در ستایش ِ آن‌چه «شوروی» بود.

[Miss.saly]

در ستایش ِ آن‌چه «شوروی» بود...
*
۱
از بس واژه‌ی «شوروی» را تکرار کرده‌ایم که فکر می‌کنیم «شوروی» نام یک کشور بوده‌است، اما «شوروی» هیچ ربطی به نام هیچ کشوری ندارد و در زبان‌های دیگر، هیچ کشوری به این نام وجود ندارد.
«شوروی» منسوب است به «شورا»، که در واقع کلمه‌ای است عربی همچون «عیسی» و «موسی» و «معنی»... در زبان عربی «ی» آخر این کلمات را «الف مقصوره» می‌گویند و «ا» تلفظ می‌کنند. اما وقتی می‌خواهند چیزی را به آن‌ها نسبت بدهند،‌ به جای آن‌که بگویند «عیسایی»‌ یا «موسایی» یا «معنایی»، می‌گویند «عیسوی» یا «موسوی» یا «معنوی». و در مورد «شورا» هم به جای «شورایی» می‌گویند «شوروی»: یعنی منسوب به شورا.
۲
در سال ۱۹۲۲،‌ پس از پیروزی در جنگ داخلی و تثبیت حکومت «شوراها»، دیگر نام «روسیه» برازنده‌ی سرزمینی نبود که برخلاف تاریخ پر از تبعیض و ستم ملی پیشین، فقط کشور «روس»ها نبود،‌ بلکه ده‌ها ملیّت و قوم دیگر ِ «غیر روس» در آن به رهایی فرهنگی و زبانی رسیده‌بودند، غیر از زبان روسی، دست کم پانزده‌ زبان دیگر رسمیّت یافته بودند و بلشویک‌ها شهر به شهر و کوه به کوه دنبال زبان‌های فراموش‌شده می‌گشتند و برایشان کتاب و دستور زبان و جزوه تهیه می‌کردند. بنابراین به پیشنهاد «لنین» نام تبعیض‌آمیز و ملت‌پرستانه‌ی «امپراتوری روسیه» لغو شد و به جایش «اتحاد جمهوری‌های شوروی (شورایی) سوسیالیستی» گذاشتند.
۳
با این کار، بلشویک‌ها (به رهبری لنین، که خود یک «روس» بود)
الف) حق ویژه‌ی «روس»ها بر سایر ملیّت‌های موجود در کشور را لغو کردند.
ب) واژه‌ی «امپراتوری» را که نشان از «سلطنت موروثی، حاکمیت اشرافی و خوی تجاوزگری» نظام حاکم داشت، برانداختند و به جای‌اش «اتحاد جمهوری‌های شورایی سوسیالیستی» گذاشتند، که نمایان‌گر ِ خصلت «داوطلبانه، اختیاری، برابر، مردمی، مشارکتی، جمعی و نامتمرکز» ِ نظام جدید بود.
ج) با حذف نام «هر کشوری» در سرزمین جدید،‌ در واقع اعلام کردند که مرزهای سیاسی را قبول ندارند و هیچ تفاوتی بین انسان‌ها و ملّت‌ها نیست، ضمن آن‌که فرهنگ و زبان و ویژگی بومی هر ملّتی، محترم و ارزشمند است و باید منتشر و متکامل گردد.
د) و در نهایت این‌که، نام «اتحاد جمهوری‌های شورایی سوسیالیستی»، به صراحت، یک «تعبیر ِ‌ باز و بی‌پایان» از جهان بود: یعنی هر ملّت و کشور دیگری می‌توانست به این اتحادیه بپیوندد و یک جمهوری برابر سوسیالیستی دیگر در کنار جمهوری‌های برادر باشد... تا کجا؟ تا همه‌ی جهان، تا همه‌ی انسان‌ها، بدون هیچ مرکز کنترل و فرمان، در اتحادی برابر، در صلحی ابدی و در انسانیّتی رنگارنگ و بی‌مرز.
۴
این‌که چرا آن آرمان بزرگ به انجام نرسید، رنج‌ها به بار آمد و نهایتاً فرو ریخت، بحثی دیگر است. اما آرمان برابری و برادری همه‌ی انسان‌ها و ملت‌ها در جهانی امن و عادل و آزاد، همچنان بر تارک وجدان بشریت ِ زخمی و خسته می‌درخشد.

#خالد_رسول‌پور
@SocialistL