انجمن های تخصصی فلش خور

مقدمه :

بیماریهای قلبی عروقی در حال تبدیل شدن به اصلی ترین عامل مرگ و میر و ناتوانی بشر در اغلب کشورهای جهان هستند . این بیماریها در حال حاضر جزو سه علت اول مرگ و میر و ناتوانی انسان در سراسر دنیا هستند . درگذشته بیماریهای عفونی و واگیر عامل عمده مرگ و میر های بشر بودند ، امّا امروزه بیماریهای غیرواگیر تبدیل به عوامل خطرناکتر شده اند . اگرچه خطرات ناشی از بیماریهای مسری بدلیل ماهیت واگیری آنها فوری و آنی تر است امّا عوارض ناشی از بیماریهای مزمن مثل بیماریهای قلبی عروقی ماندگارتر ، پرهزینه تر و ناتوان کننده تر هستند .هرچند بعضی از عوامل ایجاد و پیدایش بیماریهای قلبی عروقی مثل سن غیر قابل مداخله هستند ، امّا روشهایی برای پیشگیری از بیماریهای قلبی عروقی وجود دارد . با بکار بستن این روشها و شیوه ها می توان از ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی پیشگیری کرد و یا حداقل بروز آنها را به تأخیر انداخت .
امکان ایجاد بیماریهای قلبی عروقی بعد از سن 40 سالگی در مردان 49% و در زنان 39% است . در ایران براساس مطالعات انجام شده در 4 استان برروی علل مرگ و میر در سال 1379 و 1380 نشان داده شده که بیماریهای قلبی عروقی مسئول 6/34% کل مرگ ها بوده اند .


عوامل خطر بیماریهای قلبی عروقی :
عوامل خطر غیرقابل تعدیل :
عواملی هستند که غیرقابل تغییر و مداخله هستند . این عوامل همراه فرد هستند و فرد و جامعه نمی توانند برای تغییر در آن دخالتی بکنند .
این عوامل عبارتند از :
1 ) سن : هرچقدر سن بالاتر رود احتمال خطر بیماریهای قلبی عروقی هم بیشتر می شود .
2 ) جنس : مردان بیشتر از زنان احتمال ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی را دارند .
3 ) سابقه خانوادگی : در کسانی که سابقه خانوادگی بیماریهای قلبی عروقی بخصوص در سنین پایینتر را دارند احتمال بروز این بیماریها بیشتر است .

عوامل خطر رفتاری :
این عوامل به رفتار و نحوه زندگی بستگی داشته و قابل پیشگیری هستند :
1 ) استعمال دخانیات
2 ) زندگی کم تحرک و عدم وجود فعالیت فیزیکی مناسب
3 ) رژیم غذایی ناسالم ( حاوی چربی اشباع شده و کلسترول زیاد ، مصرف زیاد کالری و نمک و مصرف الکل )

عوامل خطر فیزیولوژیک :
1 ) فشارخون بالا 2 ) چاقی
3 ) افزایش چربی خون 4 ) دیابت ( مرض قند )


عوامل خطر رفتاری :
1 ) استعمال دخانیات :
استعمال دخانیات بعنوان یکی از عوامل خطر بیماریهای قبی عروقی در دنیا شیوع زیادی دارد . دود سیگار بیش از 4000 نوع ماده شیمیایی دارد . حداقل 43 % از مواد شیمیایی موجود در سیگار سرطانزا هستند . استعمال سیگار قطعاً میزان سرطانهای ریه ، گلو ، دهان ، مثانه و کلیه را زیاد می کند . نیکوتین ماده اعتیادآور سیگار است و ضربان قلب و فشارخون را تحت تأثیر قرار می دهد و روی عروق نیز تأثیر می گذارد .
اساسی ترین مسئله در این خصوص عدم شروع استعمال دخانیات است و در صورت شروع مصرف دخانیات ترک بموقع آن است .
موارد زیر از اثرات ترک سیگار است :
1 ) موجب افزایش اعتماد به نفس می شود .
2 ) به تناسب اندام فرد کمک می کند .
3 ) از نظر اقتصادی موجب صرفه جویی می شود .
4 ) موجب زیبایی ظاهر می شود .
5 ) مشکلات جنسی ایجاد شده را برطرف می کند .
6 ) موجب سلامت کودکان و نوزادان خانواده می شود .
استعمال دخانیات اثر تقویت کننده برسایر عوامل خطر دارد . در سکته قلبی استعمال دخانیات بطور مستقیم موجب افزایش خطر مرگ ناگهانی و تشدید بیماریهای ریوی می شود .






