29-03-2014، 11:15
مین (به فارسی افغانستان: ماین) مقداری ماده منفجره یا ماده دیگری است که در محفظهای فلزی، چوبی یا پلاستیکی در اندازههای گوناگون قرار دارد و برای نابودی خودروها یا کشتیها یا قایقها یا هواپیماها و آسیبزدن به آنان و زخمی کردن افراد بهکار میرود.
بر اساس تعریف مندرج در پیمان اتاوا مین هر وسیلهای است که روی سطح زمین یا زیر خاک قرار میگیرد و طوری طراحی شده که در اثر حضور، نزدیکی و یا با تماس یک فرد منفجر شود.
در حال حاضر ۱۲۰ تا ۱۴۰ میلیون مین در جهان کار گذاشته شده که ۴ میلیون آن باقیمانده جنگ جهانی دوم است و ۲۳۰ میلیون مین نیز در زرادخانهها وجود دارد. سرعت مینگذاری ۴ برابر بیش از سرعت خنثیسازی مینها است و گردآوری مینهای کارگذاشته شده کنونی به ۳۰۰ میلیارد دلار هزینه و هزار سال زمان نیاز دارد.
استفاده از مین به عنوان یک تاکتیک نظامی بسیار بحثبرانگیز است. مینها تفاوتی بین نظامیان و غیرنظامیان قائل نیستند و پس از پایان درگیری هم همچنان خطرناک باقیمانده و زمینها را تا مدتها گذرناپذیر و غیرقابل استفاده میکنند. در بسیاری از موارد هم مکان دقیق مینگذاری مشخص نیست و این کار مینروبی را دشوار و آهسته میکند. این خطرات باعث شده تا مناطق دارای زمینهای مینگذاریشده با مشکلات بزرگی در زمینه سکونت مجدد، کشاورزی و گردشگری روبرو باشند. تلاش بینالمللی برای منع کاربرد مین به ویژه مینهای ضدنفر در قالب پیمان اتاوا در سال ۱۹۹۷ با نام کامل کنوانسیون ممنوعیت استفاده، تولید، انبار و نقلوانتقال مینهای ضدنفر و نابودی آنها متجلی شدهاست. تاکنون ۱۵۶ کشور با امضای این پیمان بینالمللی پذیرفتهاند که از تولید، استفاده، طراحی، ذخیره و تجارت مینهای ضدنفر خودداری کنند. در بین کشورهایی که به این پیمان نپیوستهاند سه عضو دائم شورای امنیت؛ چین، روسیه و آمریکا هم قرار دارند. بر اساس گزارش سال ۲۰۱۰ کمیپن نظارت بر مینهای زمینی ۱۲ کشور چین، کوبا، هند، ایران، میانمار، کره شمالی، کره جنوبی، پاکستان، روسیه، سنگاپور، آمریکا و ویتنام همچنان تولیدکننده مین ضدنفر هستند. البته چین، آمریکا، ویتنام و ایران اعلام کردهاند که هماکنون در حال تولید مین ضدنفر نیستند.
پاک کننده مین ایرانی در حال در آوردن مین ضد تانک
انواع مین
مین صوتی (acoustic mine): با امواج منتشرشده از هدف منفجر میشود.
مین ضد هوابرد (anti-airborn mine): در محلهای احتمالی پیاده شدن نیروهای هوابرد کار گذاشته میشود.
مین ضد نفر (antipersonnel mine): برای وارد کردن تلفات و ضایعات به افراد پیاده و ناتوان کردن آنان بهکار میرود.
مین ضد تانک (antitank mine): تانک را از حرکت بازمیدارد یا باعث انهدام آن میشود.
مین کفنشین (bottom mine): پس از رها شدن از ناو یا زیردریایی یا هواپیما در کف دریا قرار میگیرد و حسگرهای عملکننده از نوع مغناطیسی و آوایی و فشاری دارد و برای نابودی شناور سطحی و زیرسطحی بهکار میرود.
مین جهنده ضدنفر (bounding mine): نوعی مین ضدنفر با خرج کوچک که بدنه مین را به هوا پرتاب کند و در بلندی ۳ یا ۴سانتی متر منفجر میشود و تکههای آن در همه جهتها پرتاب میشود.
مین شیمیایی (chemical mine): دارای مواد شیمیایی سمی برای کشتن افراد یا از کار انداختن یا آلوده کردن وسایل و زمین است.
مین دورفرمان (controlled mine): از راه دور هدایت و منفجر میشود.
