دریای شمال را چه بنامیم؟ خزر، مازندران یا کاسپین؟

[Armina]

دریای شمال را چه بنامیم؟ خزر، مازندران یا کاسپین؟32
محیط زیست - دریای شمال را باید چه بنامیم؟ اگر چه دلت جمهوری اسلامی ایران، 10 سالی هست که تکلیف نام دریای شمال را با یک مصوبه و خزر تعیین کردن آن برای مکاتبات داخلی و کاسپین خواندن برای مکاتبات بین المللی تصویب کرده، اما عامه مردم هنوز به توافقی در این باره نرسیده اند.

امید کریمی: به عنوان مثال کاربران خبرآنلاین، برای خبرهای مختلفی که نام دریای خزر یا مازندران در آن می آید، واکنش نشان می دهند و برخی، این دو نام را حعلی می دانند. به عقیده آنها، کاسپین نام واقعی دریای شمال است.

اما کار زیاد سختی نیست تا بشود بر نام دریای شمال ایران، توافق کرد. جستجوی کوتاهی در دانشنامه ویکی پدیا، خیلی از مشکلات را حل می کند. البته اگر ویکی پدیا را منبع مورد وثوق بدانیم که خیلی ها نمی دانند.

با این حال دانشنامه ویکی پدیا، درباره نام دریای شمال ایران، چنین نوشته است:

مطابق بخشنامه دولتی سال 1381 نام رسمی دریای شمال ایران در مکاتبات فارسی دریای خزر و در مکاتبات خارجی Caspian است. همان‌گونه که در مورد بسیاری دیگر از عوارض جغرافیایی جهان رایج است برای این دریا نیز نام‌های متفاوتی در زمان‌های گوناگون استفاده شده‌است.

همچنین: "کمیته تخصصی نام‌نگاری و یکسان‌سازی نام‌های جغرافیایی ایران متشکل از نمایندگان 5 سازمان و وزارتخانه در جلسه مورخ 1 81/9/18 سازمان نقشه‌برداری کشور متن ذیل را به تصویب رساند: « جهت جلوگیری از هرگونه سوء تفاهم احتمالی و جلوگیری از تشتت آراء در زمینه نام پهنه آبی شمال کشور، از نام «خزر» در داخل کشور و Caspian در متون خارجی، قراردادها و معاهدات بین المللی استفاده گردد.»

علت صدور این مصوبه آن بودکه در داخل کشور بعضی از وزارتخانه‌ها و سازمانها برای دریای شمال ایران نام‌های جداگانه‌ای بکار می‌برد که این مغایر با مصوبات سازمان ملل و سازمان هوانوردی بین المللی و دریانوردی بین المللی بود. بنا بر استعلامی که از وزارتخارجه به عمل آمد، آن وزارتخانه اعلام کرد نام بین المللی دریای شمال ایران کاسپین و نام آن در زبان ترکی و فارسی خزر و در زبان عربی هر دو نام قزوین و خزر بکار می‌رود و در تمام اسناد بین المللی که یک طرف آن ایران بوده همواره نام خزر بکار رفته‌است و دریای مازندران هم یک نام محلی است که فقط درایران گاهی در متون رسمی بکار می‌رود."



خزر، توهین است

با این حال بسیاری معتقدند نوشتن نام خزر برای دریای شمال ایران، توهین به ایرانی هاست! چه اینکه خزرها، قومی بوده اند که در دوران های مختلف به ایران می تاختند. درباره خزرها چنین گفته شده است: "در آغاز سدهٔ هفتم میلادی قوم خزران در دشت‌های سفلای رود تِرِکْ و رود ولگا و شمال قفقاز سکنی داشتند. به عبارت دیگر این قوم در بین شمال‌غربی این دریا و دریای سیاه سکونت داشتند. خزرها به همراه دیگر اقوام بیابان‌گرد شمال قفقاز، در زمان ساسانیان، بارها و بارها به سرزمین ایران می‌تاختند و پس از حضور کوتاه مدت خود معمولاً به دست سپاه ساسانی از مرزهای ایران بیرون رانده می‌شدند. این قوم هم‍‌واره با بیزانس بر ضد ایران هم‌پیمان بود. بنای استحکامات بزرگی چون شهر دربند در شمال قفقاز در عهد ساسانیان، که برای جلوگیری از حملات خزران صورت گرفت، هنوز پا برجاست. و کوتاه سازی دست ایرانیان از این دریا برمی‌گردد.

