از نظر اسلام قتل انسان بی گناه چه جایگاه و مجازاتی دارد ؟

[م‍حمّد]

دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.

یکی از گناهان کبیره . جنایات بشری که خداوند وعده عذاب جهنم را به آن داده ، قتل نفس انسان بی گناه است.
وقتی انسان بی گناهی، به ناحق کشته می شود، حق حیات و زندگی از او گرفته می شود و او، از بزرگ ترین حقی که دارد، محروم می گردد. علاوه بر این، قتل انسان بی گناه، اطرافیان او، خصوصاً همسر و فرزندان و پدر و مادر و خواهر و برادر مقتول را در شوک روحی- روانی سهمگین قرار می دهد و شیرازه زندگی خانوادگی او را از هم می گسلد. چه بسا ممکن است که همسر یا فرزندان مقتول در اثر بی سرپرست شدن مبتلا به انواع و اقسام گرفتاریها و مشکلات عدیده شوند و خدای ناخواسته از جاده درست زندگی، منحرف گردند و...
از دیدگاه اسلام نوع انسان، یک خانواده است ظلم و تجاوز به هر یک از افراد آن خانواده در حقیقت تعدی و تجاوز به نوع انسانیت است و خصوصاً اگر مقتول مظلوم یک فرد مسلمان باشد، گناه آن بسیار بزرگ‌تر و طبق فرمان صریح خداوند قاتل اهل دوزخ خواهد شد.
خلاصه مطلب این که، قتل انسان بی گناه، آثار مخرب فردی و اجتماعی فراوان دارد و به همین جهت اسلام با شدت هر چه تمام تر با آن مبارزه کرده است.
انواع قتل
فقها در کتاب «قصاص» و «دیات» از کتابهای فقهی با الهامی که از آیات و روایات اسلامی گرفته اند، قتل را به سه نوع تقسیم کرده اند: «قتل عمد»، «قتل شبه عمد» و «قتل خطا».
قتل عمد، قتلی است که با تصمیم قبلی و با استفاده از وسائل قتل، صورت گیرد، مثل این که: انسان به قصد کشتن دیگری از حربه یا چوب یا سنگ یا دست استفاده کند.
قتل شبه عمد، آن است که: تصمیمی بر کشتن نباشد، اما تصمیم بر کاری در مورد مقتول داشته باشد، که بدون توجه منجر به قتل گردد، مثل این که: کسی را عمداً کتک می زند، بدون این که تصمیم کشتن او را داشته باشد، ولی این ضرب اتفاقاً منجر به قتل گردد.
قتل خطا، آن است که: هیچ گونه تصمیمی نه به قتل داشته باشد، نه انجام عملی در مورد مقتول، مثل این که می خواهد حیوانی را شکار کند اما تیر خطا می رود، به انسانی می خورد و او را به قتل می رساند.
هر یک از این سه نوع، احکام مشروحی دارد که در کتب فقهی آمده است.
همان طور که گفته شد قرآن کریم به حفظ و حرمت جان انسان های بی گناه اهمیت فراوان داده است. این اهمیت و ارزش، به اندازه ای است که قتل یک انسان بی گناه را معادل قتل همه مردم دانسته و از این رهگذر، بشدت مؤمنان را از ارتکاب گناه کبیره قتل عمد انسان بی گناه منع فرموده است:
... هر کس انسانی را بدون ارتکاب قتل یا فساد در روی زمین (انسان بی گناهی را) بکشد، چنان است که گویی همه انسانها را کشته است...(۱)
علامه طباطبایی در المیزان ذیل این آیه نوشته است:
مرحوم کلینی به سند خود از حمران روایت کرده است که گفته من به امام ابی جعفر(ع) عرض کردم: معنای این کلام خدا چیست؟ امام(ع) فرمود: معنایش این است که او (قاتل) را در جایی از جهنم قرار می دهند که در آنجا عذاب به منتها درجه است!
این موضوع یعنی دست نیالودن به خون بی گناهان بقدری حائز اهمیت است که خداوند متعال یکی از ویژگی های عبادالرحمن (بندگان خاص خود و اولیاءالله) را عدم قتل نفس ذکر فرموده است:
و (عبادالرحمن) کسانی هستند که... انسانی را که خداوند خونش را حرام شمرده (و بی گناه است) جز به حق (بخاطر قتل نفس یا موارد دیگری که براساس قوانین اسلام مستحق قتل شده) نمی کشند... (۲)
بر اساس آیات متعدد قرآن، خداوند متعال صریحاً فرموده است که از قتل و کشتار دیگران اجتناب کنید: و کسی که خداوند (قتل او را) حرام کرده است نکشید... (۳) در تفسیر نور ذیل این آیه آمده است: هر انسانی حق حیات دارد، حتی غیرمسلمانی که با مسلمانان سر جنگ نداشته باشد مصونیت جانی دارد.
● آثار کشتن انسان بی گناه
باتوجه به آنچه مطرح شد می توان گفت که کشتن انسان بی گناه، گناه کبیره ای است که پیامدهای متعددی برای قاتل دارد که عبارتند از:
۱-قصاص قاتل ، در این صورت قاتل به دست خود، خودش را از حق حیات محروم کرده است.
۲- در صورتی که اولیای دم قاتل قبول کنند که قصاص انجام نشود باید خونبهای او پرداخت شود که مبلغ زیادی است و قاتل را در شرایط سخت و دشوار اقتصادی قرار می دهد (هر چند بهای جان مقتول قابل مقایسه با پول نیست!)
۳-عذاب وجدان، کسی که فرد بی گناهی را به قتل برساند، در عرصه وجدان خویش دچار تناقض و تعارض می گردد و الی الابد ناراحت است.
۴-از بین رفتن حیثیت اجتماعی؛ وقتی کسی انسان بی گناهی را به قتل برساند وجهه اجتماعی و حرمت شخصیت خویش را از کف می دهد و دیگران همیشه به او به چشم یک قاتل نگاه می کنند.
۵-لطمه خوردن خانواده و افراد فامیل قاتل از گناه او. وقتی پدر یا مادر یا یکی از اعضای خانواده ای قاتل شود، حیثیت خانواده مورد تهدید جدی قرار می گیرد و آبروی سایر افراد این خانواده نیز دستخوش تغییر و تحول جدی می شود و بر روابط سالم اجتماعی آنها تاثیر نامناسب به جا می گذارد.
۶-عذاب ابدی، کسانی که اقدام به قتل انسانهای بی گناه می کنند و قصاص نمی شوند، دیه نمی پردازند و توبه نمی کنند هم گرفتار عذاب دائمی دوزخ می شوند! خداوند متعال در این باره فرموده اند: چنانچه کسی عمداً مومنی را بکشد، کیفرش دوزخ است که همیشه در آن خواهد بود و خداوند بر او غضب و لعنت کرده و برایش عذاب بزرگی آماده کرده است. (۴)

پی نوشت ها :
۱- سوره مائده، آیه ۳۲ .
۲-سوره فرقان ،آیه ۶۸ .
۳-سوره اسرا، آیه ۳۳ .
۴-سوره نساء، آیه ۹۳ .