تعریف ادیان ابراهیمی (واقعا تعریف سختی داره هر کسی نمی فهمه)

[ابراهیم هادی]

ادیان ابراهیمی در اصطلاح، ادیان ابراهیمی شامل یهودیت، مسیحیت و اسلام می‌شود؛ چرا‌که این سه دین به‌نوعی خود را مرتبط با حضرت ابراهیم‌(ع) می‌دانند. با اینکه این سه دین از سه نظام الهیاتی مجزا و متفاوت برخوردارند، امّا مشترکات این سه نظام بسیار زیاد است، به‌گونه‌ای که می‌توان آنها را در یک طبقه قرار داد....

تعریف ادیان ابراهیمی و متون مقدّس آنها 
ادیان ابراهیمی در اصطلاح، ادیان ابراهیمی شامل یهودیت، مسیحیت و اسلام می‌شود؛ چرا‌که این سه دین به‌نوعی خود را مرتبط با حضرت ابراهیم‌(ع) می‌دانند. با اینکه این سه دین از سه نظام الهیاتی مجزا و متفاوت برخوردارند، امّا مشترکات این سه نظام بسیار زیاد است، به‌گونه‌ای که می‌توان آنها را در یک طبقه قرار داد. نظرات مختلفی در مورد منشاء ادیان وجود دارد، امّا ما در ادیان ابراهیمی، بنا را بر الهی و فطری بودن دین می‌گذاریم؛ یعنی دین پدیده‌ای است که خداوند در نهاد همه انسان‌ها قرار داده است و پیامبران را فرستاده تا با دستورات الهی، این حس فطری را بیدار کنند. این دستورات، تحت عنوان متون مقدّس ادیان بررسی می‌شوند.

 متون مقدس یهودیان

متون مقدّس یهودیان شامل بخش اوّل کتاب مقدّس یعنی «عهد قدیم» -در اصطلاح مسیحیان- و «تلمود»[1] است. مسیحیان بخش اوّل کتاب مقدّس را «عهد قدیم» می‌نامند؛ چرا که به اعتقاد آنها خدا با انسان دو عهد بسته است: یکی «عهد قدیم» که در آن از انسان پیمان عمل به شریعت الهی گرفته است. این عهد با حضرت ابراهیم‌(ع) شروع و با تجدید آن با حضرت موسی‌(ع) پایان می‌یابد.  دیگری «عهد جدید» است که بر سر محبت خدا و حضرت عیسی‌(ع) بسته شده است. از این رو مسیحیان عهدین را حجّت می‌دانند امّا یهودیان چون قائل به یک عهد یعنی پیمان شریعت هستند، تنها بخش نخست کتاب مقدّس – عهد قدیم- را حجّت می‌دانند.[2] نویسندگان عهد قدیم

سنّت یهودی، عهد قدیم را به مجموعه‌ای از نویسندگان نسبت می‌دهد که اوّلین آنها حضرت موسی‌(ع) است. مطابق این سنّت، این مجموعه در طی زمانی حدود یک هزاره به‌تدریج نوشته شده است. امّا محققان جدید، تاریخ نگارش آن را به دوره بعد از اسارت بابلی ارجاع می‌دهند.[3] توماس میشل، از سنّت‌گرایان مسیحی، تاریخ کتابت تورات را پنج قرن قبل از میلاد و به دست نویسنده‌ای ناشناس می‌داند: «در قدیم مردم معتقد بودند كه موسى تورات را نوشته است، امّا مطالعات جدید كتاب مقدّس نشان مى دهد كه پاسخ به مسأله اصل و منشأ اسفار تورات از آنچه در ابتدا تصور مى شود، دشوارتر است. تورات در طول نسل‌ها پدید آمده است: در ابتدا روایت‌هایى وجود داشت كه قوم یهود آنها را به‌طور شفاهى به یكدیگر منتقل مى كردند، سپس روایات مذكور در چند مجموعه نوشته شد كه برخى از آنها در باب تاریخ و برخى در باب احكام بود. سرانجام در قرن پنجم قبل از میلاد این مجموعه‌ها در یك كتاب گرد آمد. كسانى كه در این كار طولانى و پیچیده شركت كردند، بسیار بودند و نام اكثریت قاطع آنها را تاریخ فراموش كرده است. به عقیده یهودیان و مسیحیان، الهام الهى در همه مراحل تألیف تورات، همراه و پشتیبان بوده است.»[4]

