وب پورتال (Web Portal) چیست؟

[Dead Silence]

یك سازمان مجموعه متنوعی از كاربران دارد كه از جمله آنها می­توان به مشتریان، شركا و كارمندان اشاره كرد. همه این كاربران علاقه­مندند از اطلاعات و خدمات آن سازمان استفاده كنند. كاملاً آشكار است كه هر كدام از آنها نیازهای خاص و اغلب متفاوتی دارند. برای پاسخگویی به این تنوع، انواع مختلف پورتال، ایجاد شده و مورد استفاده قرار می­گیرد.

اكثراً گمان می­برند كه وب پورتال­ها به دو دسته عمومی و تخصصی تقسیم­ بندی می­شوند كه پورتال­های عمومی ارائه كننده خدمات عمومی و كلی هستند و پورتال­های تخصصی ارائه دهنده سرویس­ها و مطالب تخصصی كه نمی­تواند بیشتر از یك موضوع اصلی باشد. از همین رو در بسیاری از موارد دسته­بندی پورتال­ها را با اصطلاح عمودی (Vertical) و افقی (Horizontal) انجام می­دهند، البته از نظر من این دسته­بندی چندان صحیح و كامل نیست و ممكن است باعث اشتباهاتی در باب تشخیص پورتال شود. همچنین بعضی معتقدند پورتال به دو دسته دیگر با اصطلاح كاربردی و اطلاعاتی نیز تقسیم می­شود؛ كه البته این طرز فكر كاملاً اشتباه است چراكه خاصیت اصلی پورتال ارائه سرویس و اطلاعات در كنار هم است. در صورتی كه وب پورتال را غیر از این تقسیم­بندی كنیم، در حال بررسی وب سایت هستیم نه پورتال! 

فاكتور مهم در تفاوت پورتال­ها، معماری آن است. منظور از معماری پورتال تعریف و توجیه پروژه در یك چهارچوب خاص به دسته­ های:
• نوع برنامه­ نویسی
• نوع مدیریت پروژه
• نوع طرح توجیه اقتصادی
و سایر گزینه­ های مؤثر در تشكیل و تهیه می­باشد.

ضرورت تعریف معماری در پورتال­ها را می­توان پیشگیری از بروز اشتباهات احتمالی؛ تأمین امنیت بالا، صرفه­ جویی ­های بسزا در هزینه ­ها و مانند این دانست. بعضاً بسیاری گمان می­كنند معماری پورتال­ها یك كلیشه است كه در هر زمان و برای هر پروژه­ای به یك نحوه اجرا می­شود. در صورتی كه تصور صحیح می­بایست معماری را برای هر پورتال بنابر خاصیت­های زمانی، موقعیتی، مالی، فرهنگی و ...؛ با در نظر گرفتن ملزومات تعریف كند. در واقع با چنین شرایطی معماری پورتال را می­توان Presentation پروژه پورتال دانست كه اطلاعات جامع و اصلی را درباره چگونگی تهیه، راه­اندازی و نگهداری پورتال به ما می­دهد و همگی تأثیر گرفته از ویژگی­های پورتال هستند كه در مقاله قبلی در مورد آن صحبت شد.

این presentation را می­توان به دو دسته كلی تقسیم كنیم:
• كاربری و مدیریت ما و پورتال
• كاربری و مدیریت مشتری ما و پورتال
نكته حایز اهمیت اینجاست كه نوع مدیریت پروژه و استانداردهای بكار گرفته شده، ستون­های پورتال­ها تلقی می­گردند و این استانداردها دائماً در تعامل با یكدیگرند و در صورت نقض قوانین هر یك، خسارات جبران ناپذیری به خود و سایر ستون­های پروژه و در نهایت كل پروژه وارد می­كنند. به طور كلی بر حسب چگونگی پاسخگویی به نیازهای كاربران، پورتال­ها را می­توان در چهار گروه دسته­بندی كرد كه در ادامه، هر یك از آنها را بررسی می­كنیم.

Business to Customer Portal (B2C)
(B2B) Business to Business Portal 
B2E
Public Portal
(Business to Customer Portal (B2C

این نوع از پورتال با سیستم­ های CRM1]] مرتبط بوده و دسترسی مستقیم مصرف كننده را به مجموعه وسیعی از اطلاعات و خدمات فراهم می­كند – برای مثال، اطلاعاتی مانند «راهنمای استفاده از محصولات» و «وضعیت سفارش مشتری» در خریدهای خود و همچنین امكانات ارتباطی كاربر با بخش پشتیبانی مشتریان در این پورتال­ها پیش­بینی می­شود – مانند هر پورتال دیگری، یك پورتال B2C معمولاً با امكاناتی ارائه می­شود كه نیازهای مشتریان خود را پاسخ دهد. 

