شهرستان ني ريز

[×ThundeRBolT×]

الف)پيشينه تاريخي : ( زبان، فرهنگ و آداب و رسوم، قوميتها، آثار تاريخي)

زبان فارسي زبان اصلي مردم اين شهرستان است اما در روستاها و مناطق مختلف شهرستان با گويشهاي محلي مخصوص به خود تكلم مي شود؛ علاوه بر آن زبان عربي در بين طوايف عرب منطقه ريزاب روستاي تل مهتابي و چاه سرخ و محمودآباد و قسمتي از تنگ حنا( شهرك مهدوي) متداول است. زبان تركي نيز در حاجي آباد و بسترم و تم شولي و تنگ حنا و قسمتهايي از بخش مركزي و آباده طشك رايج است.
شهر ني ريز يكي از قديمي ترين و كهن ترين شهرهاي فارس مي باشد به طوري كه سابقه آن به زمان هخامنشيان و ماقبل از آن مي رسد وجود صنعت چاقوسازي كه برگرفته از صنعت نيزه سازي و اسلحه سازي(طبق گفته محققان وجه تسميه ني ريز برگرفته از لغت نيزه به اضافه ريز (نيزه+ ريز) مي باشد، و وجود محله اي به نام سهادخانه يا تيزگرخانه كه كارگاه اسلحه سازي و نيزه سازي در زمان هخامنشيان و ساسانيان مي باشد مؤيد اين مطلب است؛ اين شهرستان جزء اولين شهرهاي استان مي باشد كه پذيراي دين مبين اسلام گرديد و وجود مسجد جامع كبير ني ريز كه در سالهاي نخستين بعد از اسلام بنا گرديده حاكي از دين مداري و گرايش گسترده و عميق مردم به دين و مسائل مربوط به آن است مهمترين آثار تاريخي آن عبارتند از: 1) مسجد حامع كبير ، 2)قلعه Spr ، 3)قلعه سوخك، 4)عمارت آقارضاخاني در قطرويه(ارگ قطرويه) ، 5)سنگ نوشته هاي كوه قاسم آباد تنگ حنا، 6)بركه هاي احمد شاه ، 7) منزل هوشنگ خان فاتح ، 8)منزل محمد جاويد ، 9)قلات خواجه احمد انصاري، 10)آرامگاه ميرزا احمد ني ريزي خطاط و قرآن نويس معروف.
............................................................ ............

مهمترين طوايف و قوميتهاي شهرستان عبارتند از:
1-طايف غني(عرب)
2-طايقه چهارراهي
3-طايقه قرايي
4-طايقه لشني
5-طايقه آربز
6-طايقه شاهسون
7-شكروئيها
8-لاي گردوئيها
9-طايقه مزيدي مرادي

موقعيت جغرافيايي و اقليمي:
الف) جغرافيايي:
اين شهرستان با وسعت 10539 كيلومتر مربع از نظر موقعيت رياضي در نيمه جنوبي كشور بين عرض جغرافيايي ( 45 و 28) 28 درجه و 45 دقيقه تا 29 درجه 55 دقيقه (45 و 29 ) نسبت به خط استوا و از نظر طول جغرافيايي بين نصف النهارهاي (23 و 53) تا ( 8 و 55 ) شرقي نسبت به نصف النهار گرينويچ واقع گرديده است.

از نظر موقعيت نسبي همجواري با استانهاي يزد، كرمان، هرمزگان و پنچ شهرستان استان(بوانات، ارسنجان، شيراز، استهبان، داراب) از مزيتها و توانمنديهاي منحصر به فرد اين شهرستان محسوب مي گردد.

ب) اقليمي:
بر اساس طبقه بندي اقاليم( فائو) اين شهرستان در ناحيه آب و هوايي مشهور به ايراني توراني قرار دارد به طور كلي و به عبارتي ساده تر در ناحيه خشك و نيمه خشك و نيمه استپ واقع شده ميانگين بارندگي براي يك دوره 35 ساله(از سال 1345 الي 1380 ) حدود 200 ميليمتر بوده است.

