هنرهای جدید, گزارش تحلیلی در نقطه ی تلاقی تاریخ

[Navisa.]

درباره ی “نام من سرخ”، ویدئو چیدمان علی اتحاد در گالری خاک

صالح تسبیحی

علی اتحاد از مجموع هنرمندانِ پر کاری ست که مدام در حوزه ی هنرهای جدید و اجرا طبع آزمایی می کند. بنیان آثار او معمولا بر نوشتار قرار دارد. در این نوشته ها تمایلی به سنت و متون سنتی نیز هست.

“نام من سرخ” بخش نخست از یک سه گانه است که در آن ویدئو، چیدمان و اجرای زنده در هم آمیخته شده. “نمایشگاه نوشته”( استیت منت) اثر نیز به عنوانی مکمل، برای درک محتوای درونی آن لازم و واجب است.

دربرخورد با این آثار و البته آثار متعدد دیگر در زمینه ی هنرهای جدید، از آنجایی که مخاطب به چالش کشیده می شود، نظرات از مخالف تا موافق، از متنفرین تا جان نثاران و خلاصه آنهایی که ارتباط برقرار کرده اند تا آنهایی که هیچ ارتباطی نگرفته اند، متفاوت است.

من به سهم خود به عنوان مخاطب، در این میان محلی کاملا وسط، اندکی رو به موافق انتخاب کرده ام. نقدهای زیادی به اجرا وارد می شود و پر بیراه هم نیستند. گفته می شود خمیره ی ایده ی اولیه سبک و ساده انگارانه است. حتا گفته شده است این نمایشگاه را می توان در همان “استیت منت” خلاصه نمود و اجرا کمکی به بیان ایده نمی کند. و نیز گفته می شود در نحوه ی اجرا تظاهر هست.

اما من به سهم خود بایدبگویم چرا “نام من سرخ” را دوست دارم:

اثر بیان یک نقطه ی تلاقی تاریخی ست که در آن هنرِ مردم نهادِ شرقی رو به افول می رود و هنرمندان سوخته و نابود می شوند. کتاب ها و خط ها و نقش ها شان در خاک دفن می شود و جامعه نیز تمایل خود را به هنر تازه یابِ وارداتی، هنر رنسانس نشان می دهد و با ابراز این تمایل در مثله کردن هویت باستانی خود شریک می شود. این بازخوانی موشکافانه از تاریخ به این خاطر ارزشمند است که قابل این همانی با عصر ماست.

مخاطب در موقعیتی قرار داده می شود که به دست خود نقش ها و کاغذها را ازخاک بیرون بکشد. آدم ها در این موقعیت می بایست کارهای زیادی انجام دهند. اما اغلبِ مردم کاغذ ها را به جای خود بر می گردانند و باز خاکشان می کنند. انگار این چرخه ی زوال است که به دست ما می چرخد و هراسناک است. به راستی برای این تمایل به عدم باید شمع روشن کرد و چون ختم، سیاه پوشید.



همچنین اثر به حوزه ی فرامتنیت وارد می شود. یعنی بنیان خود را به متنِ نوشتاری استوار می کند اما در اجرا، با دو ال سی دی و خواندن متن و چیدن زمینی خاکی آن را تاویل می کند. خالق اثر از ما دعوت می کند یک بار و به شکلی عملی متنِ مورد نظر را زندگی کنیم. و تجربه ی زیستن در موقعیتی پیشنهادی به هیچ وجه نمی تواند در “استیت منت” یا ایده ی نخستین متوقف باشد.

“نام من سرخ” ، ایده ی مهمی است که برای یک اجرای پیچیده ترامکانات زیادی دارد. از این منظر انگ “ساده انگاری” تنها در اجرای اثر می تواند درست باشد نه در ایده و محتوا. از این رواجرای دوم و سوم این مجموعه می توانند با سخت گیری بیشتری، شکل های بیانی متفاوت تری را بیازمایند و استعدادی که در اثر هست می تواند معطوف شود به یک اتفاق بهتر و کامل تر.