باران رحمت الهی

[bOoOoOy]

باران که می بارد، زمین گویی روح تازه ای به خود می گیرد. درختان حیات تازه از سر می گیرند و جانوران به تبع آن شور و نشاط دیگری می گیرند. باران نویدبخش زندگی دوباره ای است برای زمینی که در پی بی آبی مرده است ... خشک و لم یزرع و باران است که دوباره به آن حیات می بخشد ... باران، نویدبخش زندگی، رحمت واسعه الهی ....

باران، رحمت الهی ...

باران، رحمت الهی است. خداوند با فرو فرستادن این عامل حیات، سرسبزی و شادابی و نشاط را برای همگان رقم زده است. قرآن باران را آب پاکیزه، آب پربرکت و رزق الهی دانسته و رابطه تنگاتنگی بین نزول آن و معنویت برقرار ساخته است. قرآن از باران در آیات خود این گونه یاد می کند: وسیله طهارت: «وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً طَهُورًا»؛ «و از آسمان آبی پاک فرود آوردیم».(۱) آب پربرکت: «وَنَزَّلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً مُّبَارَکًا»؛ «و از آسمان آبی پر برکت فرود آوردیم».(۲) گسترش رحمت خداوندی: «وَهُوَ الَّذِی ینَزِّلُ الْغَیثَ مِن بَعْدِ مَا قَنَطُوا وَینشُرُ رَحْمَتَهُ»؛ «و اوست کسی که باران را پس از آنکه [مردم] نومید شدند فرود می آورد و رحمت خویش را می گسترد».(۳) رزق الهی: «وَینَزِّلُ لَکُم مِّنَ السَّمَاءِ رِزْقًا»؛ «و برای شما از آسمان روزی می فرستد».(۴) سبب خوشحالی: «اللَّهُ الَّذِی یرْسِلُ الرِّیاحَ فَتُثِیرُ سَحَابًا فَیبْسُطُهُ فِی السَّمَاء کَیفَ یشَاءُ وَیجْعَلُهُ کِسَفًا فَتَرَی الْوَدْقَ یخْرُجُ مِنْ خِلَالِهِ فَإِذَا أَصَابَ بِهِ مَن یشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ إِذَا هُمْ یسْتَبْشِرُون»؛ «خدا همان کسی است که بادها را می فرستد و ابری برمی انگیزد و آن را در آسمان هر گونه بخواهد می گستراند و انبوهش می گرداند . پس می بینی باران از لابه لای آن بیرون می آید و چون آن را به هر کس از بندگانش که بخواهد رسانید به ناگاه آنان شادمانی می کنند».(۵) مایه ثبات قدم و دلگرمی رزمندگان خدا: «إِذْ یغَشِّیکُمُ النُّعَاسَ أَمَنَةً مِّنْهُ وَینَزِّلُ عَلَیکُم مِّن السَّمَاء مَاء لِّیطَهِّرَکُم بِهِ وَیذْهِبَ عَنکُمْ رِجْزَ الشَّیطَانِ وَلِیرْبِطَ عَلَی قُلُوبِکُمْ وَیثَبِّتَ بِهِ الأَقْدَامَ»؛ [به یاد آورید] هنگامی را که [خدا] خواب سبک آرامش بخشی که از جانب او بود بر شما مسلط ساخت و از آسمان بارانی بر شما فرو ریزانید تا شما را با آن پاک گرداند و وسوسه شیطان را از شما بزداید و دل هایتان را محکم سازد و گام هایتان را بدان استوار دارد».(۶) معنویت و باران: «وَأَلَّوِ اسْتَقَامُوا عَلَی الطَّرِیقَةِ لَأَسْقَینَاهُم مَّاء غَدَقًا»؛ «و اگر [مردم] در راه درست پایداری ورزند قطعاً آب گوارایی به ایشان نوشانیم».(۷) مفسران معتقدند: اینکه خداوند فرموده است: روزی شما در آسمان است؛ یعنی خداوند روزی شما را از آسمان فرو خواهد فرستاد؛ بدین گونه که باران را فرو می فرستد و زمین به یمن آن، انواع خوراکی ها و پوشیدنی ها و اشیای مفید را برای شما می رویاند.(۸) وصف «طهور» بیانگر پاکی و پاک کننده ای باران است. در این باره نیز نظر مفسران چنین است: طهور یعنی پاکیزه است و پاکیزه کننده؛ هم آلودگی های ظاهری را می زداید و هم نجاسات معنوی را از بین می برد.(۹) در جنگ بدر مشرکان قبل از مسلمانان بر سر آب فرود آمدند و مسلمانان بر منطقه ای خشک و شن زار. بدین سان بر اثر نداشتن آب هم تشنه شدند و هم نتوانستند بدن خود را از آلودگی ها پاک سازند. شیطان به وسوسه پرداخت که شما باید با همین حالت آلودگی نماز بخوانید و پاهای شما در ریگ فرو رود؛ پس خداوند باران را بر آنان نازل کرد. مسلمانان در این آب زلال تن شستند و جان را جلا بخشیدند.(۱۰) در سخنی از امام علی(علیه السلام) پاکیزگی باران، مفهومی گسترده تر دارد: «از آب آسمان بنوشید که پاک کننده بدن است و زداینده بیماری ها».(۱۱)

