27-03-2014، 10:45
آاِم‌ایکس-۱۳ (به فرانسوی: AMX-13) تانک سبک فرانسوی است که از سال ۱۹۵۳ تا ۱۹۸۵ تولید می‌شد. این خودرو زره‌پوش علاوه بر آن‌که در ارتش فرانسه به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گرفت به دست‌کم ۲۵ کشور دیگر دنیا نیز صادر شد و از محبوب ترین و رایج‌ترین تانک‌های سبک دوران جنگ سرد محسوب می‌شد. عدد ۱۳ در نام این زره‌پوش به وزن نمونه اولیه آن اشاره دارد. خودروهای زره‌پوش دیگری از جمله نفربر، توپ خودکششی، ضدهوایی خودکششی، شکارچی تانک، و خودرهای تعمیر و بازیابی و مهندسی هم بر اساس شاسی آام‌ایکس-۱۳ ساخته شدند. در مجموع حدود ۷۷۰۰ دستگاه از انواع مختلف زره‌پوش‌های خانواده آام‌ایکس -۱۳ ساخته شدند که ۳۴۰۰ دستگاه آن به کشورهای دیگر صادر شد.
ویژگی غیرعادی این تانک برجک نوسانی و دوقسمتی آن بود که به ندرت در زره‌پوش‌های دیگر دیده شده است. این برجک از گلوله‌گذار اتوماتیک برای مسلح‌سازی توپ اصلی تانک استفاده می‌کرد و در نتیجه خدمه تانک به سه نفر کاهش یافته بود. سلاح اصلی مدل‌های اولیه آام‌ایکس-۱۳ یک قبضه توپ ۷۵ میلی‌متری بود. از سال ۱۹۶۴ این تانک با توپ ۹۰ میلی‌متری ساخته می‌شد و در برخی انواع صادراتی از برجکی جدید با توپ ۱۰۵ میلی‌متری هم استفاده می‌شد. در اوایل دهه ۱۹۷۰ تمام آام‌ایکس-۱۳های فرانسوی به توپ ۹۰ میلی متری مجهز بودند. ۳۴ عدد گلوله برای این توپ در داخل تانک حمل می‌شد که ۱۲ تای آن در دو خشاب در حالت آماده شلیک قرار داشت و بقیه در داخل برجک قرار داشت. آام‌ایکس-۱۳ از سه بخش تشکیل شده؛ موتور و راننده که در قسمت جلو قرار گرفته‌اند و برجک که در قسمت عقب تانک واقع شده‌است. این تانک سبک بنا به سفارش مشتری با موتور دیزلی یا موتور بنزینی ساخته می‌شد. برد عملیاتی آن با موتور دیزلی حدود ۵۵۰ تا ۶۰۰ کیلومتر و با موتور بنزینی حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ کیلومتر بود.
آام‌ایکس-۱۳ در دهه ۱۹۸۰ از خدمت نظامی در ارتش فرانسه خارج شده و زره‌پوش‌های چرخ‌دار آام‌ایکس-۱۰ آرسی و ئی‌سی‌آر ساگای جای آن را گرفته‌اند اما در برخی از کشورهای دیگر همچنان از آن استفاده می‌شود.
کاربران
کنونی
آرژانتین - ۲۴ دستگاه از مدل MK F3؛ توپ خودکششی ۱۵۵ م‌م
کامبوج - ۱۲
ساحل عاج - ۵
جیبوتی- ۶۰
اکوادور- ۱۰۲
اندونزی - ۵۰۰
کویت - ?
مکزیک - ۴۰۹ دستگاه از مدل AMX-VCI (نفربر)
نپال - ?
پرو - ۲۱۰
جمهوری دموکراتیک صحرای غربی - ۴ دستگاه در جریان جنگ‌های صحرای غربی از نیروهای مراکشی به غنیمت گرفته شد.
سنگاپور - ۳۵۰ دستگاه از مدل AMX-13/SM1 (تانک‌های دست دوم اسرائیلی با بهینه‌سازی گسترده - در حال خروج از خدمت)
تونس - ?
ونزوئلا - ۳۶ دستگاه از مدل AMX-13C.90
سابق
الجزایر - ?
اتریش - ?
آرژانتین - ۶۰ دستگاه AMX-13/105 FL-12 در انبار
بلژیک - ?
شیلی - ۱۲ AMX Mk F3 توپ خودکششی ۱۵۵ م‌م
جمهوری دومینیکن - ۱۵
مصر - ?
السالوادور - ۱۲ دستگاه سفارش داد اما مشخص نیست تحویل شده باشد.
فرانسه - در دهه ۱۹۷۰ از خدمت خارج شد.
گواتمالا - ۱۲
هند - در جنگ با پاکستان در سال ۱۹۶۵ مورد استفاده قرار گرفت.
اسرائیل - در جنگ شش‌روزه ۱۹۶۷ استفاده شد. در سال ۱۹۶۹ از خدمت خارج شده و به سنگاپور فروخته شد.
لبنان - ۳۵ دستگاه در سال ۱۹۷۶ در اختیار ارتش لبنان بود و در جریان جنگ داخلی لبنان به دست گروه‌های مختلف شبه‌نظامی افتاد.
