پرهیز از چیزهایی که موجب تشنج می‌شوند

[~ERFAN~]

پرهیز از چیزهایی که موجب تشنج می‌شوند

در بسیاری از بیماران، پرهیز کردن از بعضی عوامل، باعث کاهش تعداد تشنج‌ها خواهد شد و در تعدادی از افراد، تشنج‌‌ها به طور کلی متوقف می‌شوند. خیلی به‌ندرت، تشنج افراد به علت شنیدن یک موسیقی خاص، مطالعه کردن، گرفتن دوش داغ و دیدن بعضی چیزها اتفاق می‌افتد که به چنین مواردی، «صرع‌های انعکاسی یا رفلکسی» گفته می‌شود. با این حال، در اکثر موارد، هیچ علت خاصی برای شروع شدن تشنج‌ها وجود ندارد. با این حال چهار چیز هستند که می‌توانند باعث شروع و یا تشدید حملات در بسیاری از افراد شوند که عبارتند از:
- مصرف زیاد الکل
- کم‌خوابی
- استرس و فشارهای عصبی
- تب
همچنین بعضی از افراد به نورهای درخشان حساس هستند که اصطلاحاً به آن «فتوسنسیتیویتی» (photosensitivity) گفته می‌شود که راجع به آن صحبت خواهیم کرد.
● مصرف الکل و کم‌خوابی
اغلب بیمارانی که دچار صرع ژنرالیزه هستند پس از مصرف الکل زیاد و یا کم‌خوابی، مستعد بروز تشنج می‌شوند. بنابراین تمام مبتلایان به صرع باید از مصرف الکل و کم خوابیدن پرهیز کنند. در حقیقت مصرف زیاد الکل و یا قطع ناگهانی مصرف آن، می‌تواند تقریباً در هر فردی ایجاد تشنج کند. بنابراین بروز تشنج، یک عارضه شایع در افراد الکلی است. برای کسانی که حملات آنها بخصوص با کم خوابیدن تشدید می‌شود، توصیه می‌شود که از خسته کردن بیش از حد خود، کم‌خوابی و انجام شغل‌های شیفتی و شبانه خودداری کنند.
● استرس و فشار عصبی
گرچه اغلب، شناسایی اثرات استرس و فشار عصبی مشکل است، اما با این حال می‌تواند اثر عمیقی بر روی کنترل حملات داشته باشد. به‌علاوه، تمرینات ریلکسیشن و آرام‌بخشی، کم کردن فشار عصبی و روش‌هایی که برای تقویت روحیه به‌کار می‌رود، می‌تواند اثرات مفیدی داشته باشد و بنابراین باید به اکثر بیماران توصیه شود. اغلب مشاوره کردن با کسانی که در کنار آمدن با بیماریشان مشکل دارند،‌ می‌تواند به کنترل حملات آنها کمک کند. افسردگی و روحیه ضعیف نیز می‌تواند باعث افزایش تعداد حملات شود.
● تب و بالا رفتن درجه حرارت
در هنگام وقوع هر نوع بیماری‌ای، حملات می‌توانند بدتر شوند و این امر، بخصوص در کودکانی که دچار تب می‌شوند، بیشتر دیده می شود، زیرا بالا رفتن درجه حرارت بدن باعث می‌شود که مغز مستعد بروز یک تشنج شود. بنابراین با مشاهده اولین علائم تب، درجه حرارت بدن باید با مصرف داروی استامینوفن و در صورت لزوم با پاشویه کردن بیمار پایین آورده شود. مثال دیگری که می‌تواند باعث بالا رفتن درجه حرارت بدن شود و در نتیجه تعداد تشنج‌ها را بالا ببرد، آفتا‌ب‌زدگی است که معمولاً به علت بیش از حد در معرض نور خورشید قرار گرفتن و از دست دادن زیاد آب بدن اتفاق می‌افتد.
