ماست فروش ها چه کسانی بودند؟

[ابراهیم هادی]

چرا حاج احمد متوسلیان با سایر گروگان‌های غربی معاوضه نشد؟

چرا با وجود اینکه بستر و زمینه مبادله حاج احمد متوسلیان و سه همراهش با اسرای اسرائیلی در آن دوره فراهم شد، اما تلاشی در این زمینه صورت نگرفت؟

 
«مدارکی دال بر زنده بودن سردار احمد متوسلیان و ۳ دیپلمات ایرانی داریم»
تیتر مهمی که چندی پیش به نقل از سردار حسین دهقان وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در صدر اخبار نشست.
سردار احمد متوسلیان وابسته نظامی سفارت ایران در بیروت، سید محسن موسوی کاردار سفارت ایران در بیروت، تقی رستگار مقدم کارمند سفارت ایران و کاظم اخوان عکاس خبرگزاری جمهوری اسلامی‌‌ همان ۴ دیپلمات ایرانی بودند در ۱۴ تیرماه سال ۶۱ در مسیر سفارت ایران در بیروت بودند که در یک پست بازرسی توسط یک گروه شبه نظامیان فالانژ، ربوده شده و بعد‌ها طبق خبرهای رسمی و غیررسمی، تحویل رژیم صهیونیستی شده‌ بودند.
پس از سخنان وزیر دفاع درباره وجود مستنداتی مبنی بر زنده بودن حاج احمد متوسلیان و همراهانش بود که گویی فصل جدیدی در این پرونده فراموش شده گشایش یافت آنچنان که بازهم شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی دستخوش هشتگ گذاری‌های مختلف شد و خانواده چشم انتظار جاوید الاثر حاج احمد متوسلیان، تحت شعاع این ماجرا قرار گرفتند.
چشم انتظاری چندین ساله مادری بی‌قرار تا جایی بود که برادر حاج احمد متوسلیان در گفتگویی بدین مهم اشاره کرد و گفت «روز‌ها کسی برای عیادت می‌آید و می‌گوید تبریک عرض می‌کنم که حاج احمد آقا زنده است، این مادر صد بار می‌میرد چون چشم‌انتظار است و به دنبال این سخنان از مسئولین در خواست کرد تا تکلیف نهایی این ماجرا را روشن کنند.
برادر حاج احمد متوسلیان:‌‌ همان ابتدا می‌شد حاج احمد را با کسانی که در اسارت نیروهای ما بودند معاوضه کرد
یکی از بخش‌های جالب توجه دیگر در گفتگوی وی مربوط به جریان آزاد سازی حاج احمد متوسلیان بود که مطرح ساخت: «از ربوده شدن حاج احمد ۳۴ سال گذشته است و معتقدیم‌‌ همان روز می‌شد حاج احمد را معامله کرد، ولی این کار نشد و امروز موضوع زنده بودن برادرم مطرح می‌شود.»
برادر حاج احمد متوسلیان ادامه داد: معتقدیم‌‌ همان ابتدا می‌شد حاج احمد را با کسانی که در اسارت نیروهای ما بودند معاوضه کرد. شهید همت می‌گفت می‌توانستیم حاج احمد را پس بگیریم، اما او دست اسرائیلی‌ها ماندگار شد. متاسفانه کسانی که آن زمان در سوریه با حاج احمد بودند امروز ترجیح دادند سکوت کنند.
کوثری: چرا بستر و زمینه مبادله حاج احمد متوسلیان و سه همراهش با اسرای اسرائیلی در آن دوره فراهم نشد
به دنبال این سخنان بود که اسماعیل کوثری رئیس کمیته دفاعی مجلس نهم در گفتگویی درباره پیگیری آخرین وضعیت حاج احمد متوسلیان و صحبتهای منتشر شده از برادر وی که تاکید کرده است» شهید عماد مغنیه در مقطعی خواهان مبادله حاج احمد متوسلیان در اعضای یک نیروی آمریکایی بوده است اما این موضوع با موافقت تهران روبرو نشده است «اظهار کرد: پس از اسارت حاج احمد متوسلیان موارد متعددی از سوی مقامات لبنانی و فلسطینی به منظور مبادله وی با اسرای اسرائیلی مطرح شده که بدون شک پیشنهاد شهید عماد مغنیه نیز می‌تواند یکی از آن‌ها باشد.
