شخصیت شناسی ؛ قسمت دوم : بعد ایدئولوژیک و روان

[# αпGεʟ]

در همان ابتدا باید خاطر نشان کرد که تمامی اشخاص حاضر در آثار ادبی ، سینمایی و بازی ها به هیچ وجه کاراکتر و یا شخصیت محسوب نمی‌شوند زیرا که هر نقش برای شخصیت شدن نیازمند به چهار بُعد کلی فیزیکی ، اجتماعی ، روانی و در نهایت ایدئولوژیکی است . در صورت عدم وجود عناصر ذکر شده این شخصیت ها یا سیاهی لشکرند و یا حداکثر مفاهیمی همچون تیپ و یا کهن الگویی که مبحثی کاملا متفاوت در درام به شمار می آیند.

4 بعد تشکیل دهنده شخصیت
اجتماعی

فیزیکی

روانی

ایدئولوژیکی


در قسمت اول از مقاله قصد داریم به دو بعد اجتماعی و فیزیکی شخصیت بپردازیم :
بعد اجتماعی شخصیت :
بُعد اجتماعی در واقع مهمترین بعد برای یک شخصیت محسوب می‌شود ، چرا که ابعادِ اجتماعی زیربنایی هستند که روان، ایدئولوژی و حتی گاها فیزیک شخصیت را برای ما تعیین می‌کنند. گفتنیست که این بُعد متقابلا از سه بُعد دیگر نیز تاثیراتی می‌گیرد پس بدیهی ست که مطلقی در کار نیست اما همچون زیربنا، خاکی ست که شما در آن کشت می‌کنید و صددرصد مهمترین و متاثرترین الِمان در شخصیت پردازی محسوب می‌شود.
بُعد اجتماعی یک فرد شامل مجموعه‌ی عظیمی است از جزئیات، همچون ویژگی‌های فرهنگی ، رفتاری و ... اما بازهم اگر بخواهیم به زیربنای بعد اجتماعی‌ یک فرد بپردازیم، آن را می‌توان طبقه‌ی اجتماعی او حساب کرد ، زیربنایی که به طور مستقیم می‌تواند بر روی دیگر معیارها تاثیر بگذارد. پس ما برای درک مفهوم بعد اجتماعی باید مفهوم "طبقه" را به صورت دقیق بشناسیم و آنگاه با نیروی پردازش خود به تاثیر دیالکتیکی این معیار بر معیار‌های دیگر به چیزی فراتر از کلیشه‌های‌ عمومی دست پیدا کنیم.
طبقه :
برای اینکه بخواهیم نسبت به مفهوم طبقه آگاه شویم ، ابتدا باید به سراغ جامعه برویم تا اینکه بدانیم چطور می‌شود که طبقه را در اجتماع توضیح داد ، ما اگر یک جامعه را در نظر بگیریم یک عامل مشترک میان تمامی جوامع هست که باعث پایداری این جوامع می شود . عاملی که اگر نباشد دیگر چیزی به نام جامعه توانایی بقا را نخواهد داشت این عامل مشترک همان زیربنای جامعه است که ما آن را "اقتصاد" می‌نامیم.
برای درک بهتر شما اگر با چهار نفر دیگر در یک جزیره تنها بمانید نخستین کاری که می‌کنید انتخاب یک آداب و رسوم خاص نیست بلکه ابتدا به برطرف کردن نیازهای اولیه مثل خوراک ، پوشاک و... می‌پردازید. حال اگر بخواهیم خود اقتصاد را تشریح کنیم اقتصاد دارای سه بخش اصلی تولید ، توزیع و مصرف است که عقلانیست که تولید نسبت به دو بخش دیگر ارجحیت دارد و اینجاست که مفهوم طبقه مطرح می‌شود ؛ رابطه‌ی انسان‌ها با فرایند تولید جاییست که شما را در طبقات مختلف دسته بندی می‌کند اما بگذارید با درک بهتر کمی بیشتر در این باب صحبت کنیم ؛ جوامع امروزی سرمایه‌داری دارای سه طبقه‌ی بورژوازی (سرمایه دار) ، پتی‌بورژوازی (متوسط)‌ و پرولتریا (کارگر) هستند که اکنون به توضیح آن می‌پردازیم.
3 طبقه اصلی جوامع سرمایه داری امروزیپرولتریا : پرولتریا و یا همان طبقه ی کارگری طبقه‌ایست که مستقیم‌ترین رابطه را با تولید ارزش دارد ."پرولتر" به طبقه‌ای گفته می‌شود که کار می‌کند و با فروش نیروی کار خود در ازای تولید حقوق می‌گیرد.
بورژوا : در مقابل طبقه کارگر طبقه‌ی بورژوا قرار دارد  و در تعریفش میتوان گفت طبقه ایست که مالک ابزار تولید است و با خرید نیروی کار پرولترها ارزشی که توسط پرولترها تولید شده‌ را تصاحب می‌کنند .
پتی بورژوا : و یا همان قشر متوسط را میتوان گفت وقتی که بورژوازی ارزش تولید شده را تصاحب می‌کند نیاز دارد که آن را خرج کند و از آن استفاده کند. برای مثال خوراکی از رستوران بخرد و یا پوشاکی از بوتیک بخرد و... .
دو قطب بورژوا و کارگر طبقات اصلی جامعه‌ی سرمایه‌داری محسوب می‌شوند و پتی‌بورژوا طبقه‌‌ی میانی این دو قطب محسوب می‌شود "در تعریف پتی‌بورژوا شاید بتوان گفت آن دیگری‌هایی که در جامعه میان بورژوا و پرولترها قرار دارند و به اینسو و آنسو کشیده می‌شوند"



