شکستگی

[eɴιɢмαтιc]

کستگى عبارت است از شکستن يا ترک برداشتن استخوان. اگرچه قسمت بيرونى استخوان داراى يک لايهٔ سفت است. اما اگر ضربه بخورد يا پيچ بخورد يا تحت فشار زياد قرار گيرد، ممکن است بشکند يا ترک بردارد. پيرها اغلب داراى استخوانهاى ترد و شکنندهاى هستند و تنها وارد آمدن يک نيروى ناچيز باعث شکستن استخوانهاى آنها مىشود. برعکس، استخوانهاى بلند کودکان اين قابليت را دارد که کمى خم شود.

با شکستگىها بايد با احتياط برخورد کرد. برخورد غلط با شکستگى بهوسيلهٔ يک فرد ناوارد ممکن است باعث آسيبديدگى بيشتر بافتهاى اطراف بشود.

استخوان ممکن است مستقيماً در ناحيهاى که به آن فشار يا ضربه وارد مىآيد شکسته شود. براى مثال اگر کسى با يک وسيلهٔ نقليه تصادف کند قسمت پائين پا ممکن است درس در جائى که با سپر برخورد کرده است بشکند.




استخوان ممکن است غيرمستقيم در ناحيهاى دور از جائى که به آن نيرو وارد شده بشکند. در اينصورت استخوان بهوسيلهٔ نيروئى که از نقطه فشار در طول استخوان يا استخوان کنارى انتقال مىيابد، شکسته مىشود. براى مثال، افتادن روى زمين با دست باز و کشيده، ممکن است منجر به شکستن استخوانهاى ترقوهٔ شانه شود.




نوع ديگر شکستگى غيرمستقيم آن است که انقباض ناگهانى و قدرتمند ماهيچه باعث مىشود قطعات استخوان از ناحيهاى که به ماهيچه متصل هستند کشيده شوند. براى مثال فوتباليستى را در نظر بگيريد که سعى مىکند توپ را شوت کند اما توپ از زير پاى وى در مىرود و پاى آن محکم به زمين مىخورد اين عمل مىتواند سبب دو نيم شدن کاسهٔ زانو بر اثر تکان قدرتمند و ناگهانى ماهيچهٔ ران در نقطهاى که به استخوان تکيه دارد بشود.




بههمين شکل پيچ خوردن يک مفصل احتمالاً سبب آن مىشود که رباط مفصل بهقدرى سفت کشيده شود که يکى از استخوانهائى را که به مفصل چسبيدهاند، بشکند. براى مثال شخصى که بر اثر سر خوردن يا سکندرى رفتن پاى وى پيچ مىخورد ممکن است استخوان ساق پاى آن در ناحيهٔ قوزک پا بشکند.





- انواع شکستگى:

شکستگىها را مىتوان به دو دسته تقسيم کرد، باز و بسته که هر دو مىتوانند مرکب هم باشند.

۱. شکستگى بسته:

اگر پوست محل شکستگى پاره نشود به آن، شکستگى بسته مىگويند.





۲. شکستگى باز:

اگر در يک شکستگى سر استخوان شکسته پوست را پاره کند يا جراحتى از سطح پوست تا محل شکستگى ايجاد نمايد، به آن شکستگى باز مىگويند.

شکستگىهاى باز معمولاً وخيم هستند، نه تنها به اين علت که ممکن است موجب خونريزى فراوان شوند بلکه به اين دليل نيز که، ميکربهاى مضرّ مىتوانند به بافتهاى نرم استخوان شکسته دسترسى پيدا کنند. چنين عفونتهائى بالقوه خطرناک و مداواى آن مشکل است.




۳. شکستگى مرکب:

شکستگىهاى باز يا بسته در صورتىکه جراحت هم ايجاد کنند شکستگى 'مرکب' ناميده مىشوند. مثلاً اگر يکى از ساختار مهم مثل رگهاى خونى يا عصبها بر اثر سر استخوان شکسته آسيب ببينند.




- عوارض و نشانههاى عمومى:

۱. شکستگى استخوان ممکن است بهوسيله مصدوم احساس شود يا مصدوم صداى آن را بشنود.

۲. درد در نزديکى محل صدمه که بر اثر حرکت بيشتر مىشود.

۳. مصدوم متوجه مىشود که حرکت دادن عضو شکسته مشکل يا غيرممکن است.

۴. حساسيت در محل شکستگي، بهطورى که حتى با يک فشار ملايم آن محل درد مىگيرد.

۵. ورم و بعداً کبود شدن عضو مجروح. کبودى در ابتداى حادثه مشخص نيست اما همراه با تراوش خون به درون بافتها کبودى بيشتر و پررنگتر مىشود؛ بهطورى که ممکن است ماهيت واقعى جراحت را بپوشاند.




۶. تغيير شکل در محل شکستگي. اين تغيير شکل ممکن است بهصورت بههم خوردن نظم و ترتيب استخوان، کوتاه شدن، زاويهدار شدن و فرورفتگى استخوان مسطح، يا چرخش دست يا پا باشد. (مثلاً ممکن است دست بيشتر از حد عادى خود بتواند بچرخد).

۷. احتمالاً در حين معاينه صداى خشکى از انتهاى استخوان شکسته (کريپتوس) شنيده مىشود. نبايد اين کار را عمداً انجام داد.

۸. عوارض و نشانههاى شوک. شدت شوک به ويژه در شکستگىهاى استخوان ران يا لگن خاصره کاملاً قابل توجه است.


