امتیاز موضوع:
  • 0 رأی - میانگین امتیازات: 0
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5

مردي در گذر از ديوار

#1
مارسل امه يکي از مهمترين نويسندگان داستان کوتاه است و داستان‌هاي او جزو بهترين داستان‌هاي ادبيات مدرن فرانسه هستند. به‌واسطه‌ي همين داستان‌هاست که وي جايگاه مهمي در تاريخ ادبيات فرانسه دارد.

آثار مارسل امه از تنوع بسياري برخوردارند. آثار او گاهي واقع‌گرا، گاهي هجوآميز و گاهي فانتزي هستند. گاهي اوقات هم نويسنده در اثري واحد از سبکي به سبک ديگر مي‌لغزد و در عين حال، لحن اثر را ثابت نگه مي‌دارد. او نقاش ماهري است و محيط روستا، شهرهاي کوچک و پاريس را استادانه به تصوير مي‌کشد. اما از شاخصه‌هاي کلي و مشهور آثار مارسل امه (به‌ويژه داستان‌هاي کوتاهش) طنزِ سياه و حس طعنه‌آميزِ قدرتمندي‌ست که به همراه تخيلي منحصربه‌فرد و بي‌پروا به نويسنده اجازه مي‌دهد عادت‌هاي اجتماعي و ادا و اطوارهاي روشنفکرانه را به باد انتقاد بگيرد.

مارسل امه نگاه بدبينانه‌اي نسبت به جهان دارد، ولي اين نگاه به جاي منتهي شدن به يأس و پوچي، به طنزي سياه مي‌رسد که عصياني در خود دارد. او با شلاق طنز به همه‌ي حماقت‌هاي جمعي حمله مي‌کند و با هيچکدام از رسم‌هاي ساختگي آدم‌ها که با گذشت زمان وجهه‌اي ارزشمند پيدا کرده‌اند، کنار نمي‌آيد. با همه‌ي اينها مارسل امه اهل موعظه و پند دادن نيست؛ قبل از هرچيز مي‌خواهد سرگرم‌مان کند و با درآميختن واقعيت و خيال، ما را از فشار روزمرگي‌ها برهاند.
مارسل امه يک نويسنده‌ي بنيادين است که به نظر مي‌رسد در طي گذشت زمان نسبت به درستي و نيکوکاري بشر نااميد است ولي با اين همه مي‌توان ريشه‌هاي تلخ‌نگري و بشردوستي را همزمان به موازات هم در آثارش ديد.

در سال 1967 ژان لويس دومونت[1] تخيل را در آثار کلاسيک مارسل امه مورد مطالعه و کاوش قرار داد. نتيجه‌ي مطالعات دومونت در اثري به نام «تخيل در آثار کلاسيک مارسل امه» يک سال قبل از مرگ وي منتشر شد. در مطالعات دومونت پيوند طنز و طعنه عناصري جدايي ناپذير هستند. دومونت تخيل کارهاي امه را به پنج دسته طبقه‌بندي مي‌کند: دگرديسي[2]، دنياي پريان، اعوجاج زمان، استعدادهاي شگفت‌آور و طنز سياه. اين عناصر تخيلي امه را به‌وضوح در بخش‌هايي از ادبيات قرن بيستم هم مي‌توانيم ببينيم. نمايشنامه‌ي Ondine اثر ژان ژيرودو با عناصري از دنياي پريان، نمايشنامه Les Jeux sont faits اثر ژان پل سارتر با شاخصه‌ي اعوجاج زمان و استعدادهاي شگفت‌آور و کرگدن Rhinoceros اوژن يونسکو که از دگرديسي به شکلي نمايان بهره برده است.

امروزه مارسل امه به دليل داستان‌هاي کوتاه و بي‌نظيرش از شهرتي جهاني برخوردار است و اغلب منتقدين معترفند که داستان‌هاي امه از جمله بهترين داستان‌هاي دهه‌ي بيستم فرانسه بوده‌اند. کمتر کسي در فرانسه است که قصه‌هاي گرگم به هوا را نشنيده باشد و شخصيت‌هاي منحصربه‌فرد داستان‌هاي او مثل گروـ گرو، سابين و کارمندي که از ديوارها مي‌گذرد را نشناسد. بسياري از داستان‌ها و رمان‌هاي او بارها در تلويزيون و سينما مورد اقتباس قرار گرفته‌اند و او را به نويسنده‌اي براي تمام نسل‌ها بدل کرده‌اند.

هر چند مي‌توان بسياري از داستان‌هاي امه را براي کودکان مورد خوانش قرار داد اما منتقدين آنها را پيچيده‌تر مي‌دانند و سطوح بالاتري از مفاهيم اجتماعي و کنايه‌هاي سياسي را در آنها بررسي کرده‌اند. اغلب منتقدين مارسل امه را يک موراليست و فيلسوفي اخلاق گرا نظير رابله[3] و ولتر[4] مي‌دانند. مارسل امه يک نويسنده‌ي بنيادين است که به نظر مي‌رسد در طي گذشت زمان نسبت به درستي و نيکوکاري بشر نااميد است ولي با اين همه مي‌توان ريشه‌هاي تلخ‌نگري و بشردوستي را همزمان به موازات هم در آثارش ديد.



