تب حصبه یا تب روده‌ای ..

[( lιεβ )]

تب حصبه یا تب روده‌ای
تب حصبه عفونتی است که موجب اسهال و بثورات پوستی می‌گردد. تب حصبه در کشورهای در حال توسعه و مناطقی که از لحاظ بهداشتی فقیر می‌باشد، یک بیماری شایع می‌باشد.



علت تب حصبه

علت این تب، باکتریی به نام سالمونلا تیفی می‌باشد. این باکتری در غذاهای آلوده، نوشیدنی‌ها و یا آب پخش می‌شود. اگر این غذاهای آلوده را بخورید، این باکتری وارد بدن شما می‌گردد.

این باکتری در بدن، به روده می‌رود و سپس وارد جریان خون می‌شود و توسط گلبول‌های سفید خون به گره‌های لنفاوی، کیسه صفراوی، کبد، مغز استخوان و دیگر قسمت‌های بدن می‌رود.

تعداد کمی از افراد، باکتری سالمونلا تیفی را در مدفوع خود برای سالیان سال دارند و این افراد پخش کننده حصبه و یا تیفوئید می‌باشند.



علائم تب حصبه

غالبا این علائم، 1 تا 3 هفته بعد از وارد شدن باکتری در بدن ظاهر می‌شوند که عبارتند از :

- تب بالا (39 تا 40 درجه سانتیگراد)

- درد و سفتی شکم

- اسهال یا یبوست (معمولا، کودکان دچار اسهال و بزرگسالان دچار یبوست می‌شوند)

- بثورات پوستی که به نام نقاط قرمز خوانده می‌شوند. این نقاط بر پشت و سینه یافت می‌شود.

- گلودرد

- آشفتگی

- سردرد

- مدفوع خونی

- کاهش وزن

- نفخ شکم

- خونریزی روده

- سرماخوردگی

- عدم تمرکز ذهنی

- هذیان

- نوسانات خلقی

- خون دماغ شدن

- خستگی شدید

- ضعف

- کاهش دفع ادرار



آزمایشات لازم برای تب حصبه

- آزمایش شمارش کامل گلبول‌های خون (CBC). بالا بودن تعداد گلبول‌های سفید خون، نشان دهنده بیمار بودن می‌باشد.

- کشت خون. در هفته اول تب، می‌تواند باکتری سالمونلا تیفی را نشان دهد.

- کشت مغز استخوان. حساس‌ترین تست تشخیصی باکتری سالمونلا تیفی می‌باشد.

- آزمایش ادرار

- مطالعه فلورسنت آنتی بادی، برای جستجوی موادی که موجب این بیماری می‌شوند.

- شمارش پلاکت. اگر تعداد پلاکت‌ها کم باشد، نشانه بیماری است.

- کشت مدفوع
سوراخ شدن روده در حصبه باعث نشت محتویات روده به داخل حفره شکمی می‌شود و به دنبال آن، درد شدید شکمی، تهوع، استفراغ و عفونت خون اتفاق می‌افتد

درمان تب حصبه

علائم معمولا طی 2 تا 4 هفته با درمان، بهبود می‌یابند. اما اگر درمان به طور کامل صورت نگیرد، علائم دوباره برمی گردند.

- ممکن است مایعات و الکترولیت‌ها را از طریق رگ (داخل وریدی) و یا از طریق نوشیدن آب با بسته‌های الکترولیت به بدن رساند.

- آنتی بیوتیک برای از بین بردن باکتری. (قبلا برای درمان این بیماری، آنتی بیوتیک تجویز نمی‌شد و 20 درصد افراد مبتلا می‌مردند. اما حالا، با مصرف آنتی بیوتیک، 1 تا 2 دردصد افراد مبتلا می‌میرند)



عوارض بیماری حصبه

- خونریزی روده (غالبا، بعد از هفته سوم بیماری، ایجاد می‌شود)

- سوراخ شدن روده. باعث نشت محتویات روده به داخل حفره شکمی می‌شود و به دنبال آن، درد شدید شکمی، تهوع، استفراغ و عفونت خون (سپسیس) اتفاق می‌افتد.