وی افزود: باید از مسئولین مربوط به این حوزه که در آن مقطع سکان دار بوده‌اند باید سوال پرسید که چرا بستر و زمینه مبادله حاج احمد متوسلیان و سه همراهش با اسرای اسرائیلی در آن دوره فراهم نشد.
جزئیات ماجرا از زبان جانشین حاج احمد متوسلیان
در تایید سخنان برادر حاح احمد متوسلیان، منصور کوچک محسنی جانشین احمد متوسلیان در نیروهای ایرانی در لبنان، پیش‌تر از این به جزئیات دقیق در اینباره اشاره کرده و گفته است: چند روز بعد از ماجرای گروگان گیری، بچه‌های جنوب لبنان آمدند و گفتند این آدم‌هایی که گرفته‌اید آدم‌های بزرگی هستند اما ما می‌خواهیم کسی را گروگان بگیریم که از این‌ها مهم‌تر است. گفتیم چه کسی است؟ گفتند یک آمریکایی به نام دیوید دوج که نماینده سازمان سیا در خاورمیانه است. گفتیم اگر می‌توانید خودتان انجام دهید؛ ما نمی‌توانیم برای شما تعیین تکلیف کنیم. این‌ها رفتند و دیوید دوج آمریکایی را به گروگان گرفتند و حرفشان این بود که این گروگان باید با حاج احمد متوسلیان معاوضه شود… با بچه‌هایی که بعداً جزء حزب الله شدند، مرحله به مرحله پیش می‌رفتیم که یک روز آقای شمخانی و شهید داود کریمی از تهران با ما تماس گرفتند و گفتند که چنین بحث‌هایی مطرح شده است. (۱)
صبح روز بعد، معلوم می‌شود که عماد مغنیه، عامل ربودن دیوید دوج بوده است.
همچنین حسین بهزاد و گلعلی ‌بابایی از رزمندگان لشگر بیست و هفتم محمد رسول‌الله‌ (ص) در کتاب هم پای صاعقه که به باز‌شناسی دوران فرماندهی زنده‌یاد حاج احمد متوسلیان اختصاص دارد به تلاش شهید همت برای آزاد کردن حاج احمد در این زمینه اشاره کرده و می‌نویسند:
در کنار اقدامات فوق، برخی از یاران حاج احمد، در تاریخ ۱۹ تیر ۶۱ از مسئولین مرکز درخواست اجازه جهت انجام عملیات نظامی برای آزاد کردن حاج احمد را می‌کنند اما با پاسخ منفی روبرو می‌شوند.
