در این مقاله با رایج ترین اشتباهات والدین در رفتار با نوجوانان بیشتر آشنا می شوید.

نه می توانید دست هایش را ببندید و نه می توانید پاهایش را به زنجیر بکشید. همه وجودش را شوق پرواز فرا گرفته است. می خواهد بپرد. اتاق برایش کوچک است، خانه شان کوچک تر، شهرش کوچک تر، اصلا دنیا برایش کوچک است. به هیچ وجه، زیر بار محدودیت و کنترل نمی رود. « نوجوان ها » را می گویم. معمولا بسیاری از نوجوان ها با خانواده هایشان سر سازش ندارند و برخی از والدین هم نمی دانند صحیح ترین واکنش در برابر تغییرات روحیات و اخلاق نوجوانان شان چیست و باید چه کار کنند؟

برای آشنایی با این دوره زندگی، به سراغ «عبدالحسین ترابیان» کارشناس و مشاور خانواده رفتیم تا با رایج ترین اشتباهات والدین در رفتار با نوجوانانشان بیشتر آشنا شویم. او درباره این موضوع معتقد است نوجوانی تولدی دوباره است و همه آسیب ها هم در تولدهاست. اگر در زمان تولد اول، مادر کوتاهی کند، فرزند در آینده با یک سری مشکلات جدی و شاید رفع نشدنی مواجه می شود. در این تولد دوم هم فرزند از کودکی جدا می شود تا به نوجوانی برسد، اگر والدین نوجوان در این دوره کوتاهی کنند، شاید هیچ گاه نتوانند آن را برطرف کنند.

خصوصیات دوره نوجوانی را نمی شناسید، تهمت نزنید

نداشتن شناخت کافی از خصوصیات دوره نوجوانی :
دلیل بیش تر مشکلات خانواده ها در رفتار با فرزندان نوجوان شان، این است که با خصوصیات و ویژگی های دوره نوجوانی آشنا نیستند. همین آشنا نبودن، منجر می شود تا باور نکنند که فرزندشان با ورود به دوره نوجوانی احساس می کند، بزرگ شده است و می تواند برای خودش تصمیم بگیرد. اگر والدین بپذیرند که یک سری از رفتارهای جدید نوجوان شان، اقتضای سن آن هاست، واکنش هایشان به این رفتارهای جدید، واکنش منطقی و صمیمانه خواهد بود. مثلا اگر والدینی ببینند که نوجوان شان چرت می زند و به این درک برسند که او به جز کم خوابی هیچ مشکلی ندارد برای این موضوع با او به جر و بحث نمی پردازند که آرامش خود و نوجوان شان را به هم بزنند. اما معمولا بسیاری از والدین در این دوران با فرزندان شان بسیار سخت گیرانه برخورد می کنند که همین رفتار باعث می شود ارتباط بین والدین با فرزند قطع شود. پیامبر اکرم (ص) هم این دوره زندگی را دوره وزارت و مشاورت می نامند که جمله بسیار دقیقی است و نشان از اهمیت حفظ عزت نفس نوجوانان دارد.

ارتباط قطع شود، پنهان کاری شروع می شود

نبود ارتباط صمیمانه بین والدین و نوجوان :
اگر والدین می خواهند نوجوان شان را هدایت کنند، اولین قدم این است که بدانند به هیچ وجه نباید ارتباط آن ها با فرزندشان قطع شود. اگر والدین بتوانند یک رابطه همدلانه و صمیمانه با فرزندان شان برقرار کنند نه تنها به شخصیت فرزندان شان بر نمی خورد بلکه آن ها احساس ارزشمندی هم می کنند. اگر نوجوان احساس کند شما به او اهمیت می دهید، در همه مشکلاتش با شما مشورت می کند و شما به راحتی می توانید بر رفتارهای او کنترل بیش تری داشته باشید. زمانی که یک نوجوان می گوید پدر و مادرم مرا درک نمی کنند، یعنی رابطه بین والدین و نوجوان قطع شده است. وقتی ارتباط بین والدین و فرزندان قطع شود، فرزند اگر فعالیت یا رفتارهای اشتباهی داشته باشد، آن ها را زیرزمینی خواهد کرد. این زیرزمینی شدن فعالیت های فرزند باعث می شود تا رفتارهای پر خطر او برای والدین آشکار نشود.

پاسخ منفی نوجوانان به نظارت مستقیم

اعمال نظارت های مستقیم :
در دوره نوجوانی نظارت مستقیم جواب نمی دهد. نظارت مستقیم برای 2 دوره ۶ ساله اول زندگی کودک، نه تنها بسیار خوب است بلکه لازم هم هست. در این 2 دوره فرزندان هم به نظارت مستقیم والدین هیچ واکنشی نشان نمی دهند. اما زمانی که فرزندان وارد دوره نوجوانی (بین 12 تا 20 سال) می شوند اگر نظارت والدین مستقیم باشد، معمولا فرزند آن را تحمل نمی کند و ممکن است در برابر آن واکنش های بسیار تندی هم داشته باشد. این که فرزندان نتوانند در دوره نوجوانی نظارت مستقیم را تحمل کنند، ایراد از والدین آن هاست که او را مورد نظارت مستقیم قرار می دهند. نوجوان وقتی خودش را تحت نظارت مستقیم والدین می بیند احساس می کند به حریم شخصی اش تجاوز شده است، بنابراین بسیار طبیعی است که واکنش منفی نشان دهد.