● حساسیت به نور
اخیراً مطالعات زیادی بر روی حساسیت به نور (فتوسنسیتیویتی) و ارتباط بروز تشنج‌ها با بازی‌های کامپیوتری و ویدیویی به عمل آمده است. در واقع، کمتر از پنج درصد از تمام مبتلایان به صرع، به نورهای درخشان حساس هستند. تشنج‌هایی که بر اثر حساسیت به نور ایجاد می‌شوند معمولاً با نورهایی که در هر ثانیه ٥ تا ٣٠ بار چشمک می‌زنند و نور تلویزیون و بازی‌های ویدیویی (که هر دوی آنها دارای نورهای چشمک‌زن هستند) رخ می‌دهد. با این حال، کودکان در بریتانیا (انگلستان) مقدار زیادی از وقت خود را صرف مشاهده تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری می‌کنند و در نتیجه هرگونه تشنجی که در این مواقع برای آنها رخ دهد ممکن است کاملاً اتفاقی و تصادفی باشد. سایر چیزهایی که به طور شایعی باعث بروز حمله می‌شوند عبارتند از:
- انعکاس نور خورشید بر روی آب
- عبور کردن از محدوده‌ای از درخت‌ها که نور خورشید از لابلای شاخه‌های آن به ما برخورد می‌کند.
- در بعضی از مبتلایان به صرع که به نور حساسیت دارند، پرهیز از مواجهه با چیزهایی که باعث تشنج در آنها می‌شود و انجام چند احتیاط ساده مثل استفاده از عینک آفتابی و مصرف مرتب داروی ضدصرع، تمام آن چیزهایی است که برای پیشگیری از تشنج‌ها لازم است.
اقدامات احتیاطی که در اینجا گفته می‌شود، می‌تواند برای کسانی که دارو مصرف نمی‌کنند اما در مقابل تلویزیون دچار حمله می‌شوند مفید باشد:
- دیدن تلویزیون در اتاقی با نور خوب و مناسب
- مشاهده تلویزیون از یک زاویه
- فاصله داشتن با تلویزیون حداقل به میزان دو و نیم متر
- عوض کردن کانال‌های تلویزیونی با استفاده از کنترل از راه دور (بدون اینکه به تلویزیون نزدیک شوید)
- جلوی یک چشم را گرفتن و یا استفاده از تلویزیون‌هایی با فرکانس زیاد (١٠٠ هرتز)
- فیلم‌هایی که در سینما دیده می‌شوند به‌ندرت ایجاد تشنج می‌کنند و معمولاً مانیتور کامپیوترها دارای فرکانس زیاد هستند که از بروز تشنج جلوگیری می‌کند. با این حال، در هر دوی این موارد (سینما و کامپیوتر) در صورتی که آن چیزی که نمایش داده می‌شود، شامل تغییراتی در الگوی هندسی و با فرکانس خاصی باشد، می‌تواند باعث بروز تشنج شود. درمان با داروهای ضدصرع معمولاً در پیشگیری از تشنج‌هایی که به علت حساسیت به نور اتفاق می‌افتند مؤثر است.
● درمان دارویی
از گذشته‌های بسیار دور، افراد به دنبال داروهای مؤثری برای درمان صرع بوده‌اند و در طی سالیان متمادی از پودر استخوان جمجمه انسان و خون کرکس برای این کار استفاده می‌شد. با این حال اولین درمان مؤثر در سال ١٨٥٧ میلادی توسط دکتر سرچارلز لوکوک که یک متخصص بیما‌ری‌های زنان و زایمان بود گزارش شد. در آن هنگام این فکر غلط در بین مردم شایع بود که صرع در خانم‌ها، مشکلی است که از رحم آنها ایجاد می‌شود. دارویی که دکتر لوکوک استفاده می‌کرد، برومیدپتاسیم بود و این دارو تا سال ١٩١٢ میلادی به عنوان مؤثرترین دارو برای درمان فنوباربیتال معرفی شد.
مشکلات مهمی که در مصرف برومیدپتاسیم وجود داشت، عوارض جانبی غیرقابل قبول آن بود. در واقع هنوز هم در درمان دارویی صرع باید عوارض جانبی مصرف داروها را نسبت به مزایای آنها ارزیابی کرد و سپس آن را برای بیماران تجویز کرد.