از ایران دستور رسید که به هیچ وجه تحت تأثیر احساسات و عواطف قرار نگیریم
جعفر جهروتی‌زاده که به همراه متوسلیان به لبنان رفته بود، در این باره می‌گوید: بنده خوب به یاد دارم که برادرهای عزیزمان حاج همت، دستواره، حاجی‌پور و سایر مسئولین قوای محمد رسول الله (ص) اصرار داشتند به هر شکل ممکن از تهران مجوز بگیرند و برای آزادسازی حاج احمد و همراهان او از چنگال فالانژیست‌ها اقدامی بکنند؛ منتها از ایران دستور رسید که به هیچ وجه تحت تأثیر احساسات و عواطف قرار نگیریم [!] و با هوشیاری، خونسردیمان را حفظ کنیم. ضمناً خبر دادند که قرار است هیئت عالی رتبه‌ای برای حل این مسئله از تهران به دمشق بیاید. متأسفانه بنابه یک سری دلایل، برادران ما، حاج همت و دیگران موفق نشدند از هیئت مزبور در رابطه با عملیات نظامی با هدف آزادسازی حاج احمد و دوستانش، مجوز دریافت کنند. (۲)
سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در بیروت: ما می‌توانستیم به سهولت گروگان‌ها را جابجا [مبادله] کنیم
این اظهارات در حالی بود که اوایل خرداد ماه سال جاری نیز حجت الاسلام موسی فخر روحانی سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در بیروت به صراحت درباره جزئیات این مهم بیان کرده بود:
چند روزی پس از ربوده شدن چهار دیپلمات ایرانی، سران سازمان آزادی‌بخش فلسطین به سفار ت ایران آمدند و گفتند: امروز دیوید دوج رئیس دانشگاه آمریکایی بیروت، ربوده شد و ما فکر می‌کردیم دوستان ما که متمایل به اتحاد جماهیر شوروی هستند، او را ربوده‌اند و بعد معلوم شد که کار آن‌ها نبوده است. بنابر این روی احزاب و گروه‌های گوناگون کار کردیم و سرانجام به این نتیجه رسیدیم که طرفداران شما او را بوده‌اند. از این‌رو آمده‌ایم از شما برای نجات وی کمک بگیریم. گفتم: دیوید دوج فقط رئیس دانشگاه آمریکایی بیروت نبود؛ او رئیس C. I. A در خاور‌میانه هم بود.
صبح روز بعد، معلوم می‌شود که عماد مغنیه، عامل ربودن دیوید دوج بوده است. حجت الاسلام فخر روحانی در ادامه مصاحبه می‌گوید: ما می‌توانستیم به سهولت گروگان‌ها را جابجا [مبادله] کنیم؛ اما چه کردیم؟ آقای هاشمی (رفسنجانی) دوج را به درخواست حافظ اسد تحویل سوریه داد و او از آن‌جا راحت به آمریکا رفت.
البته این یک سوی ماجراست چراکه برخی مستندات موجود حکایت از آن دارد که از تیر ماه ۱۳۶۱ تا مرداد سال ۱۳۷۵، بار‌ها و بار‌ها برخی آقایان برای آزادی گروگان‌های آمریکایی و اروپایی می‌انجی‌گری می‌کنند و ده‌ها نفر از آن‌ها را آزاد می‌کنند، اما نه تنها حتی یکبار آزادی گروگان‌های غربی را موکول به آزادی حاج احمد و همراهانش نکردند که در این زمینه باید به چندین مورد اشاره کرد.
میانجی‌گری برای آزادی گروگان‌های غربی آری اما حاج احمد متوسلیان خیر
۱۴ تیر ۱۳۶۴، روزنامه واشنگتن پست طی مقاله‌ای در مورد ماجرای گروگان گیری هواپیمای تی.دبلیو.‌ای نوشت:» رئیس مجلس ایران نقش عمده‌ای در آزادسازی ۳۹ تن آمریکایی گروگان هواپیمای ربوده شده تی. دبلیو.‌ای ایفا کرده است. اکبر هاشمی رفسنجانی هنگام دیدار از دمشق، برای آزادی گروگان‌ها پافشاری کرد. رفسنجانی چندین عضو گروه شیعه افراطی حزب الله و دیگر رهبران شیعه را فراخواند و به گفته یک مقام آمریکایی، گفت‌و‌گوهای دشواری را برای رهایی گروگان‌ها با آن‌ها انجام داد» ۱۰ این ۳۹ گروگان آمریکایی در تاریخ ۱۲ تیر ۱۳۶۴ آزاد شدند. (۳)
در تاریخ ۲۴ شهریور ۱۳۶۴ (۱۵ سپتامبر ۱۹۸۵) یک گروگان آمریکایی به نام بنجامین ویز در معامله معروف به مک فارلین آزاد می‌شود.(۴)
در اردیبهشت ۶۵ نیز مسئله کمک به آزادی گروگان‌های فرانسوی مطرح می‌شود. در یادداشت مورخ ۲۵ اردیبهشت ۱۳۶۵ آقای هاشمی چنین آمده: دکتر [حسن] روحانی و دکتر [محمد علی] هادی آمدند. درباره گرم گرفتن با فرانسه و کمک به آزادی گروگان‌های فرانسوی در لبنان، توصیه می‌کردند. (۵)
چندی بعد، با وساطت ایران، یک گروگان دیگر غربی در تاریخ ۲۴ مهر ۱۳۶۵ در لبنان آزاد شد. (۶)
در تاریخ دوم نوامبر ۱۹۸۶ (۱۱ آبان ۱۳۶۵) نیز یک گروگان دیگر آمریکایی به نام دیوید جاکوبسن آزاد می‌شود. (۷)
هاشمی رفسنجانی در تاریخ ۱۹ فروردین ۱۳۶۶، در مصاحبه‌ای، در مورد نقش خود در آزادی گروگان‌های غربی می‌گوید: در رابطه با هواپیمای تی. دبلیو.‌ای، آن‌ها حدود هزار نفر را آزاد کردند که خودم آنجا دخالت کرده بودم.