(Business to Business Portal (B2B

نوع دیگر پورتال، در زنجیره مدیریت منابع شكل می­یابد. در این نوع پورتال اطلاعات لازم برای تولید كنندگان، تهیه كنندگان، نمایندگی­ها و همچنین توزیع كنندگان، به گونه­ای مناسب و دسته­بندی شده جمع­آوری و در اختیار آنان قرار می­گیرد. نمونه عمومی پورتال B2B - برای مثال، یك شریك تجاری را قادر می­كند تا به بخش­هایی از اطلاعات و امكانات مانند سفارش خرید و صدور فاكتور دسترسی داشته و از امكانات این بخش­ها استفاده كند – به هم پیوستن برنامه­های كاربردی یكی از پیش نیازهای لازم برای یكپارچه­سازی محیط­های تجاری در بستری واحد و ایجاد محیط مجازی لازم برای كسب­وكار است. محیطی كه در آن امكان تهیه كالا یا خدمات، صدور صورت حساب خرید و فروش، دسترسی به اطلاعات تولید و دیگر امكانات مرتبط با نیازها فراهم می­آید. 

B2E 

این پورتال­ها معمولاً به منظور تجمیع، انتشار و به اشتراك­گذاری اطلاعات و خدمات به پرسنل یك سازمان ایجاد می­شوند. B2Eها به دو دسته اصلی تقسیم می­شوند: 

- پورتال­های كاركنان كه امكان دسترسی به محتویات به هم پیوسته­ای مانند اخبار شركت، اطلاعات سخت­افزاری و نرم­افزاری، موتور جست­وجو، منابع فنی و گزارش­ها را در اختیار می­گذارد. اطلاعات این نوع پورتال معمولاً در دسترس همه كاركنان یك سازمان قرار می­گیرد و آنها را قادر می­سازد تا از طریق گپ و گروه­های گفت­وگو با یكدیگر در تماس بوده و با هم همكاری كنند. عموماً، این پورتال­ها امكاناتی نظیر ثبت نام در یك كلاس و یا یك اردو را نیز در اختیار كاربر خود قرار می­دهند. به علاوه كاربران این پورتال معمولاً می­توانند اطلاعات شخصی خود مانند نام و كلمه عبور را تغییر دهند. 

- Knowledge worker portal كه با یك یا مجموعه اهداف مشخص مثلاً فروش یك محصول ایجاد می­گردد. این پورتال­ها مجموعه­ای از محتویات را به منظور پشتیبانی از فرآیند یا فرآیندهای مشخصی در اختیار می­گذارند. برای مثال یك برنامه تكنسین خودكار ممكن است نیازمند منابعی از برنامه­های كاربردی دیگر، مثلاً برنامه­های تعمیر و نگهداری باشد تا بتواند اطلاعات لازم در زمینه تاریخچه بازبینی و تعمیر، زمان­بندی تجهیز و یا قطعات و لوازم مورد نیاز برای تعمیر آن را كسب كند. 

پورتال­ های عمومی (Mega Or Public Portal) 

این پورتال­ها با عنوان پورتال­های اینترنتی شناخته می­شوند و مهم­ترین ویژگی آنها فراوانی مخاطبانشان است. این نوع از پورتال­ها نیز در دو گروه دسته­بندی می­شوند: 
- پورتال­های عمومی كه تمامی كاربران اینترنت را مخاطب قرار می­دهند (برای مثال Yahoo ، Excite، Google و مانند آن) 
- پورتال­های خاص (صنعتی، بازرگانی، خدماتی) كه به آنها پورتال­های عمودی نیز گفته شده و مخاطبان محدود و مشخصی دارند (مانند پورتال­های بانك­ها، سازمان­های دولتی، وزارتخانه­ها و ...) 
باید توجه داشت كه یك پورتال می­تواند از پیوند انواع پورتال­های دیگر ایجاد شود. به علاوه همان­طور كه یك سازمان كاربران متنوعی دارد، می­تواند (و گاهی نیز لازم است) كه پورتال­های مختلفی برای پشتیبانی از نیازهای آنان داشته باشد.

دنیای کامپیوتر