● نحوه جذب داروها در بدن
به محض اینکه یک داروی ضدصرع توسط فرد بیمار خورده می‌شود، این دارو جذب بدن شده و وارد گردش خون می‌شود و از طریق آن وارد مغز می‌شود تا عمل اصلی خود را در آنجا انجام دهد. خوردن دارو در هنگامی که معده خالی است و یا اینکه بعد از صرف غذا و در حالی که معده پر است، در میزان جذب دارو تفاوت‌هایی را باعث می‌شود. داروها باید هر روز در ساعات مشخصی مصرف شوند و مثلاً اگر همیشه بعد از غذا و یا قبل از غذا دارو را مصرف می‌کنید، باید همین روش را به طور مرتبط پیگیری کنید. هنگامی که دارو از سیستم گردش خون خارج شد، توسط کبد تجزیه (متابولیزه) می‌شود و یا اینکه از طریق کلیه‌ها تصفیه شده و توسط ادرار از بدن خارج می‌شود (داروهای مختلف به طرق گوناگونی از بدن دفع می‌شوند، بعضی از داروها از طریق کبد و بعضی هم توسط کلیه‌ها). اگر یک دارو خیلی به سرعت از بدن دفع و یا خارج شود، لازم است که روزی چند بار (مثلاً ٣ یا ٤ بار) از آن دارو مصرف شود تا میزان آن دارو در خون در سطح قابل قبولی قرار داشته باشد. همچنین اگر یک دارو به آهستگی از بدن دفع شود، می‌توان آن را فقط روزی یک بار مصرف کرد.
●نحوه عمل داروها
هنوز به طور دقیق مشخص نشده است که چگونه اکثر داروهای ضدصرع، عمل خود را در بدن انجام می‌دهند، اما به نظر می‌رسد که این کار را از طریق چند مکانیسم مهم به انجام می‌رسانند. حملات ممکن است وقتی که تعادل تحریک و مهار در مغز به هم می‌خورد ایجاد شوند. بعضی از داروهای ضدصرع باعث می‌شوند که این عدم تعادل شیمیایی در مغز اصلاح شود. سایر داروها هم به روش‌های مختلفی موجب ثبات در سلول‌های عصبی (نورون‌ها) و در نتیجه پیشگیری از فعالیت بیش از حد آکسون‌ها می‌شوند.
● داروی مناسب برای بیماران
اکثر داروهای ضدصرع در انواع مختلف صرع به‌کار می‌روند و اغلب فقط موضوع انتخاب بهترین دارو برای هر بیمار مطرح است. جالب اینجاست که دارویی که ممکن است برای یک بیمار، خیلی مؤثر واقع شده باشد برای بیمار دیگر هیچ‌گونه استفاده‌ای نداشته باشد. با این حال، بعضی از داروهای ضدصرع فقط برای انواع بخصوصی از صرع به کار می‌روند (مثلاً داروی اتوسوکسیماید فقط برای درمان صرع کوچک مصرف می‌شود) و در حقیقت بعضی از داروهای ضدصرع می‌توانند باعث بدتر شدن بعضی از انواع صرع شوند (مثلاً داروی کاربامازپین برای حملات میوکلونیک).
● عوارض جانبی داروها
داروهای ضدصرع دارای سه نوع عارضه مهم جانبی هستند که عبارتند از: عوارض جانبی مربوط به مقدار دارو، مربوط به خود شخص (ایدیوسینکراتیک) و عوارض جانبی مزمن.
● عوارض جانبی مربوط به مقدار دارو
در صورتی که به مقدار بیشتر از معمولی که داروی ضدصرع باید مصرف شود بیمار آن را مصرف کند و اصطلاحاً دچار مسمومیت دارویی شود، این نوع از عوارض جانبی پدید می‌آیند. مقدار دارویی که هر فردی می‌تواند تحمل کند از شخصی به شخص دیگر متفاوت است. بسیاری از بیماران به بعضی از عوارض جانبی فوری این‌گونه داروها عادت می‌کنند (مخصوصاً به خوا‌ب‌آلودگی) و در نتیجه همیشه باید در هنگام قطع ناگهانی و یا تغییر داروها به این مسئله نیز توجه کرد.
● عوارض جانبی مربوط به خود شخص
(ایدیوسینکراتیک): این عوارض، آنهایی هستند که فقط در بعضی از اشخاص ایجاد می‌شوند و اصولاً به صورت آلرژی و حساسیت به آن داروها هستند. قرمز شدن یا کهیر زدن پوست و بروز اختلالات خونی از این نوع عوارض هستند.
● عوارض جانبی مزمن و طولانی‌مدت
این عوارض، آنهایی هستند که بعد از چند سال که از مصرف داروها می‌گذرد خود را نشان می‌دهند. بنابراین عوارض جانبی مزمن و طولانی‌مدت داروهایی که تازه کشف شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند هنوز مانند داروهایی که سال‌ها قبل کشف شده‌اند، شناسایی و بررسی نشده است.