مسگری ازصنایع دستی کهن ایران

[Navisa.]

مسگری یکی از بهترین صنایع دستی کهن ایران است. اشیا و ظروف مسی دست ساز از زمانهای دور در موزه ها قابل مشاهده هستند. از جمله مراکز عمده این هنر شهرهای کاشان، اصفهان، کرمان و شیراز میباشد. در آن دوران ابتدا استاد کار گدازنده شمش و قطعات مس را به ورق مس تبدیل میکرد. برای این منظور وی کوره یا بوته ای که شبیه به بوته ریخته گری بود به کار میبرد و بوته ها را با انبر کج ویژه از کوره خارج میکرد و فلز گداخته را در قالبهای شمش (ریجه) میریخت.
کار اصلی او آن بود که شمش را بکوبد و به ورق تبدیل کند این کار چکش زدن یا چکش کاری با کمک یک یا دو نفر چکش کار در دو مرحله کاملا متمایز انجام میشد. یعنی نخست فلز را با چکش کف تخت میکوبیدند یا به اصطلاح خودشان وا میچیدند و بعد با چکش چهار سو آن را صاف میکردند در این هنگام فلز دیگر چکش خور نبود و باید تاب دیده یا دست افشار میگردید. که این کار را با حرارت دادن مجدد فلز انجام میدادند. این فرایند ادامه مییافت تا اینکه اندازه صحیح و ضخامت مورد نیاز به دست میآمد. گدازنده مس هدفش این بود که تا آنجا که ممکن بود فلز را مطابق شکلی که مورد احتیاج مسگر است تهیه کند.




کارگاههای کوچکتر کار مس گدازی را خود مسگر انجام میداد و ورقه ساخته شده یا شمشهای حاضر شده مس را از کارگاههای گداز مس میخریدو یا مس قراضه را خودش آب میکرد و به شمش و سپس ورق تبدیل مینمود. محصول عمده مسگری ظروفی با شکلها و اندازه های گوناگون است. ظروف کوچک را از یک تکه مس چکش کاری میکنند و اغلب تو گود هستند.
در این مورد ابتدا مس را باز میکنند و پس از هر دور باز کردن یک تاب به آن میدهند اشیا بزرگتر را نیز به همین طریق از ورقه های گرد بدست می آورند. این کاری است که احتیاج به مهارت و استادی بسیار دارد. با آمدن کارخانه نورد مس و تهیه ورق مس ره بصورت صنعتی کارگاههای گداز مس از میان رفتند. امروزه مراحل تهیه ظروف مسی هم بطور عمده با کمک دستگاههای برقی انجام میشود که این به علت افزایش تقاضای بازار و پایین آوردند قیمت تمام شده محصول است. هرچند هنوز هم ذوق هنری استاد کار سازنده در زیبایی و کمال ظروف ساخته شده نقش اصلی را دارد.