در دمای سطحی 350 درجه سانتی‌گراد، یخ آب وجود دارد!

[∆ MeRzaD ∆]

عطارد یا تیر نزدیک ترین سیاره منظومه شمسی به خورشید است. از نظر اندازه نسبت به دیگر سیارات کوچکترین آن‌ها نیز به حساب می آید. قطر آن در حدود 4880 کیلومتر و در یک مدار بیضی شکل به دور خورشید می گردد. نزدیکترین فاصله آن از خورشید تنها 9/45 میلیون کیلومتر و دورترین فاصله آن77 میلیون کیلومتر است. لذا همواره در اطراف خورشید حضور دارد و برای ما تنها در هنگام طلوع و غروب قابل رویت است.

این سیاره بسیار گرم است و درجه حرارت سطح آن در هنگام روز به حدود 427 درجه سانتیگراد و در شب به 173 درجه زیر صفر کاهش می‌یابد. عطارد هر 88 روز یک بار یک دور به گرد خورشید می چرخد ( دوره تناوب نجومی ). در حالی که در مدت 5/58 روز یک دور به دور خود می چرخد ( حرکت وضعی ). در عطارد هیچ گونه جوی وجود ندارد، ولی برخی مطالعات وجود مقدار کمی گاز هلیوم را که گفته می شود از طریق بادهای خورشید به گرد این سیاره قرار گرفته اند اثبات می‌کند. شکل ظاهری این سیاره بسیار آبله گون است و چهره‌ای شبیه به کره ماه دارد.

حفره‌های کوچک و یا بزرگ بسیاری در سطح این سیاره دیده می‌شود که حکایت از برخورد شهاب سنگ‌های کوچک و بزرگ دارد البته قطر برخی از دهانه‌ها به ده‌ها کیلومتر می رسد. برخی از این دهانه‌ها محل خروج مواد مذاب است که امروزه با مواد مذاب پر شده اند و مانند کوه‌های آتشفشانی هستند.

کاوش‌گر مسنجر در مدت ماموریت خود، تعدادی از اسرار سیاره بادپا و آفتاب‌‎سوخته عطارد را فاش کرده است، از ترکیب مواد شیمیایی و وضعیت فعال زیرپوسته تا وجود یخ آب در اعماق دهانه‎ها

سطح سیاره عطارد خراش‌های زیادی برداشته و گرمای آفتاب نیز صدمه‌های زیادی به آن وارد آورده، اما از سوی دیگر مدت‌های طولانی است که درست در کنار ستاره ما جا خوش کرده است.

یک سال پیش از این، کاوشگری با نام با مسمای مسنجر (پیام رسان) به سیاره عطارد رسید و چرخش در مداری به دور این سیاره کوچک آفتاب سوخته را آغاز کرد. اکنون تحلیل بیش از 100 هزار عکسی که این کاوشگر به زمین فرستاده، به ما درک بهتری از نزدیک‌ترین سیاره به خورشید می‌دهد.

به تازگی دو مقاله در هفته‌نامه ساینس منتشر شده که نگاهی به توپوگرافی سطح عطارد و ساختار داخلی آن می‌اندازد. برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های این سیاره، دشت‌های بزرگ آتشفشانی هستند (مانند آنچه در عکس فوق دیده می‌شود)، که در آن‌ها نقاط سفید رنگ نشان دهنده مناطق مرتفع هستند و نواحی کم ارتفاع به رنگ بنفش مشاهده می‌شوند.

قسمت‌هایی از دهانه برخوردی کالوریس که 1550 کیلومتر پهنا دارد، اکنون از دیواره خود بالا زده و حاکی از این است که سطوح بالایی از فعالیت‌های ژئوفیزیکی در زیر سطح سیاره جریان دارد.

گروه دوم با استفاده از ردیاب رادیویی مسنجر در سطوح عمیق‌تر زیر سطح جستجو می‌کرد تا میدان گرانشی عطارد را بررسی کند. این نتایج حاکی از این است که پوسته سیاره در قطبین نازک‌تر و در عرض‌های جغرافیایی پایین‌تر ضخیم‌تر است. این داده‌ها همچنین بیانگر این هستند که لایه‌ای از مواد پر چگال در زیر پوسته قرار دارند که احتمالا از آهن یا سولفید آهن جامد تشکیل شده است.

اما دست کم یکی از معماهای عطارد باقی مانده است. در دهه 1990 / 1369، تلسکوپ‌های راداری زمینی یک ماده به شدت بازتابنده را در قطبین عطارد کشف کردند. گمان بر این بود که این ماده احتمالا آب یخ زده باشد. درست خواندید: یخ، بر روی سیاره‌ای که در نزدیک‌ترین مدار به دور خورشید می‌چرخد.

در چهل و سومین کنفرانس علوم قمری و سیاره‌ای که در این هفته در وودلند تگزاش برگزار شد، مقاله‌ای ارائه شد که نشان از این داشت که مواد بازتابنده تنها در مناطقی با سایه دائم قرار دارند که در دهانه‌های آتشفشانی عمیق پیدا می‌شوند. این با نظریه یخ سازگار است، ولی باید با یک لایه باریک از عایق پوشانده شود.

وجود یخ در سطح این سیاره بسیار تعجب برانگیز است اما عطارد اینقدر شگفت انگیز هست که این موضوع خیلی برای دانشمندان تعجب آور نباشد. برای مثال سفر به عطارد با چالش‌هایی حل ناشدنی روبرو است که این چالش‌ها شامل تابش پرتوهای شدید خورشید، گرما و سرمای شدید و نیاز به مقدار زیادی سوخت برای رسیدن به داخلی ترین سیاره منظومه شمسی است. تشعشعات خورشیدی که در اطراف عطارد 11 بار از زمین شدید‌تر است و دمایی که در سوی روشن سطح عطارد به 425 درجه سانتیگراد می‌رسد و در سوی تاریک تا 185- درجه سانتیگراد پایین می‌آید، نشان می‌دهند که ابزارهای پیچیده طراحی شده برای بررسی عطارد باید در برابر موارد زیادی باید محافظت شوند.