2 ) زندگی کم تحرک و عدم وجود فعالیت فیزیکی مناسب
یکی از پیامدهای پیشرفت تکنولوژی کاهش فعالیت بدنی است . در کسانی که فعالیت فیزیکی ندارند احتمالاً ابتلا به بماریهای قلبی عروقی دو برابر بیشتر است . فعالیت فیزیکی مناسب و استاندارد باعث کاهش ریسک بروز بیماریهای قلبی عروقی می شود و انجام فعالیتهای ورزشی از نوع استقامتی مثل دوچرخه سواری ، کوهنوردی و پیاده روی موجب پیشگیری از بیماریهای قلبی عروقی می شود .
کاهش تحرک جسمانی باعث افزایش احتمال ابتلا به دیابت ، سرطان روده بزرگ ، فشارخون بالا ، سرطان پستان ، اختلالات چربی خون و پوکی استخوان می شود .
بعضی از فواید تحرک جسمانی عبارتند از :
- احتمال ترک موفقیت آمیز سیگار در کسانی که فعالیت بدنی منظم دارند بیشتر است .
- با فعالیت مناسب ، چربی های مضر خون که از مهمترین عوامل تنگی عروق قلب هستند ، کاهش می یابند .
- تحرک کافی می تواند چربی های مفید خون را که اثر محافظت کننده بر قلب دارند را افزایش دهد .
- فعالیت مناسب مستمر ، فشارخون بالا را کاهش می دهد .
- عدم تحرک ، خطر بروز بیماری فشارخون بالا را 30 تا 50 درصد افزایش می دهد .
- احتمال دیابت درافرادی که وزن مناسب دارند کمتر است . فعالیت می تواند نیاز به انسولین را در افراد دیابتی کاهش دهد .
- فعالیت مناسب می تواند به کنترل وزن و تناسب اندام کمک نماید . عدم تحرک کافی خطر ابتلا به چاقی را دو برابر افزایش می دهد .
- تحرک جسمانی مناسب در فرد مقاومت بیشتری در برابر استرس و اضطراب ایجاد می کند و افسردگی را کاهش می دهد و اعتماد به نفس را زیاد می کند .
3 ) رژیم غذایی ناسالم
رژیم غذایی ناسالم باعث ایجاد و تشدید عوامل خطری مثل چاقی ، افزایش چربی خون و افزایش فشارخون می شود . رژیم غذایی عامل اصلی تنظیم فشارخون است . کاهش چربی در رژیم غذایی باعث می شود که خطر ابتلا به ناراحتی های قلبی برای هر فرد کاهش یابد .
غذاهایی که خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی را کاهش می دهند شامل مواد غذایی حاوی ویتامین B و پروتئین سویا هستند . ویتامین ها تأثیر زیادی روی کاهش بیماریهای قلبی عروقی دارند .
نکات زیر باید برای تغذیه سالم رعایت شود :
- میزان چربی در رژیم غذایی باید کمتر از 30 % کل کالری دریافتی باشد .
- چربی های اشباع شده رژیم غذایی باید کمتر از 10 % کل کالری باشد .
- میزان سدیم دریافتی رژیم غذایی باید حداکثر 2500 میلی گرم در روز باشد .
- مقادیر شیرینی و نوشابه های صنعتی و غلات سبوس دار باید حداکثر 6 تا 11 واحد در روز باشد .
- برنامه تغذیه سالم روزانه باید شامل موارد زیر باشد :
· مقادیر حبوبات باید 2 تا 4 واحد درروز باشد .
· میزان مصرف سبزیها 3 تا 5 واحد در روز باشد .
· میزان مصرف میوه ها باید 3 تا 4 واحد در روز باشد .
· میزان شیر و لبنیات باید 2 تا 4 واحد در روز باشد .
· مجموع حبوبات و مغزها و آجیل ها ، گوشت ، ماهی و گوشت قرمز باید 2 تا 4 واحد در روز باشد .
مواد غذایی زیر از بروز بیماریهای قلبی عروقی جلوگیری می کنند :
غذاهای دریایی ، میوه ها وسبزیجات ، آجیل ، غذاهای سلولزی ، غذاهای غنی از منیزیوم ، سیر ، پیاز ، روغن زیتون و غذای حاوی ویتامین C,E و بتاکاروتن از بیماریهای قلب و عروق جلوگیری می کنند .
· ماهی حاوی مقادیر زیادی چربی امگا – 3 است که موجب کاهش احتمال ابتلا به بیماریهای قلبی می شود .
· سبزیجات و میوه موجب محافظت فرد در مقابل بیماریهای قلبی عروقی می شود ، سیروپیاز و سبزیهای سرشار از آنتی اکسیدان های ضد انعقاد هستند .
· روغن زیتون باعث افزایش سطح چربی محافظت کننده بدن می شود .
· در مصرف تخم مرغ و نیز شیرینی ها احتیاط کنید .
· فندق ، روغن زیتون و بادام نمونه هایی از غذاهای محافظت کننده قلب هستند .
· مصرف کره ، خامه و شیر چرب موجب افزایش بیماریهای قلب و عروق می شود .
· مواد سرشار از منیزیوم مثل لوبیا سبز ، مواد سبزینه ای و جوانه گندم اثر محافظت کننده دارند .
· مواد سرشار از اسید فولیک اثر محافظت کننده دارند .
· بعضی از غذاهایی که از تشکیل لخته های خونی جلوگیری می کنند شامل این موارد هستند : سیر ، پیاز ، فلفل قرمز ، قارچ سیاه ، زنجبیل ، سبزیها ، روغن زیتون ، غذاهای دریایی و چای .
· چای در پیشگیری از تشکیل لخته خون کمک کننده است .
· غذاهایی که از حمله های قلبی جلوگیری می کند و یا میزان آسیب را کاهش می دهد شامل میوه ها ، سبزیها ؛ غذاهای دریایی و ماهیها هستند .
· غذاهایی که در افزایش موارد حمله های قلبی تأثیر دارند شامل نمک و چربیهای اشباع شده حیوانی مثل کره هستند .
چند نکته :
· چربی های اشباع شده حیوانی بالاترین میزان کلسترول خون راایجاد می کند و به وفور در گوشت ماکیان و محصولات لبنی یافت می شوند . بنابراین از خوردن کره ، شیرپرچرب ، پنیر ، گوشت و پوست ماکیان خودداری شود .
· هیچ وقت بیش از 10 % کالری از طریق چربی حیوانی اشباع شده تأمین نشود . از غذاهایی که روی برچسب آن عبارت روغن نباتی هیدروژنه نوشته شده کمتر مصرف شود .
· استفاده از رژیم غذایی با مقدار ناکامل چربی انواع کلسترول خطرناک (LDL ) را افزایش می دهد . بنابراین چربی باید میزان مناسب از رژیم غذایی را تشکیل دهد ولی مقدار کمتر آن چربی حیوانی باشد .
· افزایش مصرف کربوهیدرات به جای چربی میزان کلسترول خطرناک را در خون زیاد می کند . بنابراین محدودیت مصرف چربی و افزایش مصرف کربوهیدرات خطرناک است .
· 3 تا 5 درصد کاهش وزن ، میزان کلسترول را تا 18 % کاهش می دهد .
 