به روز بودن اطلاعات نوجوانان در مقایسه با والدین شان

نداشتن اطلاعات از فناوری های روز :
بعضی خانواده ها پیشرفته ترین فناوری های روز را برای نوجوانان شان تهیه می کنند در حالی که کمترین اطلاعاتی از امکانات و آسیب هایی که ممکن است این فناوری برای نوجوان شان ایجاد کند، ندارند. برای نمونه برخی از والدین پیشرفته ترین تلفن همراه را برای فرزندان شان تهیه می کنند اما نمی دانند که در تلفن همراه نوجوان شان چه می گذرد. یعنی والدین با دست خودشان دارند یک آسیب جدی و جدیدی برای نوجوان شان ایجاد می کنند. این پدر و مادرها باید برای فرزندان شان تلفن همراهی تهیه کنند که حداقل نحوه استفاده از آن را بدانند. این والدین معمولا پس از مدتی مجبور می شوند نوجوان شان را در استفاده از تلفن همراه محروم کنند که همین موضوع، تنش جدیدی ایجاد می کند و اشتباه بعدی والدین است.

«خود رای» شدن جوانان نتیجه رفتارهای متضاد والدین

اگر تا به حال برای کودکتان کتابی نخوانده اید و یا به هر دلیلی او به کتاب و کتابخوانی علاقه ای نشان نمی دهد؛ برای علاقه مند کردن او از همین حالا شروع کنید.

کودکان به طور یکسان رشد نمی کنند و نمی آموزند. شما بهترین فرد برای قضاوت و ارزیابی نیازهای کودک خود هستید.بعضی  توانایی های معمول کودکان سه ساله  در زمینه کتاب خوانی به این صورت است  که در زیر ارائه می شود.  این فهرست را به عنوان راهنما انتخاب کنید نه به عنوان قانون باید ها:

-علاقه دارد که در کنار بزرگسالان کتاب بخواند.
-به قصه هایی که برایش می خوانید یا تعریف می کنید ، گوش می دهد.
-کتاب ها را از روی جلدشان می شناسد.
-وانمود می کند که کتاب می خواند
-می فهمد که کتاب ها را باید به شیوه خاصی در دست گرفت و از آن ها استفاده کرد.
-به تصاویر آن ها نگاه می کند و می داند که این تصاویر جایگزین اشیای واقعی هستند.
-اشیای تصویر شده در کتاب را نام می برد.
-شخصیت های داستان را توصیف می کند.
-از بزرگ ترهای خود می خواهد که برایش بخوانند یا به او کمک کنند که بنویسد.
-کم و بیش به یادگیری اسامی حروف الفبا توجهی نشان می دهد.
-در آغاز ِ درک تفاوت بین نوشتن و نقاشی کردن است.
-به منظور نوشتن، ورق ها را خط خطی می کند و چیزهایی می کشد که به حروف الفبا شبیه اند.

چگونه در اندوه دیگران شریک باشیم؟
ممکن است اخیرا یکی از دوستان، اعضای خانواده و یا یک همکار، عزیزی را از دست داده باشد. به محض آنکه مراسم سوگواری به پایان میرسد و سیل دسته گلها و تسلیت ها پایان می پذیرند آن وقت است که فرد سوگوار به پشتیبانی نیاز خواهد داشت. سوگواری برای اغلب افراد می تواند تجربه ای وحشتناک و غریبانه ای باشد. همچنین برای اغلب مردم از آنکه احساسات غم و اندوه خود را با دیگران در میان بگذارند دشوار میباشد. بنابراین آنها نیازمند یاری می باشند. و از آنجایی که دیگر اعضای خانواده دست بگریبان اندوه و سوگ شخصی خودشان میباشند، اینجاست که دوستان، همسایگان و همکاران آنها در روند بهبودی کارساز و مفید واقع خواهند شد. آگاه باشید که در روند سوگواری این علایم طبیعی هستند:



1- تجربه احساسات و هیجانات شدید برای بهبود مناسب فرد طبیعی و الزامی میباشد.



2- احساس گناه، شرمساری و خشم بخشی از روند بهبودی است.



3- هر فرد شیوه سوگواری مخصوص به خود دارد.



4- جدول زمانی خاصی برای مدت زمان سوگواری وجود ندارد.



چگونه میتوان به افراد محزون یاری رساند



بهترین چیز آن است که در کنارش باشید. شما ممکن است دقیقا ندانید که چه کاری انجام دهید و یا چه چیزی به زبان بیاورید. اما مهم نیست. فقط فرد سوگوار را تنها نگذارید چون بیش از همیشه به حمایت و پشتیبانی شما محتاج می باشد. نیازی نیست مشکلی را حل کنید تنها به صحبتهایش گوش فرا دهید.



