موزه «آبگینه» در عمارتی کم نظیر و تاریخ شیشه گری ایرانیان

[PROOSHAT]

اگر می خواهید به عنوان خبرنگار، گزارشگر و عکاس سری به زیباترین و اعیانی ترین خانه تهران که به موزه آبگینه و سفالینه های تهران تغییر کاربری داده است، بزنید راه معمول این است که بعد از ۱۰روز نامه نگاری و پی گیری از سازمان میراث فرهنگی منتظر شوید تا شما را به روابط عمومی موزه آبگینه (طبق آخرین مصوبه سازمان میراث فرهنگی اگر البته تاکنون تغییر نکرده است) معرفی کنند.
 
 
به همین دلیل پیشنهاد می کنم به عنوان یک گردشگر از این خانه در درجه اول و سپس در جایگاه موزه بازدید کنید. این خانه اعیانی و ارزشمند که هوش از سر هر بازدیدکننده ای می برد، باید مدیون مسوولانی باشد که در ۳۲سال گذشته آن عمارت را تبدیل به موزه کرده اند وگرنه امروزه همچون سایر خانه های قدیمی و ارزشمند تهران در شرف ویرانی، خرابی و فرسودگی یا اینکه هیچ اثری از آن باقی نمانده بود.
 
عمارت قوام السلطنه
 
خیابان سی تیر (حد فاصل خیابان امام خمینی تا خیابان جمهوری) که اکثر تهرانیان آن را به دلیل وجود عمارت قوام السلطنه، بازیگری ماهر در عرصه سیاسی ایران، به نام خیابان قوام می شناسند. این بنا در دوره پهلوی اول تحت تاثیر معماری قفقاز به دستور احمد قوام (قوام السلطنه) به منظور استفاده شخصی اش ساخته شد. این ساختمان در باغی به وسعت هفت هزار مترمربع با زیر بنای ۱۰۴۰ متر مربع قرار دارد که به ساختمان هشت گوش یا هشت ضلعی معروف است. معماران معتقدند طراحی و معماری این بنا بر گرفته از آثار سلجوقی است.
 
این ساختمان دارای دو طبقه و یک زیرزمین است. طبقه همکف از طریق پلکان چوبی دو طرفه به سبک معماری روسی به طبقه بالا منتهی می شود. سرسرای این عمارت تا زمانی که محل اقامت قوام بود به شکل گنبد ساخته شده بود که بعد ها بر اثر تغییر کاربری به صورت مسطح در آمد. از تزیینات این خانه اشرافی علاوه بر آجرکاری در ۵۰ نوع، گچ بری، آینه کاری و منبت کاری و کاشی کاری های برجسته با تصاویری از داستان های شاهنامه در نمای داخلی و خارجی است.
 
این ساختمان با بنای فرعی مجاورش تا حدود سال ۱۳۳۲ محل سکونت و دفتر احمد قوام بود. بعد از فوت قوام السلطنه، ورثه این بنا را به سفارت مصر می فروشند و این عمارت به مدت هفت سال در اختیار سفارت مصر قرار می گیرد و یکسری گچبری های دیگری به سبک غربی به بنا اضافه می شود. با تیره شدن روابط ایران و مصر در دوره پهلوی دوم، سفارت مصر تعطیل می شود و این عمارت توسط بانک بازرگانی خریداری می شود تا اینکه در سال ۱۳۵۵ فرح پهلوی این خانه اعیانی را می خرد و با همکاری مهندسان ایرانی و اتریشی تغییراتی در این بنا می دهد.
 
در فاصله سال های ۵۵ تا ۵۹ در قسمت های شمالی و جنوبی ساختمان اصلی بناهایی توسط مهندسان اروپایی به نام فرهنگسرا ساخته می شود و این محوطه را به مجموعه ای فرهنگی شامل موزه، کتابخانه و کلاس های آموزشی تبدیل می کنند. در سال ۱۳۵۹ در این مکان موزه ای به نام آبگینه برای علاقه مندان بازگشایی می شود. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز خیابان قوام به اسم خیابان سی تیر تغییر نام می دهد که وجه تسمیه آن هم به دلیل آن است که در جریان سی تیر ۱۳۳۱ طرفداران دکتر مصدق در برابر خانه قوام تظاهراتی بر پا کردند و سرانجام موفق به برکناری احمد قوام شدند و برای بار دوم دکتر مصدق توانست بر مسند نخست وزیری بنشیند.
 
 
موزه آبگینه و سفالینه های ایران
 
موزه آبگینه و سفالینه های ایران سیر تحول و تکامل مجموعه ای از آثار را عرضه می دارد که شامل سفال، بلور و شیشه از سده های ماقبل تاریخ تا قرن ۱۳خورشیدی است. این موزه که در دل خانه قوام جا خوش کرده است، به دلیل قرار گیری در مهم ترین بخش تهران و بافت تاریخی آن در نزدیکی به سایر موزه ها، موقعیت مناسبی برای بازدید کنندگان فراهم کرده است تا آنجا که به گفته فروشنده محصولات فرهنگی موزه، در ایام نوروز موزه آبگینه نزدیک به ۱۰هزار نفر بازدید کننده داشته است.
 
وی می گوید: «بین ۶۰ تا ۷۰ درصد از بازدید کنندگان از هموطنان بودند و مابقی گردشگران خارجی بودند. در روزهای معمول هم ، چون با توجه به اینکه فصل بهار، فصل گردشگری است روزانه قریب به صد نفر از موزه بازدید می کنند، پیش پای شما سه ولووی بزرگ کلی مسافران خارجی برای تماشا از این موزه پیاده کرد.» سفال، شیشه و بلورهای عرضه شده در این موزه در پنج تالار به نام های مینا و بلور در طبقه همکف و تالار های زرین، لاجورد و صدف در طبقه اول قرار دارد. اما آنچه که این موزه را از سایر دیگر موزه ها متمایز می کند نبود راهنما در تالارهاست و اگر شما سوالی در زمینه موزه داشته باشید باید به طبقه اول بروید و در اتاق گوشه سمت راست راهنما را ملاقات کنید تا وی با چهره ای تلخ و عبوس به سوالات شما پاسخ دهد.
 
 
در تالارها، پنجره های چوبی منقوش به گل و بته دیده می شود که متاسفانه درب اکثر آنها به دلیل محافظت فیزیکی بسته است و یکی از دو تا از پنجره ها که باز است به دلیل کثیفی و جرمی که شیشه را فرا گرفته نمای بیرونی موزه به وضوح دیده نمی شود. با توجه به اینکه این پنجره ها و درب های چوبی از شاهکار های معماری محسوب می شود اما روی آنها تابلو های فلزی که در بر گرفته از تاریخچه سفال و... است در جای جای درب و پنجره ها نصب شده است.
 
 
باید متذکر شد موزه آبگینه علاوه بر آنکه به صرف موزه بودنش گرانمایه است اما این موزه در یکی از باشکوه ترین خانه های تهران واقع شده که ردپایی از تهران قدیم در آن دیده می شود. در واقع بازدید کننده با یک تیر، دو نشان می زند هم از موزه ای خاص دیدن می کند و هم از عمارتی بی نظیر.