عوامل خطر فیزیولوژیک :
1 ) فشارخون بالا
فشارخون بالا معمولاً با سایر عوامل خطر قلبی و عروقی مثل چربی خون بالا ، استعمال دخانیات ، کم تحرکی و ... همراه است .بنابراین درمان فشارخون مستلزم تعدیل سایر عوامل خطر است . افزایش فشارخون احتمال سکته قلبی و مغزی را به شدت افزایش می دهد .فشارخون در مناطق شهری بیشتر از مناطق روستایی است .
توصیه های پیشگیری از فشارخون بالا :
· باید افراد تشویق شوند تا شیوه های زندگی سالم را انتخاب کنند .
· عدم استعمال دخانیات و ترک دخانیات در صورت مصرف .
· پیشگیری از افزایش وزن و کاهش وزن در صورت اضافه وزن .
· محدود کردن میزان مصرف روزانه نمک .
· محدود کردن مصرف الکل .
· انجام دادن حدود 30 دقیقه ورزش روزانه .
· مقدار مصرف روزانه پتاسیم کافی باشد .
· مقدار مصرف روزانه کلسیم و منیزیوم به منظور حفظ سلامت عمومی باید در حد کافی باشد .
2 ) چربی خون بالا
ارتباط بین سطح کلسترول و تری گلیسرید بالای خون و بیماریهای قلبی عروقی کاملاً اثبات شده است .
10 % افزایش کلسترول سرم خطر بیماریهای قلبی عروقی را حدود 20 تا 30 % افزایش می دهد .
از بین چربی های خوراکی ، تنها چربی های اشباع شده ( مانند کره ، روغن حیوانی ، پیه ، دنبه ، چربی طیور ، روغن نارگیل و روغن نخل ) موجب افزایش کلسترول خون می شوند .
اسیدهای چرب غیراشباع یگانه ( مانند وغن زیتون ، دانه آفتاب گردان و بادام زمینی ) می توانند در کاهش کلسترول خون مؤثر باشند .
اسیدهای چرب غیراشباع چندگانه ( مانند روغن ماهی ، روغن آفتاب گردان ، سویا و ذرت ) تمایل به کاهش کلسترول خون و همچنین HDL دارند و ممکن است چسبندگی پلاکتها را نیز کم کنند .بنابراین نقش حفاظتی داشته و جدار عروق را از خطر تصلب شرائین مصون نگه می دارد .
منابع عمده کلسترول عبارتند از : گوشتهای چرب ، جگر ، قلوه ، مغز ، زرده تخم مرغ ، پوست مرغ و طیور .