همین حالا هم حاضریم به آزادی گروگان‌ها کمک کنیم. ما مسئولیتی در لبنان نداریم ولی قبول داریم برای اینکه یک انسان راحت شود، کمک کنیم. (۸)
رادیو صدای آمریکا نیز در تاریخ ۱۳ مرداد ۶۸ در باره پیشنهاد آقای هاشمی برای حل مسئله گروگان‌ها گزارش داد: «اکبر هاشمی رفسنجانی امروز جمعه به ایالات متحده در مورد حل بحران گروگان‌ها در لبنان پیشنهاد کمک کرد و گفت برای آزاد ساختن گروگان‌های غربی در لبنان، راه حلی عاقلانه وجود دارد. وی خواستار این شد که آمریکا از اسرائیل بخواهد که یک روحانی شیعه را که هفته گذشته در جنوب لبنان ربوده، آزاد کند.» (۹)
آیا در کنار طرح این مسئله، هاشمی نمی‌توانست آزادی متوسلیان و همراهانش را نیز مطرح کند؟!
همان گونه که ملاحظه می‌شود، فکر و ذکر همه، کمک به آزادی گروگان‌های غربی است و تنها چیزی که در این میان اهمیتی نداشته است، آزادی حاج احمد متوسلیان و همراهانش بوده است.
اکنون سوال اصلی اینجاست، چرا با وجود اینکه بستر و زمینه مبادله حاج احمد متوسلیان و سه همراهش با اسرای اسرائیلی در آن دوره فراهم شد، اما تلاشی در این زمینه صورت نگرفت؟
 
منابع:
_________________________________________________
1. منصور کوچک محسنی. «هفتاد فالانژیست را گرو گرفتیم» . هفته نامه پنجره. ۱۷ تیر ۱۳۹۱. ص ۵۵
2. حسین بهزاد. گل علی بابایی. «همپای صاعقه» . تهران: حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۹، ص ۷۸۶.
3. هادی نخعی و حمید رضا مشهدی فراهانی. «توسعه روابط با قدرت‌های آسیایی» . تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ۱۳۸۳. ص ۳۳۲
4. جهانگیر منجزی. «شما بگوئید مجرم کیست؟ ترجمه‌ای از گزارش کمیسیون تاور» . هوستون: مؤلف، ۱۳۶۶. ص ۱۱۰
5. اکبر هاشمی رفسنجانی. «اوج دفاع» . تهران: دفتر نشر معارف انقلاب، ۱۳۸۸. ص ۹۷
6. مهدی انصاری و دیگران. «ماجرای مک فارلین». تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ۱۳۸۰. ص ۴۲
7. شما بگوئید مجرم کیست؟ پیشین، ص ۱۲۹
8.  اکبر هاشمی رفسنجانی .” اوج دفاع “. تهران: دفتر نشر معارف انقلاب ، ۱۳۸۸ . ص ۹۷
9. اکبر هاشمی رفسنجانی. «بازسازی و سازندگی» . به اهتمام علی لاهوتی. تهران: دفتر نشر معارف انقلاب، ۱۳۹۰. ص ۲۵۵