ب) وضعيت فرهنگي و اجتماعي:

1)ويژگيهاي جمعيتي : ( بر اساس جديدترين آمار و ذكر سال آمار برداري)


جمعيت شهرستان

درصد جمعيت روستايي
درصدجمعيت فعال
نرخ بيكاري
نرخ باسوادي
بر اساس آمار سال 75
91645
38/53%
28%
5/7
1/78 %
پيش بيني سال 84
114000
38/53%
30%
9
83 %

2)آموزش عالي:


اموزشگاه و دانشگاههاي موجود

تعداد دانشجويان
تعداد دانشجويان بومي
غيربومي
دانشگاه آزاد اسلامي
2400
1000
1400
دانشگاه پيام نور
180
81
99
مركز آموزش علمي-كاربردي
105
32
71
آموزشكده فني و حرفه اي فضل دختران
186
15 نفربومي شهرستان
130 نفر بومي استان
__

به دليل عدم وجود تشكيلات خاص سياسي و دانشجويي در شهرستان گرايش به جناح بندهاي سياسي و فعاليت در اين زمينه در شهرستان مشهود نمي باشد، اهم مشكلات مورد اعتراض دانشجويان عبارتنداز: 1)عدم وجود خوابگاه دانشجويي 2)نبود امكانات فرهنگي و ورزشي متناسب با تقاضاي دانشجويان، 3)مسائل داخلي و مديريتي دانشگاه، 4)ناتواني دانشجويان نسبت به پرداخت شهريه دانشجويي.

3)آموزش و پرورش :
تعداد مدارس:


مقطع
واحد آموزشي
تعداد دانش آموزان
ابتدايي

149
9263
راهنمايي

68
7071
متوسطه عمومي

38
5501
متوسطه كاردانش

7
809
هنرستان فني و حرفه اي

3
713
پيش دانشگاهي

21
1049
آموزشكده فني

1
168
جمع كل

287
24574






4) مراكز مذهبي:
الف) در سطح شهرستان تعداد چهار حوزه علميه به شرح ذيل مي باشد:

1-حوزه علميه امام صادق(ع) با 190 سال قدمت و با مديريت حضرت آيت اله سيدمحمد فقيه و برادر ايشان ؛ داراي 84 نفر طلبه مي باشد.
2-حوزه علميه امام مهدي(عج)، مديريت آيت اله فال اسيري با 33 نفر طلبه.
3-حوزه علميه خواهران ني ريز با 45 نفر طلبه.
4-حوزه علميه خواهران آباده طشك با 70 نفر طلبه.

ب)تعداد مساجد و حسينه ها : 102 واحد؛ تعداد امامزادگان 24
ج)در اين شهرستان مسجد و يا حوزه علميه اهل تسنن موجود نمي باشد.
5) وضعيت زنان شهرستان:
با توجه به موقعيت اقتصادي و محدود بودن زمينه هاي اشتغال؛ فقط تعداد محدودي از دختران تحصيل كرده و فارغ التحصيلان دانشگاه در بخش بهداشت و درمان و آموزش و پرورش فعاليت دارند و قسمت عمده آنها بيكار مي باشند نسبت با سوادي زنان شهرستان در سال 1375برابر با 59/73 درصد بوده كه اين رقم در نقاط شهري 71/86 و در نقاط روستايي 33/67 بوده است(در همين سال ميانگين با سوادي در شهرستان 07/78 درصد و در استان 78/81 در صد بوده است).




7)مراكز هنري و كتابخانه:
-تعداد كتابخانه هاي دولتي: 5 عدد كتابخانه با 25000 نسخه كتاب.
1)كتابخانه عمومي مركزي 2) كتابخانه عمومي واحد ني ريز
3)كتابخانه خواجه جمالي 4)كتابخانه شهر مشكان 5)كتابخانه آباده طشك
بخش قطرويه فاقد هرگونه كتابخانه مي باشد.

-تعداد كتابخانه هاي خصوصي:
1)كتابخانه مجتمع كوثر نور
توضيحاً، كتابخانه هاي جهادكشاورزي، دانشگاه آزاد، كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان و كتابخانه هاي كانونهاي دانش آموزي به صورت داخلي اداره مي شوند.
-تعداد مراكز هنري: 6 مركز هنري زير نظر ارشاد


9)تعداد نشريات شهرستان با عناوين و نوع فعاليت و گرايش:
1-هفته نامه عصر ني ريز با تيتراژ 11000 نسخه و سردبيري آقاي غلامرضا شعبانپور، با رويكرد محلي و انعكاس مطالب شهرستان، در عرصه انتشار مطالب با توجه به رويكرد بومي و محلي گرايش مشهودي ملاحظه نمي گردد.


