مکانها و نامکانهای غزل

[sober]

سلام

متن زیر بحثی ست کوتاه اما در نوع خود دقیق و گویا از علیرضا آدینه در مورد غزل امروز که به بهانه ی نقد بر کتاب تشنج کلمات نوشته شده است علیرضا از آندسته شاعرانی ست که به طور تخصصی سپید می نویسد اما در غزل هم هر گاه نوشته نشان داده که دستی نویسا دارد شاید با خواندن این متن بسیاری ار ماها که فکر می کنیم جایگاهی در غزل داریم حداقل در درون خود پی ببریم که در کجای غزل امروز قرار داریم

متن مقاله :

1- مارک اژه در کتاب خود در باب مسائل شهري و شهروندي و ارتباط آن با اشکال سخت افزاري پيرامونش به دو عنوان مکان ها ونامکانها مي رسد و براي تبيين ادراکاتش اين دو را بر مي گزيند.

مکان ها به مثابه جايي که داراي تاريخ مدني است قابليتهاي خاطره سازي و نوستالژي در جزء جزء آن هويداست و به همين دليل تغييرات در آن معمولاً شامل بازسازي و نوسازي مي گردد.

و نامکان ها به عنوان امکاناتي مسکوني که در ساکنان خود حسي را برنمي انگيزد و سکونت در آن تابع نيازهاي در زماني است و تغيير کلي و ويران کردن آن قلب شهروندان را نمي آزارد.

با اين توسل اگر تو خواننده عزيز مرا متهم به سرسري خواندن جهان و استفاده از معاصرت مفاهيم مذکور درتوضيح و پذيرش متن متشنج صالح سجادي نکني مي خواهم قالب غزل را مکان و گونه هاي نوين نوشتاري را نامکان بخوانم و دراين فرصت کوتاه به روابط ميان شهروندان کلمه و کتاب و ساکنان زبان با محل سکونتشان اشاره کنم.



2- غزل يک نامکان نيست. جايي است که ذهن و زبان ايراني در آن مسکن دارد و ويران کردن آن چون ويراني اثري باستاني برايش آزار دهنده است. جايي است که طي تاريخ محل قرارهاي عاشقانه بوده و هست جايي که مردان بسياري سر بر ديوارهاي مهربان و در بر گيرنده اش نهاده و گريسته اند. چون زيارتگاهي عزيز يا درخت آرزو با انبوه و شاخ و برگش در کار سايه گستري. غزل ايستگاه اتوبوس نيست يا محل سيگار کشيدن در فرودگاه، معبدي است با طاق طاقي و زمزمه هاي اوراديش.



3- در اوايل قرن بيستم جريان آپارتمان سازي در هند با شکست مواجه مي شود. روح هندو اين مکعبهاي بي انتها و صريح را نمي پذيرد. چرا که نمي تواند در آپارتمانش عبادتگاهي داشته باشد و در مراسم مذهبي اش مثلاً گاو را تزئين کرده به خانه بياورد. همانگونه که مخاطبين غزل انگار مي کردند چيزهايي را نمي شود وارد غزل کرد و در آن دويي که ريشه در نخستين نشانه هاي آئين قدسي مان دارد جا داد.



4- بعدها تلاش نسلي جوان تر در هند باعث شد که با حفظ جوانب مذهبي و با رويکرد تازه اي به نمادها و کوچک سازي عناصر مذهبي به لحاظ حجمي، آپارتمان و زيست آپارتماني پذيرفته شود و جامعه هندي پا در تاريخ تازه اي از شهر و شهرنشيني بگذارد.



5- در اين تعريف، شهروندان دلبستگان به مکان ها معرفي شدند وساکنان هر شهر ساکنان نامکان ها (روستائياني که با احساس قلبي و علاقه به روستايشان به شهر ها کوچ کرده بودند تا با اندوختن ثروتي که شهر، گاه سخاوتمندانه به آنها مي بخشد در پير سالي به زادگاه خود بازگشته و با خرج کردن قسمتي از آن در جهت آبادي موطن شان دين خود را ادا کرده باشند. ساکنان شهر هرگز نگران ويران شدن مکان ها نيستند و گاهي حتي براي رسيدن به نفع بيشتر، خود ويران کننده بسياري از مکانها بوده اند.



6- عده اي که بنا به ضرورت زماني مجبور به سکونت در غزل شده اند. آنها، احساسي به غزل ندارند. مثل شهرداران همين تهران که اصلاً هيچکدام اهل تهران نبوده اند و در از بين بردن نقوش خاطره انگيز شهر در اين چند ساله دست به سزائي داشته اند و هميشه تيشه به دست به ريشه ي مکان ها زده اند. آنها تلاش کرده اند که مکان ها را به نامکان ها تبديل کنند مثل بسياري از شبه غزل نويسان موخر که غزل را به جايي تبديل کرده اند شبيه توالت عمومي-سالن انتظار-تالار عروسي-چاله سرويس و غيره....



۷- تعدادشان هم کم نيست آنها که از روستاهاي شعر به غزل کوچ کرده اند و اين پايتخت باستاني را با رفتار نا به هنجارشان به جاي ديگري تبديل کرده اند. شهر نو شايد مناسب ترين نام باشد براي اين نامکان و شايد غزل نو.....



8- عده قليلي هم هستند که قلم بدست و در پاسهاي طولاني پاسدار مغازله اند. فرامين غزل را روي چشم مي گذارند و سوي چشم مي گذارند و بي تمرد از آنچه غزلش مي خوانيم ما را به آرامشي بي بديل دعوت مي کنند.



9- صالح سجادي شاعر تشنج کلمات نيز يکي از همين شهرداران نمونه است که نگهباني را هم فراموش نکرده است و به رغم اجسام عرق ريز و لرزان کلماتش که بنه در فضاي بيرون از خود دارد در روان پريش ترين لحظات زندگي اش تلاش ميکند در نظمي غائي سخن بگويد. غزل براي او يادآوريست، امان خشايارشا ست دردستان مضطرب مردوخ و ريش بلند سقراط است که چوپان همبندش را به ياد بزش مي اندازد، اما او پيش از آنکه بسازد ميل به محافظت دارد.