مین تأخیری (delayed action mine): مدتی پس از تحریک شدن منفجر میشود و اغلب پشت سر نیروهای عقبنشینیکننده و برای به ستوه آوردن و انهدام نیروهای تعقیبکننده دشمن بهکار میرود.
مین آموزشی (training mine): مانند مین جنگی است و ماده منفجره ندارد.
مین تمرینی (drill mine): گونهای مین آموزشی که از دید اندازه و شکل و وزن مانند مین جنگی است و برای تمرینهای لجستیکی بهکار میشود.
مین مشقی (practice mine): نوعی مین آموزشی که از دید اندازه و شکل و وزن مشابه مین جنگی است و ماسوره آن مقدار کمی ماده منفجره کُندشکن یا دودزا دارد.
مین بیاثر (inert mine): گونهای مین آموزشی که از دید اندازه و شکل و وزن مانند مین جنگی است؛ اما همه مواد منفجره و آتشزای آن بیاثر است.
مین فوگاز (fougasse): پس از انفجار تکههای فلزی یا اشیای دیگر آن در جهتهای پیشبینیشده پرتاب میشود.
مین مهارشده (moored mine): با استفاده از لنگر به کف دریا (در مناطق حساس دریا) مهار میشود. این مین در ژرفای متناسب با آبخور کشتیها غوطهور است و با برخورد بدنه کشتی به آن منفجر میشود.
مین پخشی (scatterable mine): هواپیما یا بالگرد یا توپخانه یا خودروها آن را پخش میکنند و در زیر خاک قرار داده نمیشود.
مناطق آلودهشده به مین
در حال حاضر کشورهای مصر، ایران و افغانستان دارای بیشترین اراضی آلوده به مین در سراسر جهان هستند.
ایران در حدود ۴۲۰۰۰ کیلومتر مربع از اراضی ایران آلوده به مینهای بهجا مانده و عملنکرده جنگ ایران و عراق است که نظامیان عراقی در زمان اشغال این مناطق در زمین تعبیه کردهاند. دولت ایران نیز همچنان به تولید، استفاده و صادات مینهای ضدنفر ادامه میدهد و معتقد است استفاده از این مینها تنها راه موثر برای تأمین امنیت مرزهای طولانی این کشور است. بر همین اساس بخشهایی از مرزهای ایران با افغانستان، پاکستان و عراق مینگذاری شدهاست. در جریان درگیریهای دهه ۱۳۶۰ در کردستان هم بسیاری از اراضی این منطقه مین گذاری شدند.
بر اساس تعریف مندرج در پیمان اتاوا مین هر وسیلهای است که روی سطح زمین یا زیر خاک قرار میگیرد و طوری طراحی شده که در اثر حضور، نزدیکی و یا با تماس یک فرد منفجر شود.
در حال حاضر ۱۲۰ تا ۱۴۰ میلیون مین در جهان کار گذاشته شده که ۴ میلیون آن باقیمانده جنگ جهانی دوم است و ۲۳۰ میلیون مین نیز در زرادخانهها وجود دارد. سرعت مینگذاری ۴ برابر بیش از سرعت خنثیسازی مینها است و گردآوری مینهای کارگذاشته شده کنونی به ۳۰۰ میلیارد دلار هزینه و هزار سال زمان نیاز دارد.
استفاده از مین به عنوان یک تاکتیک نظامی بسیار بحثبرانگیز است. مینها تفاوتی بین نظامیان و غیرنظامیان قائل نیستند و پس از پایان درگیری هم همچنان خطرناک باقیمانده و زمینها را تا مدتها گذرناپذیر و غیرقابل استفاده میکنند. در بسیاری از موارد هم مکان دقیق مینگذاری مشخص نیست و این کار مینروبی را دشوار و آهسته میکند. این خطرات باعث شده تا مناطق دارای زمینهای مینگذاریشده با مشکلات بزرگی در زمینه سکونت مجدد، کشاورزی و گردشگری روبرو باشند. تلاش بینالمللی برای منع کاربرد مین به ویژه مینهای ضدنفر در قالب پیمان اتاوا در سال ۱۹۹۷ با نام کامل کنوانسیون ممنوعیت استفاده، تولید، انبار و نقلوانتقال مینهای ضدنفر و نابودی آنها متجلی شدهاست. تاکنون ۱۵۶ کشور با امضای این پیمان بینالمللی پذیرفتهاند که از تولید، استفاده، طراحی، ذخیره و تجارت مینهای ضدنفر خودداری کنند. در بین کشورهایی که به این پیمان نپیوستهاند سه عضو دائم شورای امنیت؛ چین، روسیه و آمریکا هم قرار دارند. بر اساس گزارش سال ۲۰۱۰ کمیپن نظارت بر مینهای زمینی ۱۲ کشور چین، کوبا، هند، ایران، میانمار، کره شمالی، کره جنوبی، پاکستان، روسیه، سنگاپور، آمریکا و ویتنام همچنان تولیدکننده مین ضدنفر هستند. البته چین، آمریکا، ویتنام و ایران اعلام کردهاند که هماکنون در حال تولید مین ضدنفر نیستند.