4-مشاهير و شخصيتهاي علمي، فرهنگي، ورزشي و سرداران شهرستان (با عنوان سابقه آنها):
مشاهير شهرستان:

مشاهير (علمي):

1-ابوالعباس فضل بن حاتم ني ريزي، منجم، رياضي دان اواخر قرن 3 ه.ق و اوايل قرن 4 ه.ق
2-ابومنصور ني ريزي: رياضي دان.
3-شيخ ابوالفضل بن مظفر بن ابي الخير، صاحب فتوي در مدرسه زاهديه.
4-شيخ ارشدالدين ني ريزي ، جامع علوم شرعيه و صاحب فتوي
5-سيدقطب الدين محمدالحسيني، عارف و دانشمند قرن 12 ه.ق

مشاهير،( شعرا) :
1-مولانا مايلي ني ريزي: شاعر
2-شهاب ني ريزي: شاعر و داراي تخلص شهاب
3-ميرزا محمدجعفر شعله: شاعر و خوشنويس قرن 14 ه.ق

مشاهير،(خوشنويسان) :
شهر ني ريز به خاطر وجود ستارگان پرفروغ خوشنويسي به شهر خوشنويسان مشهور است.
1-استاد ميرزا احمد ني ريزي: استاد مسلم خط نسخ (شيوه ني ريزي)
2-ميرزا محمد دانشمند: خوشنويس و واعظ.
3-سيد ابوالطالب خوشنويس.

معاصر:
شخصيتهاي فرهنگي:
1-سيد عطاء اله طغرايي: استاد خوشنويسي.
2-خليل شكاري: استاد نقاشي.
3-احمد اشكبوسي: استاد نقاشي.
4-غلامرضا محسن زاده: استاد نقاشي.
5-محمدرضا زردشت: عكاس.

شعرا:
1-حاج محمد معاني دبير بازنشسته آموزش و پرورش
2-دكتر كميلي هيأت علمي دانشگاه
3-حسين كيواني فرهنگي
4-دكتر محمودي رئيس سازمان نظام پزشكي
5-احمد ملايي فرهنگي

ورزشي:
1-عليرضا جوكار دبيرآموزش و پرورش
2-هادي ياقوتي هيأت علمي دانشگاه
3-هادي معاني سرپرست اداره تربيت بدني
4-رضا شاهمرادي مسئول هيأت ورزشهاي باستاني
5-اسماعيل داوري رئيس اسبق تربيت بدني شهرستان

شخصيتهاي علمي:
1-غلامرضا شعبانپور هيأت علمي دانشگاه آزاد اسلامي ني ريز مؤلف كتاب ني ريز در جنگ.
2-دكتر حميدرضا جمشيدي: معاون سلامت وزارت بهداشت، درمان و علوم پزشكي
3-دكتر عليرضا جمشيدي: دكتراي حقوق، معاون حقوقي قوه قضاييه
4-دكتر امين اله فاضل: هيأت مؤسس دانشگاه پيام نور
5-مهندس مهدي اله بخشي : دانشجوي دكتراي برق، استاد دانشگاه آزاد
6-محمدجواد نصيرزاده: مدرس دانشگاه و دبيرستانهاي ني ريز.
7-دكتر كاوه پيشقدم: دكتراي علوم سياسي، فارغ التحصيل دانشگاه امام صادق تهران رئيس فعلي دانشگاه آزاد اسلامي ني ريز
8-جواد شمس: دكتراي الهيات و مؤلف كتاب تاريخ و فرهنگ ني ريز

6) آمار شهدا-مفقودين-آزادگان و جانبازان:
-تعداد شهدا 483 نفر كه 26 نفر از آنها مفقود مي باشند از اين 26 نفر 18 نفر تأييد شده و 8 نفر هنور مفقودالجسد هستند.
-تعداد آزادگان 52 نفر است كه 3 نفر فوت نموده اند.
-تعداد جانبازان 860 نفر مي باشد كه به شرح ذيل مي باشد:
1 تا 24 % 557 نفر
25 تا 30 % 203 نفر
31 تا 50 % 77 نفر
51 تا 70 % 23 نفر