و همچنین: "خزر نام قومی است که در بین شمال غربی دریا و دریای سیاه سکونت داشتند و به دین یهودیت گرویده بودند. این‌ها مردمی بودند از نژاد زرد(اصفر) که به صحراگردی و تاخت و تاز در ممالک همجوار اشتغال داشتند و غالباً به طرف وادی رود کورا می‌آمدند آنهادر زمان سقوط ساسانیان حکومت قدرتمندی تشکیل دادندو با اعراب جنگهای خونینی داشتند. بنای استحکامات بزرگی چون شهر دربند یا (باب الابواب) در شمال قفقاز در عهد ساسانیان، که برای جلوگیری از حملات خزران صورت گرفت، هنوز پا برجاست. به اعتقاد پروفسور عنایت‌الله رضا، «خزران»، قومی بودند که در زمان خسرو انوشیروان در قرن ششم میلادی از بقایای آن‌ها به ناحیه شمال قفقاز آمدند و به‌طور کلی در منطقه بخش وسطا و جنوبی رود ولگا زندگی می‌کردند و این، هیچ ربطی به دریای شمال ایران نداشته و فاصله قوم خزر تا این دریا بسیار زیاد بوده‌است."



کاسپین درست تر است؟

اما کاسپین. در دانشنامه ویکی پدیا در این باره نوشته شده: "کَسپین اصطلاحی است که تقریبا تمام جهانیان و حتی در زبان عبری برای دریایٔ شمال ایران به کار می‌برند. به باور پروفسور عنایت‌الله رضا:" نام درست این دریا، «دریای کاسپی» (کاسپین) است.کاسیان یا کاسی‌ها مردمانی سفید پوست بودند که از هزاره دوم پیش از میلاد تا دوره ساسانی، مکتوب‌ها واشاره‌هایی به حضور آن‌ها در شمال و غرب ایران وجود داردو بخشی از آنها به مرکز و غرب ایران و میان رودان (بین النهرین) مهاجرت کردند."

و همچنین: "کاسپین نامی است که اروپائی‌ها و دیگر مردمان جهان برای دریای شمال ایران به‌کار می‌برند. فارسی زبانان نیز از جمله تاجیکان آن را «کاسپین» می‌نامند. کاسپین خود از نام قوم آریایی کاسپی (یا کاسّی) گرفته شده‌است که ابتدا در کرانه‌های غربی تا جنوب غربی آن ساکن بوده‌اند و به تدریج تا کرانه‌های جنوبی آمدند. پژوهش‌های جدیدی که دربارهٔ ژنتیک مردمان ساکن جنوب این دریا شده، گواهی بر این ادعاست که مازندرانی‌ها و گیلانی‌ها از نوادگان مردمی هستند که از غرب این دریا آمده‌اند. کاس‌ها که به نوعی مادر-قوم مردمان جنوبی و غربی این دریا محسوب می‌شوند، خود به دو دستهٔ کاسی‌ها و کاسپی‌ها تقسیم می‌شدند. «سی» در زبان گیلکی به معنی صخره (مثال: در سی‌پورد و سی‌بون و...) و «پی» به معنی جلگه‌است و به این صورت کاس‌های ساکن جلگه کاسپی‌ها نام گرفته‌اند."

اما پروفسور پرویز کردوانی، جغرافیدان بزرگ ایرانی دراین باره چنین به خبرآنلاین می گوید: "ما خیلی روی این کار کردیم. نمی شود دقیق گفت چه نامی دارد. می گویند کاسپین بگوییم بهتر است. اما مشهور است به دریای خزر. نمی شود مثل خیلج فارس و خلیج عربی. مازندارن هم اشتباه است. نداریم. اگر اینجور باشد بگوییم دریای گیلان. اگر بخواهیم ما بگوییم باید بگوییم دریای شمال. اما بین المللی کاسپین می گویند."