- کاهش فشار خون و شوک

- ورم در عضلات قلب (میوکاردیت)

- پنومونی

- ورم پانکراس یا لوزالمعده (پانکراتیت)

- عفونت کلیه یا مثانه

- نارسایی کلیه

- عفونت استخوان (استئومیلیت)

- عفونت و تورم مایعات اطراف مغز و نخاع (مننژیت)

- پریتونیت یا التهاب صفاق (صفاق، بافت نازکی است که دیواره شکم را می‌پوشاند)

- مشکلات روانی مانند: توهم و سایکوز پارانوئید




عوامل خطر بیماری حصبه

- کشورهای در حال توسعه از قبیل: هندوستان، آسیای جنوبی، آفریقا، آمریکای جنوبی و دیگر کشورها.

- کودکان بیشتر از بالغین در معرض خطر می‌باشند.

- مسافرت به کشورهای که بیماری حصبه در آن کشورها، اپیدمی یا همه گیر شده است.

- کارکنان آزمایشگاه میکروبیولوژی که با باکتری سالمونلا تیفی کار می‌کنند.

- در تماس بودن با فردی که به تازگی مبتلا به این بیماری شده است.

- افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند.

- افرادی که داروهای کورتیکواستروئید را مصرف می‌کنند و افراد مبتلا به ایدز.

- نوشیدن آب آلوده به باکتری سالونلا تیفی.



پیشگیری از تب حصبه

اگر می‌خواهید به مناطقی بروید که در آنجا، این بیماری وجود دارد، نکات زیر را رعایت کنید:

- حتما واکسن حصبه را بزنید. دو نوع واکسن موجود است. واکسن خوراکی و تزریقی. بهتر است یک هفته قبل از سفر این واکسن‌ها را بزنید. این واکسن‌ها، 2 تا 5 سال از بدن در مقابل حصبه محافظت می‌کنند. واکسن خوراکی برای افرادی می‌باشد که دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند.

- همراه خود جعبه الکترولیت را ببرید.

- آب را قبل از نوشیدن، بجوشانید.

- بهتر است آب‌های دارای کربونات را مصرف کنید.

- غذا را خوب بپزید. غذا باید دارای کالری زیادی باشد.

- غذا باید گرم مصرف شود.

- سبزیجات و میوه‌های خام را مصرف نکنید.

- دستان خود را بعد از دستشویی، خوب با آب و صابون بشویید. اگر صابون در دسترس نبود، با الکل دستانتان را بشویید.

- حوله، ملحفه، بشقاب، چنگال و قاشق مخصوص به خود داشته باشید.



درمان تغذیه‌ای

- افراد بیمار باید غذاهای مایع مصرف کنند که شامل: آب میوه و شیر و آب پرتقال باشد. پرتقال باعث افزایش مقدار انرژی بدن و بهبودی می‌شود. همچنین، مقاومت و ایمنی بدن را بالا می‌برد و موجب افزایش مقدار ادرار و مدفوع می‌شود.

- اگر بیمار تب بالایی داشته باشد، یک کمپرس سرد می‌تواند مفید باشد.

- مخلوط دو قاشق چایخوری آب تازه برگ گشنیز با یک لیوان دوغ را 2 تا 3 بار در روز مصرف کنید.

- غذاهایی که بیمار حصبه‌ای می‌تواند مصرف کند، عبارتند از: سوپ سبزیجات، برنج آب پز، تخم مرغ پخته نرم (عسلی)، دوغ و نوشابه‌های گازدار.

- این غذاها باید در وعده‌های غذایی کوچک و تعداد وعده‌های زیاد داده شود.

- غذاهایی که بیمار حصبه‌ای نمی‌تواند مصرف کند، عبارتند از: غلات سبوس دار، غذاهای تند، میوه‌ها و سبزیجات خام، سبزیجاتی که هضم آن‌ها مشکل است، از قبیل: کلم، شلغم و فلفل دلمه‌ای.

- اگر تب دارید، نیاز به غذایی دارید که راحت هضم شود. وقتی تب قطع شد، نیاز به غذای غنی از پروتئین و راحت الهضم، دارید.

- اگر کودک دچار تب حصبه‌ای شد، همانند بزرگسالان، مصرف کردن آب میوه، پرتقال، شیر و ماءالشعیر می‌تواند مفید باشد.

- هنگامی که کودک بهتر شد، سبزیجات پخته و یا سوپ سبزیجات بهترین غذا برای رساندن مواد مغذی به بدن می‌باشد.

- آب نارگیل و شیر برنج و یا حریره برنج نیز می‌تواند مفید باشد.