 محتوای عهد قدیم  

عهد قدیم حدود سه‌چهارم کتاب مقدّس را در بر می‌گیرد و شامل مطالب متنوعی در 39 کتاب است که به‌طور کلی بر اساس تقسیم‌بندی یهودی، می‌توان آن را به سه بخش عمده تقسیم کرد: 1.    تورات؛ که مشتمل بر پنج سِفر پیدایش، خروج، لاویان، اعداد و تثنیه است. 2.    نبییم (انبیا)؛ که مشتمل بر «کتب انبیا» است و شامل کتاب‌ یوشع، داوران، سموئیل اوّل و دوم، پادشاهان اوّل و دوم، اشعیا، ارمیا، حزقیال، هوشع، یوئیل، عاموس، عوبدیا، یونس، میکاه، ناحوم، حبقوق، صفنیا، حجی، زکریا و ملاکی است. 3.    کتوبیم (مکتوبات)؛ که شامل کتاب‌های مزامیر، امثال، ایوب، غزل غزل‌ها، روت، مراثی ارمیا، اِستَر، جامعه، دانیال، عزرا، نحمیا و تواریخ ایّام است. تلمود بعد از کتاب مقدّس، مهم‌ترین کتاب در دیانت یهودی، «تلمود»است. تلمود بازگو‌کننده شریعت شفاهی است که در مدارس علمی عالمان یهودی بابلی و فلسطینی مکتوب شد. این کتاب به باور یهودیان به قدمت و حجّیت تورات است و از منابع اوّلیه شریعت یهودی است. تلمود از دو بخش اصلی تشکیل می‌شود: میشنا[5] و گمارا.[6] میشنا حاوی شریعت است و گمارا تفسیر میشنا است.[7]

 متون مقدس مسیحیان

در مسیحیت، تمام کتاب مقدّس حجّت و قانونی است و همان‌طور که اشاره شد آنها به دو عهد الهی معتقدند؛ از این رو هم عهد قدیم را قبول دارند و هم عهد جدید را. عهد جدید نیز شامل بیست و هفت کتاب و رساله  است که می‌توان به‌طور کلی، به چهار بخش تقسیم کرد:

1.       زندگی‌نامه و سخنان حضرت عیسی‌(ع)؛

 2.       گزارش سفرهای تبلیغی حواریون و رسولان ؛

 3.       نامه‌های حواریون و رسولان مسیحی ؛

 4.       رؤیاها و مکاشفات یوحنا.  

مهم‌ترین بخش‌های عهد جدید، «اناجیل اربعه» است که توسط حواریون عیسی یا شاگردان آنها نوشته شده است. مسیحیان هیج بخشی از مجموعه عهد جدید، را منسوب به حضرت عیسی‌(ع) نمی‌دانند؛ چرا که معتقدند خدا خود را در عیسی کشف کرد، پس خود عیسی وحی است و معنا ندارد که عیسی کتابی بیاورد.[8]

حجیت کتاب مقدّس

در مورد زمان نگارش اناجیل، امروزه محققان با توجه به شواهد و قرائن با قاطعیت بیان می‌کنند که هیچ‌یک از اناجیل قبل از سال 64 میلادی نگاشته نشده است.[9] امّا سؤال اینجاست که اگر اناجیل به دست افراد معمولی نوشته شده است، چگونه می‌توان از صحت و عدم خطای در آن اطمینان پیدا کرد؟ و به عبارتی حجّیت کتاب مقدّس از کجاست؟ شورای واتیکان اوّل (1870)، این‌گونه جواب می‌دهد: « کلیسا آنها [کتاب‌های عهد قدیم و جدید] را مقدّس و قانونی می‌داند؛‌ امّا نه به آن علت که به وسیلة انسان‌ها نوشته شده‌اند و سپس کلیسا با حجّیت خویش آنها را تأیید کرده است؛ و نه به این سبب که بدون خطا، دربردارندة مکاشفه و وحی هستند، بلکه به این سبب که تحت الهام روح‌القدس نگاشته شده‌اند و خدا نویسندة آنهاست و دقیقاً به همین شکل، به کلسیا داده شده‌اند.»[10]  به عبارت دیگر چون نویسنده اصلی کتاب مقدّس خود خداست، پس هر آنچه در کتاب مقدّس آمده است، باید درست باشد.[11]

  [1].Talmud

  [2] . سلیمانی، عبدالرحیم، یهودیت، ص 173

[3] . پیشین، ص 173

[4] . میشل، توماس، کلام مسیحی، ترجمه حسین توفیقی، ص 32

[5] . Mishnah

[6]. Gemara

 [7]. برای مطالعه بیشتر ر.ک: آدین اشتاین سالتز، سیری در تلمود، ترجمه باقر طالبی دارابی، قم ، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، 1383.

[8] . میشل، توماس، کلام مسیحی، ص 28

[9] . پیشین، ص 68