3 ) چاقی :
چاقی یا افزایش بیش از حد مورد انتظار وزن بدن مطمئناً با افزایش خطر بیماریهای قلبی عروقی رابطه دارد . علت اصلی مرگ های نابهنگام افراد چاق بیماریهای قلبی عروقی است . فشارخون ، ترومبوز شریانی و نارسایی قلب به میزان قابل توجهی در افراد چاق بیشتر از افرادی است که وزن مناسب دارند .
چاقی حساسیت بافتها به عمل انسولین را کاهش و در نتیجه خطر ابتلا به دیابت را افزایش می دهد . برنامه های پیشگیری از چاقی باید در سنین کودکی و در زیر 12 سالگی شروع شود .
بعضی از عوامل محیطی که فرد را مستعد چاقی می کنند عبارتند از : دسترسی آسان به غذاهای چرب پرکالری و هم قیمت با میوه جات و سبزیجات ، استفاده از وسایل نقلیه موتوری بجای پیاده روی یا دوچرخه سواری ، تماشای زیاد تلویزیون و عدم آگاهی .
یکی از روشهای محاسبه وزن متناسب هر فرد محاسبه اندکس بدن ( BMI ) است که به روش زیر محاسبه می شود :
وزن ( کیلوگرم )= BMI
مجذور قد ( متر )
مقادیر

خیلی چیزارو نمیدونستم !