[( lιεβ )]

حصبه و علل ایجاد آن

بیمار)
مادر 32 ساله‌ای هستم که دختر 13 ساله‌ای دارم. دخترم از دو هفته قبل دچار تب شده است. تب وی در این مدت بالا بود. پس از مراجعه به پزشک، ایشان آنتی‌بیوتیک (آمپول‌پنی‌سیلین) را تجویز کرد، ولی تا به حال خوب نشده است. لطفاً مرا راهنمایی کنید؟

پاسخگوی سئوالات زیر آقای دکتر حمید عمادی کوچک،متخصص بیماری‌های عفونی می باشد.


1- حصبه چیست؟

حصبه یا تب تیفویید، یک بیماری عفونی است و در اثر میکروارگانیسمی به ‌نام سالمونلا ایجاد می ‌شود.


2- علایم بیماری حصبه کدام می‌ باشند؟

مبتلایان به این بیماری معمولاً تب دارند. تب می ‌تواند به صورت مداوم باشد.

شایع ‌ترین علامت بیماری حصبه، تب مداوم است وبهترین راه تشخیص آن، کشت خون می باشد.

فرد ممکن است هیچ علامت دیگری نداشته باشد. هم‌چنین ممکن است علایمی مانند پایین بودن سطح هوشیاری، حالت بهت ‌زدگی هم وجود داشته باشد. در مواردی به ‌طور هم زمان اسهال یا یبوست هم دیده می ‌شود.

هم چنین ممکن است درد شکمی منتشر در شکم وجود داشته باشد که خیلی وقت‌ها با آپاندیسیت(التهاب آپاندیس) حاد اشتباه گرفته می ‌شود.

ممکن است مریض سرفه‌های خشکی داشته باشد. خستگی و کوفتگی هم از دیگر علایم است. ولی در حصبه در تمام موارد حتما تب وجود دارد.


3- علت ایجادکننده و زمینه ساز حصبه کدام است؟

علت بیماری حصبه میکروارگانیسم سالمونلا می ‌باشد که معمولاً از طریق خوراکی وارد بدن می ‌شود (دهانی- مدفوعی) و چنان چه مدفوع بیمار توسط فرد دیگری به صورت غیرمستقیم مثلا از طریق آب وغذای آماده خورده شده باشد، معمولا این حالت پیش می ‌آید.

افرادی که از آب‌های نامطمئن و غیر بهداشتی استفاده می‌ کنند، اگر این آب‌ها با فاضلاب مخلوط شده باشد، باعث ابتلا آنها به حصبه خواهد شد.

البته با توجه به اینکه در سال‌های اخیر مساله ی دفع فاضلاب تقریباً بهداشتی شده است، موارد این بیماری نیز کاهش پیدا کرده است.


4- راه‌های تشخیص بیماری حصبه کدام است؟

بهترین راه تشخیص، کشت خون است. البته کشت مغز استخوان دقیق ‌ترمی‌ باشد، ولی هم مشکل و هم دردناک است.

هم‌چنین از کشت مدفوع و ادرار هم برای تشخیص استفاده می‌شود.

برای تشخیص می‌توان از گاواژ ترشحات دئودنوم (دوازدهه) نیز استفاده کرد، ولی متداول ‌ترین روش کشت خون است.

تست ویدال در تشخیص بیماری حصبه در شرایط کنونی ارزش کم ‌تری دارد و جایگاه خوبی برای تشخیص ندارد.


5- این بیماری بیشتر در چه سنی دیده می‌شود و آیا جنبه ی ژنتیکی دارد؟

معمولاً این بیماری در سن کودکی و نوجوانی دیده می ‌شود. در جوامعی که آلودگی محیطی بالایی داشته باشند، معمولاً کودکان در اوایل عمربه این بیماری مبتلا می ‌شوند. اگر فردی در بچگی آلوده نشده باشد، به ندرت ممکن است در سنین بالا دچار این بیماری شود.

افراد با HIV مثبت ( مبتلا به ایدز ) خیلی مستعد ابتلا به عفونت‌های سالمونلایی هستند و اگر موردی دیده ‌شود که عفونت سالمونلایی تکرار می ‌شود، باید به ایدز مشکوک شویم.

این بیماری جنبه ی ژنتیکی ندارد و میزان ابتلا در دختران و پسران تقریبا یکسان است.