حرفهای ناگفته زنان

[sober]

هنگامی كه به بررسی پیشرفت های زنان ایرانی در سه دهه اخیر پرداخته می شود، بیشتر نگاه ها معطوف به حضور آنها در صحنه های علمی و اجتماعی است، این در حالی است كه زنان ایرانی، در این سال ها ، حتی گوی سبقت را از مردان در عرصه نویسندگی نیز ربوده اند.

مدتی پیش بود كه "حسن رسولی منفرد" معاون ادبیات و انتشارات بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس از حضور پررنگ نویسندگان زن در میان برگزیدگان جشنواره داستان كوتاه دفاع مقدس خبر داد.

این یک تمجید از سوی مقامی مسوول برای پررنگ نشان دادن حضور زنان نبود، چرا كه در چهارمین جشنواره داستان كوتاه دفاع مقدس كه نهم بهمن برگزار شد، از سه برگزیده اصلی، دو نفر زن بودند و از میان 20 برگزیده جشنواره ، نیمی را زنان تشكیل دادند.

رسولی در این باره به ایرنا گفت: با درخشش زنان نویسنده در این دوره از جشنواره داستان كوتاه دفاع مقدس، دیگر كسی نمی تواند مدعی مردانه بودن ادبیات دفاع مقدس و چشم‌داشتن صرف به این گروه از نویسندگان برای خلق آثار ماندگار باشد.

گفته های رسولی در حالی است كه معروف ترین رمان دفاع مقدس كه از ماندگارترین و پرفروش ترین داستان های بعد از انقلاب اسلامی و مبتنی بر واقعیاتی بر بستر جنگ است، كتاب " دا" نوشته خانم "حسینی"است.

برای درک موقعیت زنان در عرصه نوشتن، كافی است سری به كتابفروشی ها بزنید یا در فروشگاه های آنلاین فروش كتاب در اینترنت، به دنبال كتاب های قصه ، داستان و رمان بگردید. در آنجا، نام های زیادی از زنان را خواهید یافت كه می نویسند و خوب نیز می نویسند، به گونه ای كه گاه مردان را پشت سر گذارده اند.
با درخشش زنان نویسنده در این دوره از جشنواره داستان كوتاه دفاع مقدس، دیگر كسی نمی تواند مدعی مردانه بودن ادبیات دفاع مقدس و چشم‌داشتن صرف به این گروه از نویسندگان برای خلق آثار ماندگار باشد.

این در حالی است كه داستان نویسی پیش از انقلاب اسلامی، گستره ای متعلق به مردان بود و شمار زنان نویسنده ایرانی كه حتی در سطح كشور مطرح باشند به تعداد انگشتان یك دست نمی رسید،هر چند در همان زمان نیز نویسندگان سرشناسی همچون "سیمین دانشور" ظاهر شدند كه باانتشار رمان "سووشون" بهترین رمان ایرانی را در نیمه دوم دهه چهل خورشیدی خلق كرد.

پیروزی انقلاب اسلامی همانند كاتالیزوری بودكه زمینه را برای حضور زنان نه فقط در عرصه نویسندگی بلكه در تمامی صحنه ها باز كرد و خانواده ها در جامعه ای كه فضایش آكنده از ارزشهای اسلامی بود، به تمایل زنان و دختران خود برای مشاركت در عرصه های اجتماعی واكنشی مثبت نشان دادند. اینگونه بود كه زنان نخستین چهره حضور جدی شان را در اجتماع، در عرصه علم آموزی نشان دادند و جامعه هم از آن استقبال گسترده ای كرد.

هنوز چند سالی از دهه اول انقلاب اسلامی نگذشته بود كه زنان ایرانی كه در جریان پیروزی انقلاب خود را باور كرده و در دفاع مقدس همپای مردان فعالیت كرده بودند، دیگر "جنس خاموش" ، "وامانده" ، و به گفته برخی، "وابسته مطلق" نبودند. آنها، هنر "همراهی و همیاری" را در ده سال انقلاب و جنگ آموخته بودند و اكنون سخن ها داشتند. آنها می خواستند از روزهایی بگویند كه بر سرشان گذشت، مقاومتی كه در راه دفاع از ارزشهای انقلاب و پاسداری از خاک میهن نشان دادند، عصر جدیدی كه در پیش رو دارند و حضوری كه در جامعه اثرگذار است.

شاید همین دلایل بود كه زنان را واداشت حضور پررنگ و تاثیر گذار خود را در عرصه های مختلف باز هم به اثبات برسانند. فضای جامعه در پرتوی نظام اسلامی نیز پذیرای این حضور مقتدرانه "زن ایرانی - اسلامی" بود. در نتیجه، آنها به "گفتن" از خود پرداختند؛ از خودی كه در طول سالهای نظام جور و ستم به سكوت وا داشته شده بود.

ظرف كمتر از چند سال، شمار نویسندگان زن ایرانی چندین برابر پیش از انقلاب شد و از نیمه دوم دهه هفتاد خورشیدی، فروش كتاب های آنها نیز از بسیاری از كتاب های نوشته مردها فزونی گرفت.

شاید،یكی از دلایل آن، توصیف دنیا از زاویه دید زنان و طرح مباحثی بود كه برای سالها در دل این قشر خاموش مانده بود. اما، حالا در دوران انقلاب ، وقت گفتن فرارسیده بود. پس، كتاب های منتشره زنان نویسنده دریچه ای شد كه ترجمان زندگی و انعكاس دهنده احساسی باشد كه تاكنون از آن سخن نگفته بودند.

اما درست در زمانی كه تصور می شد ممكن است موج نوشته های نویسندگان زن به ورطه "فمنیسم" بیفتد، كتاب های دیگری چون "دا" و "بازی آخر بانو" به ترجمه تجربه های یك ملت در برشها و پردازش های تاریخی معاصر پرداخت تا نشان دهد زن ایرانی و مسلمان چه می گوید و چه می خواهد.

امروز دیگر "جنس خاموش" نگاه داشته شده در دوره ستم شاهی،كه تنها بخش كوچكی از آن اجازه گفتن داشت، با حضوری از "جنس گفتن" خود را به چنان جایگاهی رسانده است كه ادبیات فاخر ایران به او می بالد.