2- ويژگيهاي تاريخي:
شهر ني ريز يكي از قديمي ترين و كهن ترين شهرهاي استان مي باشد به طوري كه پيشينه تاريخي آن با توجه به الواح گلي به دست آمده از تخت جمشيد به دوره هخامنشيان مي رسد؛ وجود معادن آهن در اطراف شهرستان و آثار به دست آمده در محله سهادخانه و صنعت چاقوسازي يادگار همان دوران است.
-در سده نخست اسلام به دنبال فتح فارس به دست مسلمانان ني ريز به قلمرو اسلامي در آمد از سالهاي پايان قرن سوم تحولات تاريخي و مذهبي زيادي را در شهرستان شاهد هستيم ساخت مسجد جامع كبير گوياي اوضاع فرهنگي و ديني آن زمان شهرستان مي باشد، وجود دانشمندان ، هنرمندان و علماي بزرگ مثل: فضل بن حاتم ني ريزي منجم و رياضيدان بزرگ، ميرزا احمد ني ريزي خطاط و قرآن نويس مشهور، حكيم محمدكاظم ني ريزي طبيب معروف، سيدقطب الدين محمدبن ابي طالب ني ريزي عارف نامي و دهها نفر ديگر به همراه وجود
مدارس علوم ديني، مدرسه طب، بيمارستان و مدرسه معروف غياثيه حكايت از اهميت رواج علم و هنر در اين ديار دارد، وجود تعداد زيادي خطاط و قرآن نويس معروف اين شهر را به عنوان شهر خوشنويسي و قرآن نويسي معرفي نموده است.
روحيه مذهبي و ديني قوي مردم سابقه تاريخي دارد به طوري كه در جريان بهائيت و مبارزه همه جانبه مردم به رهبري آيت اله حاج سيدمحي الدين فال اسيري بابهائيت و همچنين تقديم بيش از 1000 شهيد و جانباز در جنگ تحميلي مهر تأييدي بر اين موضوع است.

6-اشاره به قابليتها در امور اقتصادي، توليدي، زيربنايي، صنتعي، معادن، منابع زيرزميني، كشاورزي، جنگلداري، امور دام و طيور، آبزيان، و... با ارائه آمار و ارقام:

بخش كشاورزي:
زراعت:
نگرش كلي نشان مي دهد كه اراضي كشاورزي استان فارس اعم از ديمي و آبي بالغ بر 1594046 هكتار مي باشد كه معادل 4/4 % آن متعلق به شهرستان ني ريز است، اراضي كشاورزي زيركشت محصولات سالانه در ني ريز 5/94 % كل اراضي كشاورزي شهرستان را تشكيل مي دهد در اين شهرستان 6/4 % از اراضي زيركشت محصولات دائمي است، محصولات دائمي عبارتند از : انار 2/12 5 انار كل استان، بادام 8/8/% كل استان كه از 3172 هكتار اراضي تحت كشت محصولات دائمي 1424 هكتار انار و 179 هكتار آن بادام، 493 هكتار آن انگور و 240 هكتار آن انجير است.

دامپروري:
شهرستان ني ريز به لحاظ دامپروري نقش عمده اي را به عهده ندارد و تنها بخش قابل توجه آن در خصوص پرورش گوسفند و بره و بز و بزغاله مي باشد بدين ترتيب كه با داشتن بالغ بر 188357 رأس گوسفند معادل 6/5 كل رقم سطح استان را به خود اختصاص داده و با داشتن 9/7 بز و بزغاله استان در رده نهم قرار دارد. در كل استان تعداد 46359 كندو وجود دارد سهم شهرستان ني ريز حتي به يك درصد هم نمي رسد( 9% ) .
صنعت:
در كل استان فارس تعداد 502 كارگاه بزرگ صنعتي وجود دارد كه تنها 2 % آنها در شهرستان ني ريز است و به لحاظ رتبه در قسمت پايين جدول محل استقرار صنايع استان قرار دارد و لذا سهم بسيار ناچيزي را دارا مي باشد.

معدن:
مطابق اطلاعات مندرج در گزارشات سازمان برنامه و بودجه استان در شهرستان ني ريز معادن كروميت، كوارتزيت و مرمريت وجود دارد و در مجموع تعداد معادن شهرستان و مقدار توليدات آن به اين شرح است ( معادن فعال) 4 معدن فعال از كل 116 معدن استان، مقدار توليد 0/96 هزار تن و ارزش توليدي آن 8/354 ميليون ريال و اين شهرستان از لحاظ ارزش توليدات در رديف سوم در ميان شهرستانهاي استان قرار دارد.