پاک کننده مین ایرانی در حال در آوردن مین ضد تانک
انواع مین
مین صوتی (acoustic mine): با امواج منتشرشده از هدف منفجر میشود.
مین ضد هوابرد (anti-airborn mine): در محلهای احتمالی پیاده شدن نیروهای هوابرد کار گذاشته میشود.
مین ضد نفر (antipersonnel mine): برای وارد کردن تلفات و ضایعات به افراد پیاده و ناتوان کردن آنان بهکار میرود.
مین ضد تانک (antitank mine): تانک را از حرکت بازمیدارد یا باعث انهدام آن میشود.
مین کفنشین (bottom mine): پس از رها شدن از ناو یا زیردریایی یا هواپیما در کف دریا قرار میگیرد و حسگرهای عملکننده از نوع مغناطیسی و آوایی و فشاری دارد و برای نابودی شناور سطحی و زیرسطحی بهکار میرود.
مین جهنده ضدنفر (bounding mine): نوعی مین ضدنفر با خرج کوچک که بدنه مین را به هوا پرتاب کند و در بلندی ۳ یا ۴سانتی متر منفجر میشود و تکههای آن در همه جهتها پرتاب میشود.
مین شیمیایی (chemical mine): دارای مواد شیمیایی سمی برای کشتن افراد یا از کار انداختن یا آلوده کردن وسایل و زمین است.
مین دورفرمان (controlled mine): از راه دور هدایت و منفجر میشود.
مین تأخیری (delayed action mine): مدتی پس از تحریک شدن منفجر میشود و اغلب پشت سر نیروهای عقبنشینیکننده و برای به ستوه آوردن و انهدام نیروهای تعقیبکننده دشمن بهکار میرود.
مین آموزشی (training mine): مانند مین جنگی است و ماده منفجره ندارد.
مین تمرینی (drill mine): گونهای مین آموزشی که از دید اندازه و شکل و وزن مانند مین جنگی است و برای تمرینهای لجستیکی بهکار میشود.
مین مشقی (practice mine): نوعی مین آموزشی که از دید اندازه و شکل و وزن مشابه مین جنگی است و ماسوره آن مقدار کمی ماده منفجره کُندشکن یا دودزا دارد.
مین بیاثر (inert mine): گونهای مین آموزشی که از دید اندازه و شکل و وزن مانند مین جنگی است؛ اما همه مواد منفجره و آتشزای آن بیاثر است.
مین فوگاز (fougasse): پس از انفجار تکههای فلزی یا اشیای دیگر آن در جهتهای پیشبینیشده پرتاب میشود.
مین مهارشده (moored mine): با استفاده از لنگر به کف دریا (در مناطق حساس دریا) مهار میشود. این مین در ژرفای متناسب با آبخور کشتیها غوطهور است و با برخورد بدنه کشتی به آن منفجر میشود.
مین پخشی (scatterable mine): هواپیما یا بالگرد یا توپخانه یا خودروها آن را پخش میکنند و در زیر خاک قرار داده نمیشود.
مناطق آلودهشده به مین
در حال حاضر کشورهای مصر، ایران و افغانستان دارای بیشترین اراضی آلوده به مین در سراسر جهان هستند.
ایران در حدود ۴۲۰۰۰ کیلومتر مربع از اراضی ایران آلوده به مینهای بهجا مانده و عملنکرده جنگ ایران و عراق است که نظامیان عراقی در زمان اشغال این مناطق در زمین تعبیه کردهاند. دولت ایران نیز همچنان به تولید، استفاده و صادات مینهای ضدنفر ادامه میدهد و معتقد است استفاده از این مینها تنها راه موثر برای تأمین امنیت مرزهای طولانی این کشور است. بر همین اساس بخشهایی از مرزهای ایران با افغانستان، پاکستان و عراق مینگذاری شدهاست. در جریان درگیریهای دهه ۱۳۶۰ در کردستان هم بسیاری از اراضی این منطقه مین گذاری شدند.