در دین اسلام تغییر دین چه حکمی دارد؟

[Ⓐⓗⓜⓐⓓ Ⓡⓔⓩⓐ]

دین اسلام فطری است. اگر فردی به اصول و فروع اسلام آشنا باشد و حالت انکار نداشته باشد، به صورت طبیعی و معمولی به آن ایمان می‏آورد.

قرآن می‏گوید: “لا اکراه فی الدین؛ در پذیرش عقیده اکراه نیست”. اصولاً عقیده با اکراه سازگار نیست. این سخن درستی است ،  ولی نباید از این گزاره ،  تفسیر ناروا نمود و گفت: هر که هرگونه دلش بخواهد، آزاد است تا عقاید دیگران را به بازی بگیرد، بلکه قرآن به دنبال سخن مذکور می‏گوید:

“قد تبیّن الرشد من الغی؛ راه راست از راه‏های انحرافی و نادرست روشن است”.(1)

یعنی وقتی راه رشد و حقیقت آشکار است ، دلیلی برای اکراه و اجبار وجود ندارد ،  زیرا عقل سلیم بدون داشتن انکار و عناد آن را پذیرا است. بنابراین، انسان حق ندارد از آزادی سوءاستفاده کند و به بهانه آزادی ، اعتقادات جامعه را به باد مسخره بگیرد و امنیت فکری و فرهنگی اجتماع را متزلزل و مختل نماید. این سخن نیز مورد پذیرش عقل و عرف است.

حال اگر فردی در خانواده مسلمان تشخیص داد که دین اسلام بر حق نیست، می‏تواند دین دیگر را انتخاب کند، اما در جامعه‏ای که براساس اعتقادات و باورهای دینی، قوانین، رفتارهای اجتماعی و فردی، امیال و آرزوهای انسان‏ها ارزش‏های اخلاقی شکل گرفته که هر یک از این موارد کارکردهای بسیاری در زندگی فردی و اجتماعی دارد، حق ندارد در برابر دین و اعتقادات موضع‏گیری نموده و درصدد تخریب آنها باشد، زیرا آثار نامطلوب در زندگی فردی و اجتماعی ایجاد خواهد کرد و باعث تزلزل ارکان اجتماعی خواهد شد، بنابراین ارتداد از این جهت که افکار عمومی و ایمان مردم را متزلزل می‏کند، اظهار آن روا و شایسته نیست، و با وجود یک سری شرایط اسلام با مرتد برخورد می‏کند. اما اگر باور خود را رواج نداد و به امنیت فکری و فرهنگی جامعه آسیبی وارد نکرد، به او کاری ندارند و حکم ارتداد نداشته و عقیده‏اش نزد خودش محترم است. این که خدا با او چگونه برخورد می‏کند، تنها خدا می‏داند که وی صداقت دارد یا از روی عناد و لجاجت به این عقیده روی آورده است. خداوند فردای قیامت بر پایه عدل و حکمت، با او رفتار خواهد کرد. همو فرموده است:

“اگر حجت بر کسی تمام نشده باشد، مؤاخذه‏اش نمی‏کند.(2)

می‏گوید:هر قدر که عقلش خوبی‏ها را که درک کرده، به آن عمل کرده است، ثواب و پاداش دریافت می‏کند و به هر اندازه، در عمل، کوتاهی و یا ضد باورش را انجام داده است، جزا و کیفر می‏بیند.

در نتیجه، اگر فردی با مطالعه و تحقیق تشخیص داد که دین قبلي اش بر حق نیست، می‏تواند، بلكه بايد دین دیگر را انتخاب کند. اين امر، هيچ اشكالي ندارد، به شرطي كه اين تغيير دين و كشف حقيقت، منصفانه و از روي عدم تعصب و پيش داوري و از مجراي صحيح و درست صورت پذيرفته باشد.

موفق و پیروز باشید.

 

پی‏نوشت‏ها: 
1 – بقره (2) آیه 256. 
2 – اسراء (17) آیه 15.