امتیاز موضوع:
  • 0 رأی - میانگین امتیازات: 0
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5

قناع

#1
قناع 1

پس قناع پنهان شدنی است که در پرتو آن رابطه پوشاننده قناع با خود قناع مشخص می گردد، همانگونه که روابط دیگران با آن دو ( قناع و پوشاننده قناع ) ممکن می گردد . پس زمانی که شخصی قناعی را که صورت و بدنش را پنهان کند، بپوشد با این عمل در صدد آن بوده است که از شخصیت ذاتی که در مقابل دیگران قرار گرفته، خارج شود و در ذات هویت و شخصیت دیگر داخل شود ، که این هویت، هویت روح می باشد . پس پوشیدن قناع در واقع خروج از شخصیت و گذشتن از ذات و وارد شدن در شخصیت دیگر به واسطه پوشیدن ذات آن شخص و بدست آوردن هویت او می باشد . بدین ترتیب قناع مانند چشمی می گردد که شخص مقنع ذات خود را با آن می بیند و قناع وجه و صورتی می گردد که دیگران بر آن مشرف می گردند .

اما شاعر بواسطه شخصیت قناع شناخته و تعریف می شود و از زبان او سخن می گوید یا اینکه آن شخصیت را می آورد تا با زبان شاعر سخن گوید ، ویژگی های خود را بدان شخصیت می افزاید و و از ویزگی ها و خصیصه های شخصیت برای خود عاریه می گیرد ، به گونه که شاعر و شخصیت وجود تازه ای را تشکیل می دهند که نه شاعر است و نه آن شخصیت ، و به طور همزمان هم شاعر است و هم شخصیت .
قناع در شعر جدید عربی بهترین وسیله برای ابراز درونیات شاعر می باشد بویژه زمانی که این قناع در چهارچوب شخصیتی باشد ، از آن جهت که شاعر از خلال شخصبت با جدا شدن از ذات خود سخن می گوید و تلاش می کند که وجودی را خلق کند که از ذات خود جدا و مستقل است .
عبدالوهاب البیاتی بر این باور است که این تکنیک ( قناع ) وسیله ای است که شاعر در خلق آن دست به ابتکار زده است تا از چهارچوب و مرز غنایی بودن شعر که در بسیاری از اشعار عربی تکرار شده است ، دور شود .
     از انگیزه های هنری­ای که موجب پیدایش پدیده قناع شده است، چیزی است که می توان آن را از نقطه عطف های مهم حرکت شعر جدید به شمار آورد . از نیمه این قرن این حرکت جدید در شعر دستاوردی صرفا اجتماعی در برداشت که ملت عرب از طریق آن در تلاش بودند تا ساختار ریشه دار و پربار ذهنی خود را به شیوه جدید بازگرداند .
می گویند شعر قدیم عربی قناع را به صورت وسیله ای برای بیان خاطره ها و تجربه های شعرای قدیمی تر می شناختند . . بر این اسا س یکی از محققان می گوید : شعر عربی ما خالی از به کارگیری قناع نبوده است ، شعر عربی ملامال از استفاده از شخصیت های اسلامی به شکلی بارز و مشخص بود ..... شاعران آن را به کار می گرفتند و از این طریق به واقعیت اسف بار آنان اشاره می کردند .
شاعر عصر جدید بدنبال وسیله ای بود که تجربه های شعری خود را به صورت غیرمستقیم در شعر بیاورد . به کارگیری میراث در چهارچوب شخصیت ها و رمزها بهترین وسیله برای این هدف بود . چراکه تکنیک قناع پدیده ای مهم و وسیله پرکاربردی است که شاعر عصر جدید برای بیان تجربه های شعری فراوان بر آن تکیه می کرد و این وسیله از مهمترین و بهترین اسلوب های تشکیل تصاویر فنی می باشد که این تصاویر را با شیوه ای رمزگونه و با بار معنایی زیاد پدیدار می کرد و به زیبایی و لذت متن می افزاید و بدان عینیت و درامیت می بخشد تا شخص خواننده احساسات و درد و رنج نویسنده را با تمام وجود دریابد .
 
