04-12-2021، 14:04
#انسانی
۱-#همسان
۲-#همسان_دولختی
۳-#ناهمسان
از میان اوزان شعر فارسی ۲۸ وزن بیشترین کاربرد را دارند که شامل:
۱- همسان:
اگر یک رکن یکسان چهار یا سه بار تکرار شود، پایه‌های آوایی آن همسان‌است. اگر از رکن پایانی آن هجا یا هجاهایی نیز حذف شود باز هم همسان محسوب می‌شود. از میان ۲۸ وزن مشهور، اوزان زیر همسان محسوب می‌شوند:⇩
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
مفاعيلن مفاعيلن مفاعيلن مفاعيلن
مفاعيلن مفاعيلن فعولن
مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن
فعولن فعولن فعولن فعولن
فعولن فعولن فعولن فعل
فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن
فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن
فعلاتن فعلاتن فعلن
مفتعلن مفتعلن مفتعلن مفتعلن
مفتعلن مفتعلن فاعلن
مستفعل مستفعل مستفعل مستف
(= مفعول مفاعيل مفاعيل فعولن)
مستفعل مستفعل مستفعل فع (=مفعول/ مفاعيل/ مفاعيل/ فعل)
این دو وزن به دو صورت به پایه‌های آوایی تقطیع می‌شوند. در حالت اول همسان و در حالت دوم غیرهمسان محسوب می‌شوند.
۲- اوزان همسان دولختی:
این اوزان از تناوب دو رکن حاصل می‌شوند. این اوزان تنها در صورتی دولختی هستند که به صورت چهار رکنی به کار روند؛ یعنی، چهار رکن در هر مصراع، همچنین اگر هجا یا هجاهایی از رکن پایانی این اوزان حذف شود، دیگر دولختی محسوب نمی‌شوند و ناهمسان‌اند. وزن‌های زیر همسان دولختی هستند:⇩
مفتعلن فاعلن // مفتعلن فاعلن
مستفعل مفعولن// مستفعل مفعولن
(= مفعول مفاعيلن// مفعول مفاعيلن)
مستفعلن فعولن// مستفعلن فعولن
(= مفعول فاعلاتن// مفعول فاعلاتن)
دو وزن بالا به دو صورت به پایه‌های آوایی تقسیم می‌شوند. در هر دو حالت همسان دولختی هستند.
مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن
فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن
مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن
۳- ناهمسان:
این اوزان از پایه‌های آوایی متفاوت پدید می‌آیند. به عبارت دیگر اوزانی که نه همسان و نه دولختی باشند، ناهمسان محسوب می‌شوند. از ۲۸ وزن مشهور فارسی اوزان زیر ناهمسان محسوب می‌شوند:⇩
فعلاتن مفاعلن فعلن
مفتعلن فاعلات مفتعلن فع
مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن
مستفعلن مفاعل مستفعلن فعل
(= مفعول فاعلات مفاعيل فاعلن)
مستفعلن مفاعل مفعولن
(= مفعول فاعلات مفاعيلن)
مستفعل فاعلات مستفعِلْ
(= مفعول مفاعلن مفاعيلن)
مستفعل فاعلات فعلن
(= مفعول مفاعلن فعولن)
چهار وزن اخیر به دو صورت به پایه‌های آوایی لخت‌لخت می‌شوند و در هر دو حالت ناهمسان هستند.?