رمان محمود جوانبخت درباره وقایع سال ۸۸

[♱ ᴠɪᴄᴛᴏʀ ♱]

رمان «گزارش اندوه» با پرداختن به وقایع سال ۸۸ به قلم محمود جوانبخت به چاپ رسید.

این نویسنده درباره این کتاب به ایسنا می‌گوید: «گزارش اندوه» را هفت سال پیش نوشتم ولی گذاشتم کنار تا این‌که سال گذشته رفتم سروقتش و آن را دوباره نوشتم. چارچوب اصلی کار همان نسخه‌ای است که سال ١٣٩٠ نوشتم ولی کار کمی تغییر کرد و البته مفصل‌تر شد. راستش شاید اشتباه کردم. شاید همان سال کار را باید ادامه می‌دادم و زمین نمی‌گذاشتم و تمامش می‌کردم تا منتشر شود، ولی واقعیت امر این است که فکر می‌کردم حرف زدن درباره وقایع ٨٨ هنوز زود است. نمی‌دانم؛ شاید اشتباه کردم، شاید هم کار درستی کردم. به هر روی «گزارش اندوه» رمانی است که به نظر خودم نگاهی جدی به ٨٨ دارد. در حقیقت روایتی است که تلاش می‌کند پرسش‌هایی را در ذهن مخاطب بنشاند.
نویسنده کتاب «ماهی‌ها در آب زنده‌اند» می‌افزاید: در ماجرای ٨٨ همه غافلگیر شدیم. هیچ‌کس باورش نمی‌شد وقایعی در این ابعاد روی بدهد. البته غیر از مسببان و بانیان اصلی که توانستند بهترین و کیفی‌ترین نیروهای نظام را در مقابل هم قرار دهند، همه با هم غافلگیر شدیم. من در «گزارش اندوه» دغدغه همین را داشتم. دغدغه این‌که یک جورهایی برادرها دست به یقه شده‌اند و تا جایی که توانستم و ساختار و روایت و قواره رمان ایجاب می‌کرد و اجازه می‌داد، نشان دادم که ٨٨ باعث تعطیل شدن چه چیزهایی شد و چه چیزهایی را از بین برد و به چه چیزهایی آسیب‌ زد.
جوانبخت در ادامه می‌گوید: موضوع دیگر برای من در این رمان ریشه‌ها و چیستی‌ها بود. هیچ پدیده و واقعه‌ای بدون عقبه و بدون سابقه نیست. قبول کنیم که در ٨٨ اشتباه‌های فاحش و بزرگی روی داد. دلم می‌خواست برگردم عقب و دنبال ماهیت و چیستی برخی از رفتارها و رویکردها در ٣٠ سال قبل از ٨٨ بگردم. فکر می‌کنم رمان تا حدی توانسته روایتی منصفانه از برخی حوادث و وقایع دهه‌های گذشته پیش روی مخاطب قرار دهد؛ حوادث و وقایعی که ریشه‌های برخی رویکردها و رفتارها است.
او اظهار می‌کند: سال ۸۸ مثل زخمی است که همان سال پانسمان شد و رویش را بستیم و دیگر به آن دست نزدیم و فکر کردیم که با بستن این زخم به بهبودی‌اش کمک می‌کنیم. برعکس به گمان من باید درباره ٨٨ گفت‌وگو کنیم. باید ابعاد و عمق و عرض و طول زخم را ببینیم و درباره آن حرف بزنیم. با بستن روی زخم برای همیشه هیچ زخمی خوب نمی‌شود.
جوانبخت تاکید می‌کند: در کتاب «گزارش اندوه» من حکم صادر نکرده‌ام. سعی کرده‌ام باب گفت‌وگو را باز کنم. البته من فقط داستان نوشته‌ام. داستان مردی که روز ١٦ آذر سال ٨٨ که دانشگاه‌ها ملتهب شد و اتفاقات زیادی افتاد، پای او هم به ماجرا باز می‌شود و… . تلاش کردم به واقعیت وفادار باشم تا مخاطبم خود راهی به حقیقت مسائلی که هنوز با آن‌ها دست به گریبان هستیم، پیدا کند.
نویسنده کتاب «مهربان مثل مسیح» بیان می‌کند: کاش سعه صدر و مدارای بیشتری داشته باشیم. کاش گوش بدهیم و تأمل کنیم و به تعبیر قرآن از احسن تبعیت کنیم. برای این‌که دوباره با ٨٨ دیگری روبه‌رو نشویم چه باید بکنیم؟ اول از همه باید حرف بزنیم و در یک فضای آرام ببینیم ریشه‌ها و اساس و اسباب و علل ٨٨ چه بود؟ اگر می‌خواهیم دوباره دچار ٨٨ دیگری نشویم که هنوز داریم هزینه‌اش را می‌دهیم، باید درباره آن حرف بزنیم. بدون سوء ظن و به دور از پیش‌داوری و قضاوت‌های عجولانه و ناداوری‌ها اجازه بدهیم فضای گفت‌وگو شکل بگیرد. ما هنوز گرفتار ٨٨ هستیم. برای خلاصی از آن بهترین راه، گفت‌وگو و گفتن و شنیدن و نوشتن و بحث و نقد است و «گزارش اندوه» هم دریچه‌ای است کوچک که به وسع خود می‌خواهد به آن دامن بزند. حالا این را که چقدر موفق می‌شود باید مخاطبانش بگویند.
محمود جوانبخت معتقد است: ما هنوز از حیث ادبیات سیاسی ضعیف هستیم. رمان و داستان سیاسی کمتر می‌نویسیم. این را مقایسه کنید با سینمای مستندمان، به خصوص در این سال‌ها که چه فیلم‌های سیاسی خوبی ساخته شده است. شاید به خاطر گریز از ممیزی و هراس از تبعات بعدی باشد. چنان‌چه خود من هم «گزارش اندوه» را شش سال کنار گذاشتم. ولی به گمان من تاثیرگذارترین شاخه هنری در عرصه سیاسی رمان و داستان است، چرا که اثرش ماندگارتر و عمیق‌تر و فراگیرتر از شاخه‌های دیگر است.
«گزارش اندوه» در ٢٥٠ صفحه‌ با قیمت ٣٧هزار تومان توسط انتشارات نیستان منتشر شده و به گفته نویسنده در همین هفته روانه بازار کتاب خواهد شد.