    پس قناع فقط به کارگیری شخصیتی تاریخی یا ادبی نیست بلکه قناع به تجربه شعری لباسی از میراث می پوشاند به نحوی که تجربه شعری از روحیه و فضای عصر خود را دربرمی گیرد بدون آنکه از ارزش اثر هنری چیزی بکاهد . . شاید علت بازگشت شاعر به میراث و به کارگیری آن در شکل ها و تکنیک های متفاوت در این باشد که به شعر او نوعی عینیت و درامیت ببخشد یا بتواند برای تجربه ذاتی خود معادل عینی بگیرد ، به گونه ای که شخصیت های میراث او برای بیان افکار و خاطره ها قناع ها و پوشش هایی بر تن کنند .
ار جمله عواملی که شاعر را بدنبال قناعی می کشاند تا در پشت آن پنهان گردد، جستجو برای چیزی است که اثر ادبی را نمایان کند نه چیزی که شاعر را بنمایاند . و این امر به درجه ای می شد که شاعر با قناع هنری خود، مشهور گشته و بدان شناخته می شود .
زمانی که بد شاکر السیاب میراث ایوب (ع) را برای بیان درد و رنج های درونی اشت به کار گرفت، این امر به منزله پرچم و علمی برای تجربه های شعری او شد . و نیز ادونیس زمانی که قناع مهیار را پوشید ، بدین قناع شهرت یافت . و حتی قناع ، شاعری همچون محمد عزالدین المناصره را شناخته شده تجربه هایش گردانید .
تکنیک قناع با توجه به اینکه شاعر با چه روشی رمز و شخصیت را به کار می گیرد و چگونه بدان می پردازد ، به چند نوع تقسیم می شود .
قناع بسیط
شاعر در این نوع قناع بر شخصیت واحدی تکیه می کند و تجربه معاصر خود را با همه غم ها و دغدغه ها بر آن شخصیت می اندازد پس از آنکه مدتی با آن شخصیت زیسته است و بدان خو گرفته است و درونیات آن را هضم کرده و نمایان گر دوره آن شخصیت و شرایط و احوالات او بوده است . بدون تردید شاعر از آن شخصیت به گونه هنری ویژه ای تاثیر می پذیرد . برخی ویژگی های آن را بر می گیرد و به شخصیت شرایط جدید را و احوالات روانی و معیشتی خود را می بخشد . و بدین ترتین از تلفیق آن دو وجود تازه ای شکل می گیرد که استقلال ظاهری داشته و در تجربه شعری غوطه ور شده آن را ابراز می کند .
در این نوع شخصیت راوی با شخصیت قناع چه به صورت موافق چه به صورت مخالف مطابقت دارد البته مراد از تطابق عقب نشینی شاعر به نفع شخصیت نیست بلکه مقصود عدم جدایی شاعر از شخصیت خود از یک طرف و عدم تعدد قناع ها و صداهای رایج ، از جهت دیگر می باشد . زیرا قناع بسیط مستوجب به کارگیری یک شخصیت است و بنابه گفته حاتم الصکر این نوع قناع، قناع خالص می باشد .
اما با این وجود ویژگی تعدد و گوناگونی اصوات قصیده در ساختار متن از مهمترین عناصر تشکیل دهنده تکنیک قناع به شمار می آید که از طریق تعدد و درگیری زمان ها و اختلاف مکان ها و تضاد افکار و دیدگاه ها آشکار می گردد .
شعر جدید عربی آکنده از قصیده های با قناع مفرد یا بسیط است که اسلوب هنری می باشد که پیشگامان آن را شنناخته و در به کارگیری آن بسیار توامنمند عمل کرده اند . بهترین نمونه برای این نوع قناع قصیده « المسیح بعد الصلب » از بدر شاکر سیاب است . این قصیده قناع خالصی است که در آن قوه خیال شعر تصویر قیامت جدیدی برای شاعر به وجود می آورد ، او شهر، مردم ،قاتلان و تمام دوستانی که به او خیانت کردند، را می بیند و کلمات داستان به صلیب کشیدن مسیح و قیامت رمزگونه او را به گونه جدید و معاصر به اجرا در آورده است .
این قصیده بر مهارت و پیشرفت سیاب در به کارگیری رمزها و شخصیات دلالت دارد و اینکه او توانست تمام قصیده را بر یک رمز واحد بنا کند .
قناع مرکب