مجموعه داستان ديوارگذر[5] يکي از آثار شناخته شده ي مارسل امه است. امه اين مجموعه داستان را در طول جنگ جهاني دوم و در زمان اشغال فرانسه نوشت. به اين خاطر است که بيشتر داستان‌ها از موضوع جنگ و حواشي مربوط به آن بهره مي‌برند. اغلب داستان‌هاي اين مجموعه تِم غريب و نامتعارفي دارند. در داستان ديوارگذر يک کارمند ساده ناگهان درمي‌يابد که استعداد منحصربه‌فردي دارد و مي‌تواند از ديوارها بگذرد. قهرمان داستان در ابتدا با ميانه‌روي و اعتدال از اين استعداد بهره مي‌گيرد ولي با گذشت زمان بهره‌جويي‌اش با يک انتقام ساده آغاز مي‌شود و به سرقت بانک منجر مي‌شود. اگرچه ديوارگذر حس‌هاي کميکي را القا مي‌کند ولي اين اثر يک اثر فلسفي‌ست که نوشته‌هاي کافکا را به ذهن تداعي مي‌کند. کارمندي که دو بخش متفاوت از زندگي را تجربه مي‌کند. يک زندگي ساده‌ي کارمندي و يک زندگي جنجال‌برانگيز و هيجان‌آلود. قهرمانِ داستان ديوار‌گذر از دو چهره‌ي پارادوکسيکالِ هم زاده شده است. چهره‌هايي که در دو طرف جام شيشه مقابل هم قرار گرفته‌اند و مانند دو تکه‌ي غريب و نامرتبط به هم خيره شده‌اند. و قهرمان ميانِ اين دو بخش از زندگي غوطه مي‌خورد که اين غوطه خوردن پايان خوبي را براي قهرمان رغم نمي‌زند. پايان طنزآلود و در عين حال تراژيکي که قهرمان را براي هميشه در دل ديوار محبوس مي‌کند.

داستان کارت[6] يکي ديگر از داستان‌هاي اين مجموعه است. اين داستان که در غالب يادداشت‌هاي روزانه‌ي قهرمان داستان نوشته شده، سيستمي از يک تمديد زندگي مجدد را به نمايش مي‌گذارد. راوي و افرادي که محکوم به نوعي مرگ نسبي هستند ناچارند کارت زمان تهيه کنند و بدين ترتيب مدت زندگي خود را طولاني‌تر کنند. امه در اين داستان تمام موقعيت‌هاي طنزآميز را مورد کاوش قرار مي‌دهد. پيشرفت بازار سياه در تهيه‌ي کارت‌هاي جيره‌بندي‌شده، تلاش راوي براي پيداکردن شغلي مفيد، بي‌اعتنايي و خونسردي افرادي که به مرگي نسبي محکوم نشده‌اند، اعوجاج زمان و به‌هم ريختن روابط متقابل آدم‌ها با يکديگر... همه و همه مواردي‌ست که مارسل امه با زيرکي تمام همراه با داستان جلو مي‌برد.


شايد بتوان گفت از واقع‌گراترين داستان‌هاي اين مجموعه داستان‌هاي ضرب‌المثل[7] و چکمه‌هاي هفت‌فرسخي[8] هستند. اما آن حس کنايه‌آلودِ خاص امه باز هم در طول داستان‌ها دنبال مي‌شود. داستان چکمه‌هاي هفت‌فرسخي را نيز مي‌توان يک داستان واقع‌گرا محسوب کرد به جز دو پاراگراف آخر که مجدداً تخيل در آن به کار گرفته مي‌شود. در صورتي که اين داستان به لحاظ واقع‌گرايي تقريباً يک داستان ديکنزي[9] است. همان حس نوستالژيک فقر و اندوه و نابرابري طبقات اجتماعي که قهرمان ساده‌ي داستان را غمگين و سرخورده مي‌سازد و در پايان داستان، امه براي نجات قهرمان از اندوه دست به دامان تخيل مي‌شود.

امه در 14 اکتبر 1967، بي‌آنکه نشان افتخاري داشته باشد، درگذشت. در آن زمان نويسنده‌ي بسيار معروفي بود. آنتوان بلوندن، دوست و شاگرد امه، مي‌نويسد:

«خانه‌ي او بر بالاي تپه‌ي مونمارتر، مثل يک فانوس دريايي بي‌افول بود. نيروي بي‌صداي او بلاها را از بين مي‌برد. مرگش ما را در دنيايي رها کرد که در آن کوتوله‌ها ديگر قد نمي‌کشند، گورکن‌ها ديگر شاعر نيستند و مأموران اجرا ديگر خيرات نمي‌دهند. به رغم تمام مصيبت‌ها، نمي‌توانم به قبر او که کنار قبر سلين، استفان اکه و روژه نيميه است عادت کنم. براي کساني که او را مثل يک قيم، مثل يک برادر و گاهي مثل يک بچه دوست داشتند و حالا به زيارت مجسمه‌اش مي روند، مارسل يک باغ بود.»
پاسخ
آگهی


[-]
به اشتراک گذاری/بوکمارک (نمایش همه)
google Facebook cloob Twitter
برای ارسال نظر وارد حساب کاربری خود شوید یا ثبت نام کنید
شما جهت ارسال نظر در مطلب نیازمند عضویت در این انجمن هستید
ایجاد حساب کاربری
ساخت یک حساب کاربری شخصی در انجمن ما. این کار بسیار آسان است!
یا
ورود
از قبل حساب کاربری دارید? از اینجا وارد شوید.


پرش به انجمن:


کاربرانِ درحال بازدید از این موضوع: 1 مهمان