- توجه:

تمام عوارض و نشانههاى گفته شده در هر نوع شکستگى نمايان نمىشوند. بسيارى از اين عوارض و نشانهها را بايد با يک مشاهدهٔ ساده، بدون حرکت دادن غيرضرورى عضو مجروح دريابيد. مثلاً با مقايسه شکل دست و پاى مجروح با دست و پاى سالم. اگر در مورد وخامت جراحت ترديد داريد فرض را بر اين بگذاريد که عضو دچار شکستگى شده است و آن را مانند شکستگى درمان کنيد.

- هدف:

نکتهٔ کليدى در اجراء امداد اوليه براى شکستگى عبارت است از جلوگيرى از حرکت عضو مجروح. حرکت، نه تنها شکستگى را دردناکتر مىکند بلکه باعث مىشود شکستگى بدتر شود. در تمام موارد ترتيب انتقال مصدوم را به بيمارستان بدهيد.

- درمان عمومى:

مصدومهائى را که دچار شکستگى شدهاند نبايد مطلقاً حرکت داد مگر آنکه واقعاً لازم باشد. مصدوم را در راحتترين وضع قرار دهيد، عضو مجروح را با دست يا با استفاده از بالش بىحرکت نگه داريد و منتظر رسيدن آمبولانس شويد. اگر لازم شد که مصدوم را حرکت دهيد اين کار را با دقت و ملايمت انجام دهيد تا از صدمهٔ بيشتر و زياد شدن درد شکستگى جلوگيرى کنيد.

شکستگىهاى خاص در اين فصل تک تک بحث شده است. اما بهطور کلى قاعدههاى عمومى براى درمان هر نوع شکستگى بهشرح زير است:

۱. اشکال در نفس کشيدن، خونريزى شديد و بيهوشى بايستى حتماً قبل از خود شکستگى درمان شوند.

۲. مصدومهائى را که دچار شکستگى شدهاند در همان وضعيتى که هستند، درمان کنيد مگر آنکه خطرى فورى جان مصدوم را تهديد کند.

اگر زمان اجازه مىدهد قبل از آنکه مصدوم را به جاى امنى منتقل کنيد عضو شکسته شده را ببنديد تا بىحرکت بماند.

۳. عضو آسيبديده را با دست بگيريد و ثابت نگهداريد.

نبايد عضو آسيبديده را بيهوده حرکت داد.

۴. اگر مطمئن هستيد که بهزودى آمبولانس سر مىرسد مصدوم را در راحتترين وضع قرار دهيد و با دست عضو آسيبديده را نگهداريد. مصدوم را به پتو يا لباس لوله شده يا چيزهائى شبيه آن تکيه بدهيد.

۵. اگر بيش از سى دقيقه براى رسيدن آمبولانس معطل شديد و راه بيمارستان کوتاه و هموار بود عضو مجروح را با استفاده از بالشتک و باندپيچى به قسمت سالم بدن ببنديد تا بىحرکت باقى بماند.


- توجه:

باندپيچى بايد به اندازهٔ کافى محکم باشد تا از حرکت عضو مجروح جلوگيرى کند، اما نه آنقدر محکم که در گردش خون اختلال ايجاد نمايد يا باعث درد شود.

۶. پس از بىحرکت کردن عضو مجروح براى آنکه ناراحتى و ورم را به حداقل برسانيد عضو را بالا بگيريد.

۷. اگر راه بيمارستان طولانى باشد (بيش از ۳۰ دقيقه) و يا ناهموار باشد استفاده از باندپيچى اضافى و تخته شکستهبندى الزامى است.

۸. براى برطرف ساختن حالت شوک به ترتيبى که در مبحث شوک گفته شده عمل کنيد.


- توجه:

عضو شکسته ممکن است آنچنان از شکل عادى خود خارج شده باشد که باندپيچى يا بهکار بردن نوار شکستهبندى بدون جا انداختن عضو امکانپذير نباشد. در اينگونه موارد با دقت و ملايمت سر شکستگى را فشار دهيد و تا جائى که مجروح مىتواند تحمل کند و کمترين درد ممکن را ايجاد کند آن را بکشيد، در حال مستقيم قرار دهيد و بعد باندپيچى نمائيد.

- شکستگىهاى باز:


- اگر استخوان از زخم بيرون آمده باشد.

۱. با وارد آوردن فشار به کنار استخوان، جلوى خونريزى را بگيريد.




۲. با ملايمت يک تکه گاز روى استخوان بيرون آمده قرار دهيد.





۳. يک بالشتک پنبهاى گرد يا چيزى شبيه آن را دور زخم قرار دهيد. بالشتک بايد آنقدر بلند باشد تا از وارد آوردن فشار روى استخوان بيرون آمده جلوگيرى کند.




۴. با باندپيچى بهصورت مورب پانسمان و بالشتک را سر جاى خود محکم کنيد.




۵. اگر امکان داشت عضو مجروح را از شانه آويزان کنيد و آن را بىحرکت سازيد.




۶. مصدوم را به شکلى که وضعيت درمانى آن حفظ شود به بيمارستان برسانيد و اگر لازم شد او را با برانکارد انتقال دهيد.

- اگر استخوان از زخم بيرون نزده باشد:

۱. با فشار دادن بهلبههاى زخم به همديگر جلوى خونريزى را بگيريد اين کار بايد با ملايمت ولى قاطع انجام شود.




نبايد محکم رو به پائين روى محل شکستگى فشار وارد کنيد.

۲. يک پوشش روى زخم بگذاريد و يک بالشتک پنبهاى اطراف لبههاى زخم بگذاريد.




۳. مراحل ۴ تا ۶ را که در مبحث اگر استخوان از زخم بيرون آمده باشد توضيح داده شد دنبال کنيد