طلاکوبی روی فولاد

[امیررضا*]

طلاکوبی يکی از شيوه‌های تزئين اشياء و آثار فولادی است که در شهر اصفهان از زمان‌های بسيار دور، رواج دارد.


از فولاد علاوه بر ابزارهای معمولی، علم نيز می‌سازند. می‌دانيم علم را پيشاپيش صف عزاداران به ويژه در مراسم سوگواری امام حسين (ع)، حرکت می‌دهند. علم علاوه بر تيغه‌های فولادی، معمولا دارای پيکره‌هايی از برخی از پرندگان و حيوانات واقعی، اساطيری و افسانه‌ای و نيز گلدان، قوطی و شمعدان است که تمامی‌ آنها به ميله‌ای که قاب بر آن تکيه دارد، متصل است. روی تيغه‌های فولادی علم به ويژه تيغه وسط که از ساير تيغه‌ها بلندتر است، اسماء مبارکه طلاکوبی می‌شود.
هم اکنون در اصفهان، طلاکوبی روی مجسمه‌های پرندگان و حيوانات مانند طاووس، کبوتر، آهو، شير و... که در واقع به تقليد از پيکره‌هايي که به انواع علم‌های سوگواری متصل است، ساخته و پرداخته می‌شود. اين مجسمه‌ها در سال‌های اخير طرفداران هنر دوست زيادی دارد.

ساخت ابزارآلات مراسم عزاداري و تعزيه خواني از عمده محصولات توليدي رشته علامت سازي است. جنس فلز به کار رفته اغلب فولاد است که تمام مراحل شکل دهي کار به وسيله چکش و با دست انجام ميگيرد و در پايان کل قطعات به هم متصل شده و کار پرداخت ميگردد.

از فولاد علاوه بر افزارهاي معمولي اقدام به ساخت علم نيز ميکنند. علم علاوه بر تيغه هاي فولادي معمولا داراي پيکره هايي از برخي پرندگان و حيوانات و براق و نيز گلدان و شمعدان است که تمامي آنها به ميله اي که قاب بر آن تکيه دارد متصل است و بر روي تيغه هاي علم بويژه تيغه وسط که از ساير تيغه ها بلندتر است اسماء مبارکه طلاکوبي ميشود.

در پايان نمونه کار آماده به شيوه طلاکوبي تزيين ميشود. ابتدا تمام قسمتهايي را که براي طلاکوب شدن در نظر گرفته اند به وسيله کارد مخصوص خش انداخته و طرح مورد نظر بر روي سطح فولاد حک ميکنند سپس سيمي از جنس طلا به ضخامت يک تار موي انسان در شيارهاي حک شده قرار داده شده به وسيله چکش نقره کوبي کوبيده ميشود تا در شيار موردنظر کاملا فرو رود سپس با يک قطعه سنگ يشم آن قدر بر روي کار ميکشند که طلا و فولاد به يکديگر جوش ميخورند. در حال حاضر طلاکوبي بر روي مجسمه هاي پرندگان و حيوانات نظير طاووس، آهو، شير و غيره صورت ميگيرد. يک کار فولادي طلاکوب شده زير ساخت(پيکره يا تيغه يا هر دو) ميبايست از کيفيت مناسب برخوردار باشد. قالب گيري مناسب، سوهان کاري وپرداخت هنرمندانه و با دقت بر ارزش کار مي افزايد.

پس از اتمام کار طلاکوبي بر روي فولاد نوعي جوهر مخصوص ماليده ميشود و به وسيله حرارت تمام سطح فولاد سياه رنگ ميشود. در نهايت تمام قسمتهاي کار به وسيله مصقل پرداخت ميگردد تا کاملا جلا پيدا کند.