ترین تأثیرات مضر آن‌ها واکنش‌های افزایش حساسیت مثل راش‌های پوستی، تب و آنمی همولیتیک است.


واکنش متقاطع بین پنی‌سیلین و سفالوسپورین به میزان ۱۰-۵ درصد است. اگر چه بعضی از بیماران با سابقه آلرژی به پنی سیلین ممکن است سفالوسپورین را تحمل کنند، اما بیماران با سابقهٔ شوک آنافیلاکسی به پنی‌سیلین نباید سفالوسپورین را مصرف کنند.


سفتریاکسون در صفرا ته‌نشین می‌شود و باعث ایجاد سنگهای کاذب صفرا در اثر رسوب دارو می گردد. این اتفاق (رسوب در صفرا) زمانی رخ می دهد که دارو با میزان(دوز) بالا مصرف گردد. سفتریاکسون و سفوتاکسیم دو داروی نسل سوم سفالوسپورین‌ها برای درمان تجربی مننژیت باکتریایی مورد استفاده قرار می گیرند، زیرا موثرترین عامل بر ضد استرپتوکوک پنومونیه است. سفوتتان دارای گروه فنیل تیوتترازول است که مانع سنتز ویتامین K در خون می شود و در نتیجه پروترومبین خون کاهش یافته و ایجاد خونریزی می‌کند. علاوه بر این زمانی که با داروهای دارای الکل مصرف شوند واکنشهای شبیه دی سولفیرام ایجاد می‌کنند.