افراد سوگوار معمولا از کارهایی که انجام داده و یا میتوانستند انجام دهند ولی انجام نداده اند احساس گناه فراوانی میکنند شما برای کاستن از این احساس گناه اقدامات زیر را صورت دهید:



1- به آنها بگویید که نگرانشان می باشید.



2- تصدیق و تصریح کنید که آنها منتهی سعی خود را به انجام رسانیده اند.



3- آنها را تشویق کنید تا درباره احساساتشان با شما صحبت کنند.



4- به آنها اجازه دهید تا احساس اندوه و خشم خود را با فریاد و شیون تخلیه کنند.





بایدها و نبایدها هنگام برخورد با افراد محزون



1- رفتار طبیعی داشته باشید.

2- نگرانی و تاسف خود را بی ریا و صادقانه ابراز دارید.

3- با بردباری و بدون قید و شرط به آنها مهر بورزید و محبت کنید.

4- در صورت لزوم آنها را در آغوش بگیرید و یا دستتان را دور گردن آنها بیاندازید.

5- به آنها نشان دهید که به شنیدن صحبتهای آنها تمایل دارید.

6- تاسف خود را از درگذشت فرد از دست رفته بیان دارید.

7- در مورد فرد درگذشته واضح و صریح صحبت کنید.

8- هرگاه احساس گریستن داشتید گریه کنید.

9- فرد سوگوار را تنها نگذارید.

10- در مورد مسایل شخصی فرد در گذشته کنجکاوی نکنید.

11- در مورد چگونگی و کیفیت مرگ پرسش نکنید.

12- آنها را نصیت نکرده و یا راه حل فوری ارائه ندهید مثلا نگویید: "می دونم چه حالی داری"، "تو باید..."، "گذشت زمان همه چیز را حل میکنه."

13- سعی نکنید آنها را سر حال بیاورید و یا حواسشان را از وخامت اوضاع منحرف کنید. مثلا نگویید: "حداقل اون دیگه عذاب نمی کشه"، "اون الان در جای بهتریه"، "این خواست خدا بوده."

14- واقعه را کوچک نشمارید. مثلا نگویید: "آن قدر هم مهم نیست"، "حالت خوب میشه"، "قبل از اونکه متوجه بشی اوضاع بحالت اولش در میاد."

15- به وی پیشنهاد استفاده از نوشیدنیهای الکلی و داروهای مسکن ندهید چون آنها تنها راه حل موقتی برای آلام روحی پیش روی وی گذاشته، اما در دراز مدت اوضاع را وخیمتر می کنند.



در صورتی که فرد محزون کودک بود موارد زیر را رعایت کنید:



1- پیامهای گیج کننده و غلط به آنها ندهید. مثلا نگویید: "پدر بزرگ الان خوابیده."

2- از آنها نخواهید تا در مقابل دیگران گریه نکنند چون ممکن است آنها را ناراحت کند.

3- او را مجبور نکنید تا در مقابل دیگران بر خلاف میل خود گریه و زاری کند.

4- در حضور کودک نیز گریه کنید با این عمل به وی می آموزید تا ابراز احساسات قابل قبول میباشد.

5- چون روح کودکان بسیار حساس تر می باشد، بیشتر مراقب آنها باشید و کمکشان کنید تا با وضعیت موجود کنار بیاید.





نکات دیگر



سوگواری یک تجربه پریشان کننده و طاقت فرسا میباشد. برای بسیاری افراد درخواست کمک دشوار می باشد. آنها ممکن است بخاطر آنکه زیاد مورد توجه بوده و یا آنکه شاید سربار دیگران هستند احساس گناه داشته باشند. مثلا اگر به فرد سوگوار بگویید: "اگر کاری از دست من بر میاد به من بگو"، فرد سوگوار از آنکه چیزی از شما بخواهد نزد شما نخواهد آمد بنابراین شما از جمله افرادی باشید که پیشقدم میشود و ابتکار عمل را به دست میگیرید:



1- به آنها تلفن بزنید و از حالشان باخبر گردید.

2- برایشان غذا تهیه کرده و به منزلشان ببرید.

3- با آنها به پیاده روی بروید.

4- هرگاه احتیاج به خرید داشتند برایشان انجام دهید.

5- از کودکان آنها مراقبت کنید.

6- یک فعالیت مفرح و سرگرم کننده با آنها انجام دهید.

7- هرگاه آمادگی لازم را پیدا کرد او را به معاشرت بیشتر با دیگران ترغیب کنید.



بروز افسردگی در افراد سوگوار وجود دارد اما برخی علایم هشدار دهنده بوده و شما باید مراقب آنها باشید مانند:



1- بهداشت فردی نا مناسب.

2- افزایش و یا کاهش شدید وزن.

3- استفاده از مواد الکلی و یا مخدر.

4- درد در ناحیه قفسه سینه.

5- الگوی خواب بهم ریخته.

6- افکار خودکشی مداوم.



هرگاه این علایم را مشاهده کردید حتما فرد سوگوار را به یک روانپزشک معرفی کرده و شدیدا مراقب سلامتی وی باشید.