نزول باران به اندازه

قرآن درباره نزول به اندازه باران می فرماید: «وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً بِقَدَرٍ فَأَسْکَنَّاهُ فِی الْأَرْضِ»؛ «و از آسمان آبی به اندازه [معین] فرود آوردیم و آن را در زمین جای دادیم».(۱۲) در تفسیر این آیه شریفه نوشته اند: باران به اندازه ای که نیاز است، نازل می شود؛ نه زیادتر و نه کمتر؛ نه بدان سان زیاد که فساد آورد و نه آن گونه اندک که هلاکت را سبب شود؛ بلکه به گونه ای که حکمت و صلحت آن را اقتضا دارد.(۱۳) برخی دیگر از مفسران نیز می گویند: باران به اندازه نازل می شود؛ اندازه ای که از ضرر محفوظ بماند و از آن بهره برند یا به مقداری که ما از نیازها و مصالح مردم می دانیم باران را نازل می کنیم.(۱۴)

احیای زمین

زمین خشکیده و تهی از گیاه مانند موجودی بی روح است که نه حیاتی دارد و نه نشاطی. زمین با بارش باران می شکفد و حیات و حرکت دوباره به زمین باز می گردد و زمین پرتحرک می شود. قرآن از این پرتحرک شدن زمین این گونه یاد می کند:زنده شدن دوباره سرزمین ها: «وَالَّذِی نَزَّلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً بِقَدَرٍ فَأَنشَرْنَا بِهِ بَلْدَةً مَّیتًا»؛ «و آن کس که آبی به اندازه از آسمان فرود آورد پس به وسیله آن سرزمینی مرده را زنده گردانیدیم».(۱۵) جنبش و رشد زمین: «وَمِنْ آیاتِهِ أَنَّکَ تَرَی الْأَرْضَ خَاشِعَةً فَإِذَا أَنزَلْنَا عَلَیهَا الْمَاء اهْتَزَّتْ وَرَبَتْ إِنَّ الَّذِی أَحْیاهَا لَمُحْیی الْمَوْتَی»؛ «و از [دیگر] نشانه های او این است که تو زمین را فسرده می بینی و چون باران بر آن فروریزیم به جنبش درآید و بر دمد. آری همان کسی که آن را زندگی بخشید قطعا زنده کننده مردگان است».(۱۶) احیای زمین، نشانه خداوند و مایه عبرت: «وَمَا أَنزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّمَاءِ مِن رِّزْقٍ فَأَحْیا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَتَصْرِیفِ الرِّیاحِ آیاتٌ لِّقَوْمٍ یعْقِلُونَ»؛ «و آنچه خدا از روزی از آسمان فرود آورده و به [وسیله] آن زمین را پس از مرگش زنده گردانیده است و [همچنین در] گردش بادها [به هر سو] برای مردمی که می اندیشند نشانه هایی است».(۱۷) شکافتن زمین: «أَنَّا صَبَبْنَا الْمَاء صَبًّا ثُمَّ شَقَقْنَا الْأَرْضَ شَقًّا»؛ «که ما آب را به صورت بارشی فرو ریختیم آنگاه زمین را با شکافتنی [لازم] شکافتیم».(۱۸) بارش باران، زمین را به حیات و حرکت و شور وا می دارد. زمینی که در حالت خشکی و گورستانی بود، پر نشاط و پرتحرک می شود. باران به آن حیات می بخشد. مفسران این حیات و تحرک زندگی را اینگونه تفسیر کرده اند: «مقصود از احیای زمین مرده این است که با نزول باران سرزمین خشک دارای گیاه و درخت و میوه و مزارع می شود».(۱۹) «زمینی که گیاه در آن نروید، گویا مرده است و مراد از احیای آن، آباد ساختن آن است و گفته شده که مراد از احیای زمین، احیای اهل زمین است؛ زیرا با فراهم آمدن غذا، اهل زمین زنده می مانند».(۲۰)«مراد از زنده شدن زمین همان رویش گیاه پس از زمستان است».(۲۱) «نسبت احیا به زمین گرچه مجازی است، لکن نسبت آن به گیاه حقیقی است؛ چرا که گیاهان دارای تغذیه و رشد و تولید مثل اند که همگی از اصل حیات نشأت می گیرد».(۲۲) درباره جنبش زمین پس از باران نیز که در آیات به آن اشاره شده است، می گویند:«زمین خشک وقتی که باران بر آن ببارد، برای رویش گیاه فعال می شود و خود قبل از رویش گیاه بالا می آید».(۲۳)«اهتزاز به معنای حرکت کردن به شدت است و زیاد شدن به معنی بالا آمدن و نشو و نما کردن. منظور از اهتزاز و ربوه زمین به حرکت درآمدن آن به وسیله گیاهانی است که از آن سر در می آورند».(۲۴)