شاعر گاهی خود را مجبور می بیند که بافت های مرکبی را در شعر بیاورد تا با تجارب شعریش هماهنگی و انسجام داشته باشد پس با گونه ای از ابهام و پیچیدگی روبه رو می شود که در متن شعر پدیدار می گردد و این زمانی اتفاق می افتد که به کارگیری چندین شخصیت در یک تجربه شعری ، روی می آورد و گونه ای از کشمکش بین شخصیات به وجود می آید که عناصر هر کدام از آنها سعی دارد بر متن چیره گردد و در این حالت خواننده سرگردان می ماند و در اسناد ضمایر و نسبت دادن فعل ها و گفته ها، دچار شک و تردید می شود . این نوع قناع را قناع مرکب می نامند .
همانطور که گفتین قناع مرکب، تسلسلی چوشیده و مضاعف است یعنی شاعر بدین بسنده نمی کند که صوتش از صوت قناع دور باشد، آنگونه که در قصاید قناع بسیط بیان کردیم بلکه او صوت دیگری را قناع می کند. در این نوع مطابقت شخصیت مورد نظر با قناع از لحاظ زمانی و تاریخی برای دست یابی به قناع مخصوص ، شرط نمی باشد .
امل دنقل شاعر معاصر مصری این نوع قناع متداخل و غلاف دار را در قصیده مشهور خود « البکاء بین زرقاء الیمامه » به کار گرفته است .
همچنین این نوع قناع را در قصیده های « الذی یاتی و لا یأتی » « دیک الجن » و « عن وضاح الیمین » از بیاتی می بینیم . و نیز در قصیده « رساله من مقبره » از سیاب این نوع قناع به کار رفته است . کندی این قصاید را در کتاب « الرمز و القناع » تحلیل و بررسی کرده است .
قناع مخترع
شاعر عصر جدید در برخی تجربه های خود به رمزهای شخصیتی روی می آورد تا بتواند خود را از مشقت رویارویی با رمزهای عام معاف دارد و گذشته این رمزها را به خود برساند . البته این بدان معنا نیست که رمزهای عام به رمزهای شخصیتی مبدل نمی گردند . رمز شخصیتی رمزی است که شاعر دست به ابداع و ابتکار ان می زند یا آن را از منبع اولیه ی آن بیرون می آورد تا به صورت جزیی یا کلی ان را از حالت اولیه خارج کرده و حالت شخصیت یا دلالت ذاتی بدان ببخشد .
گاهی شاعر یکی از رمزهای شخصیتی خود را به صورت یکی از انواع قناع تبدیل می کند، و این زمانی است که صوت یا شخصیت قناع را می پوشد که این امر از طریق به کارگیری ضمیر متکلم در اکثر موارد و گاهی ضمیر مخاطب به صورت مونولوگی که شخصیت خود را مورد خطاب قرار می دهد .
پس این نوع، قناع مخترع می باشد که شاعر آن را به کارمی گیرد تا بواسطه آن دغدغه ها و دیدگاه های شخصیتی اش را به صورت عینی و درامی بیان کند ، به گونه ای که شاعر در ظاهر از آن دور است با وجود اینکه به صورت کلی در شخصیت و عناصر آن حضور داد .
شاعران مدرنیسم با به کارگیری این نوع قناع بسیاری تجربه های شعری ابداع کردند . از جمله ادونیس در دیوان « مهیار الدمشقی » و سعدی یوسف در « الاخضر بن یوسف » و بیاتی در « میلاد عایشه و موتها و الشعایر السحریه المنقوشه بالکتابه المسماریه علی الواح نینوی » .
ˢᵒᵐᵉ ᵗᶤᵐᵉˢ
 ᵖᵃˢᵗ ʰᵘʳᵗˢ 
ᵃᶰᵈ ʸᵒᵘ ᶜᵃᶰ'ᵗ 
ˡᵉᵗ ᵗʰᶤᶰᵍˢ ᵍᵒ
ᵞᵒᵘ ʲᵘˢᵗ ᵏᵉᵉᵖ ᵈᶤᵍᵍᶤᶰᵍ
 ᵗᶤˡˡ ʸᵒᵘ'ˡˡ ᵈᶤᵉ ᶤᶰˢᶤᵈᵉ 
ˑ ˑ ˑ
پاسخ
آگهی


[-]
به اشتراک گذاری/بوکمارک (نمایش همه)
google Facebook cloob Twitter
برای ارسال نظر وارد حساب کاربری خود شوید یا ثبت نام کنید
شما جهت ارسال نظر در مطلب نیازمند عضویت در این انجمن هستید
ایجاد حساب کاربری
ساخت یک حساب کاربری شخصی در انجمن ما. این کار بسیار آسان است!
یا
ورود
از قبل حساب کاربری دارید? از اینجا وارد شوید.


پرش به انجمن:


کاربرانِ درحال بازدید از این موضوع: 1 مهمان