مراکش -با تانک سبک اتریشی SK-105 Kurassier جایگزین شد.
هلند - ۱۳۱
سوئیس - ۲۰۰ دستگاه بین سال‌های ۱۹۵۲ تا ۱۹۵۴ خریداری شد. تا سال ۱۹۶۱ در گردان‌های تانک سبک و پس از آن تا دهه ۱۹۸۰ در گردان‌های شناسایی به عنوان خودرو زره‌پوش شناسایی استفاده می‌شد. چهار دستگاه از مدل هویتزر خودکششی هم برای آزمایش خریداری شد اما وارد خدمت رسمی نشد.
ویژگی غیرعادی این تانک برجک نوسانی و دوقسمتی آن بود که به ندرت در زره‌پوش‌های دیگر دیده شده است. این برجک از گلوله‌گذار اتوماتیک برای مسلح‌سازی توپ اصلی تانک استفاده می‌کرد و در نتیجه خدمه تانک به سه نفر کاهش یافته بود. سلاح اصلی مدل‌های اولیه آام‌ایکس-۱۳ یک قبضه توپ ۷۵ میلی‌متری بود. از سال ۱۹۶۴ این تانک با توپ ۹۰ میلی‌متری ساخته می‌شد و در برخی انواع صادراتی از برجکی جدید با توپ ۱۰۵ میلی‌متری هم استفاده می‌شد. در اوایل دهه ۱۹۷۰ تمام آام‌ایکس-۱۳های فرانسوی به توپ ۹۰ میلی متری مجهز بودند. ۳۴ عدد گلوله برای این توپ در داخل تانک حمل می‌شد که ۱۲ تای آن در دو خشاب در حالت آماده شلیک قرار داشت و بقیه در داخل برجک قرار داشت. آام‌ایکس-۱۳ از سه بخش تشکیل شده؛ موتور و راننده که در قسمت جلو قرار گرفته‌اند و برجک که در قسمت عقب تانک واقع شده‌است. این تانک سبک بنا به سفارش مشتری با موتور دیزلی یا موتور بنزینی ساخته می‌شد. برد عملیاتی آن با موتور دیزلی حدود ۵۵۰ تا ۶۰۰ کیلومتر و با موتور بنزینی حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ کیلومتر بود.
آام‌ایکس-۱۳ در دهه ۱۹۸۰ از خدمت نظامی در ارتش فرانسه خارج شده و زره‌پوش‌های چرخ‌دار آام‌ایکس-۱۰ آرسی و ئی‌سی‌آر ساگای جای آن را گرفته‌اند اما در برخی از کشورهای دیگر همچنان از آن استفاده می‌شود.
کاربران
کنونی
آرژانتین - ۲۴ دستگاه از مدل MK F3؛ توپ خودکششی ۱۵۵ م‌م
کامبوج - ۱۲
ساحل عاج - ۵
جیبوتی- ۶۰
اکوادور- ۱۰۲
اندونزی - ۵۰۰
کویت - ?
مکزیک - ۴۰۹ دستگاه از مدل AMX-VCI (نفربر)
نپال - ?
پرو - ۲۱۰
جمهوری دموکراتیک صحرای غربی - ۴ دستگاه در جریان جنگ‌های صحرای غربی از نیروهای مراکشی به غنیمت گرفته شد.
سنگاپور - ۳۵۰ دستگاه از مدل AMX-13/SM1 (تانک‌های دست دوم اسرائیلی با بهینه‌سازی گسترده - در حال خروج از خدمت)
تونس - ?
ونزوئلا - ۳۶ دستگاه از مدل AMX-13C.90
سابق
الجزایر - ?
اتریش - ?
آرژانتین - ۶۰ دستگاه AMX-13/105 FL-12 در انبار
بلژیک - ?
شیلی - ۱۲ AMX Mk F3 توپ خودکششی ۱۵۵ م‌م
جمهوری دومینیکن - ۱۵
مصر - ?
السالوادور - ۱۲ دستگاه سفارش داد اما مشخص نیست تحویل شده باشد.
فرانسه - در دهه ۱۹۷۰ از خدمت خارج شد.
گواتمالا - ۱۲
هند - در جنگ با پاکستان در سال ۱۹۶۵ مورد استفاده قرار گرفت.
اسرائیل - در جنگ شش‌روزه ۱۹۶۷ استفاده شد. در سال ۱۹۶۹ از خدمت خارج شده و به سنگاپور فروخته شد.
لبنان - ۳۵ دستگاه در سال ۱۹۷۶ در اختیار ارتش لبنان بود و در جریان جنگ داخلی لبنان به دست گروه‌های مختلف شبه‌نظامی افتاد.
مراکش -با تانک سبک اتریشی SK-105 Kurassier جایگزین شد.
هلند - ۱۳۱
سوئیس - ۲۰۰ دستگاه بین سال‌های ۱۹۵۲ تا ۱۹۵۴ خریداری شد. تا سال ۱۹۶۱ در گردان‌های تانک سبک و پس از آن تا دهه ۱۹۸۰ در گردان‌های شناسایی به عنوان خودرو زره‌پوش شناسایی استفاده می‌شد. چهار دستگاه از مدل هویتزر خودکششی هم برای آزمایش خریداری شد اما وارد خدمت رسمی نشد.