در پایان می‌توان گفت که طبقه به جایگاه افراد در نظام تولید می‌گویند هرچند که این به آن معنا نیست که عناصر روبنا مثل فرهنگ ، ایدئولوژی و... بی اثر هستند نه این به آن معناست که برای فهم جایگاه طبقاتی انسان‌ها باید به زیربنا و جایگاه انسان‌ها در آن پرداخت. نکته‌ی مهم پایانی در این باب این است که فرو دستی یا توانمندی افراد در اجتماع بستگی به طبقه‌ی آنها دارد اما درست نیست که ما از عبارتی مثل طبقه‌ی فرودست استفاده کنیم این به آن معناست که مثلا من چون کارگر هستم صد چوق حقوق می‌گیرم نه اینکه من چون صد چوق حقوق می‌گیرم کارگر هستم . اگر بخواهم برای درک بهتر شما از این مطلب مثالی برای شما بزنم:
نمونه هایی از سه طبقه اصلی جامعهطبقه پتی بورژوا : از طبقه‌ی متوسط پتی‌بورژوا می‌توان Ethan Mars یکی از چهار شخصیت های اصلی بازی Heavy Rain اثر دیوید کیج را نام برد، توجه کنید که دیوید کیج چگونه بنا شدن قصر رویایی قشر متوسط را بر روی شن های متلاطم از طریق سیر شخصیتی ایتن مارس در بازی نشانمان می دهد. قصری که برای فروپاشی اش صرفا یک اتفاق ساده ( در این بازی از دست دادن فرزند) کفایت می کند. 
طبقه بورژوا : از طبقه‌ی بورژوا می‌توان به شخصیت اول مجموعه بازی های Fable اشاره کرد، شاهزاده ای صاحب ابزارهای کار در مواجه اش با قشرهای دیگر.
طبقه پرولتر : بهترین مثال برای طبقه ی پرولتر شخصیت خلق شده توسط چارلی چاپلین در فیلم عصر جدید است.
* توجه داشته باشید که مواجهه مستقیم و بی واسطه با این گونه آثار هنری برای درک و شناخت بیشتر از متن تا حدی ضروری است.
بعد فیزیکی :
بعد از بُعد اجتماعی ، به سراغ بعد فیزیکی می‌رویم که جزو مهمترین المان‌ها در بحث شخصیت و شیو‌ه‌ ی نمایش آن است و تاثیر زیادی بر بعد روانی به صورت مستقیم دارد . بعد فیزیکی را می‌توان در یک جمله به ویژگی‌های ظاهری یک شخصیت ربط داد این ویژگی‌ها شامل قد ، چاقی یا لاغری ، نقص عضو ، زیبایی یا زشتی ، رنگ مو و... هستند و می‌توانند در دیگر ابعاد به خصوص بعد روانی و اجتماعی شخصیت تاثیر بسزایی داشته باشند و البته تاثیر بسیاری نیز از این ابعاد بگیرند .
برای مثال هنگامی که یک شخصیت دارای اضافه وزن است ممکن است که یک نوع از وسواس نسبت به وزن چیزهای دیگر داشته باشد و یا یک فرد کوتاه قد در ابتدا برای تصویر کردن یک چیز به قد آن چیز فکر کند و یا... . اما شیوه‌ی نمایش دادن این بعد در موارد نمایشی نیز بسیار مهم است ؛ برای مثال شما می‌توانید یک نفر با قد کوتاه را جوری نمایش دهید که دائم به عنوان نکته‌ی منفی آن فرد از قدش یاد بشود . برای نمونه در تئاتر مرگ فروشنده که چندی پیش در تئاتر شهر اجرا رفت صحنه‌ای رو می‌دیدید که یک زن با قدی کوتاه در کنار مردی با قدی بسیار بلند ایستاده بود و با بازی خود دائما این مسئله‌ی تفاوت قدی را به مخاطب القا می‌کردند و در مقابل می‌توانید کوتاهی را جوری که اصلا به چشم نیاید در اثر نمایشی نشان دهید . و یا مثال جالب دیگر می تواند این باشد که همه‌ی ما در دوران کودکی سریال هشدار برای کبرا یازده را دید‌ه‌ایم که شخصیت سمیر با وجود کوتاهی قدش در فیزیک تنانی‌اش اما هرگز به عنوان کوتاه قد برای ما تداعی نشد و این مسئله برجسته نگشت اما زمینه‌ی دیگری از این بعد مسئله‌ی نقص عضو است این ویژگی دو وضعیت مخصوص به همراه دارد اول اینکه چگونه اتفاق اقتاده است و دوم اینکه در حال حاضر چه تاثیری در شخصیت و کنش‌های او دارد.



ممکن است که نقص و یا مشکل داشتن عضو برای یک شخصیت بزرگترین مسئله باشد و ممکن است که تنها یک عنصر فرعی در خط کلی یک شخصیت باشد که در پس ذهنش تنها اثر می‌گذارد ، بهترین مثال هم برای این بعد در جهان بازی‌ها پیری زودرس Old Snake در Metal Gear Solid 4 است که به زیبایی هر چه تمامتر تمامی عناصر بازی از گیم پلی تا داستان را تحت شعاع خود قرار داده است .
در نهایت میتوان اینگونه گفت : 
شخصیت: بعداجتماعی - بعدفیزیکی - بعد روانی - بعد ایدئولوژیک
بعداجتماعی : طبقه >>> پرولتریا (کارگر) ، پتی بورژوا (متوسط) ، بورژوا (سرمایه‌دار)
بعدفیزیکی: ویژگی بدنی >>> خصوصیات بدنی ، نقص عضو
ادامه دارد...