بودجه عمومی در کجا خرج شود: ورزش همگانی یا ورزش حرفه‌ای؟

[✘PETER✘]

روند فعلی اتفاقات و انتصابات وزارت ورزش و جوانان، آن چنان که باید قابل دفاع نیست و در راستای آنچه از این مقاله مستفاد می‌گیرد، نیست.
بودجه عمومی در کجا خرج شود: ورزش همگانی یا ورزش حرفه‌ای؟
سرویس وزشی جهان نیوز - امیر ثابتی: در این روزهای که ورزشکاران ما در بازی‌های آسیایی مشغول افتخار افرینی هستند، بد نیست نگاهی کنیم به مسئله ورزش در جامعه.

چه بخواهیم و چه نخواهیم ورزش حرفه‌ای و علی الخصوص فوتبال، بخش مهمی از حوزه علائق عامه مردم و به تبع آن، فضای رسانه‌ای جامعه ما را در برگرفته و کوچکترین اتفاقات این حوزه، بازتاب عظیمی در جامعه پیدا می کند. این سلیقه شکل گرفته در جامعه، در نظر سیاسیون دارای جذابیت پنهان و آشکار بالایی است؛ از دیدن باشگاه‌های پرطرفدار به مثابه پایگاه رای تا فرصتی برای دیده شدن و معرفی خود و هم حزبی‌ها به جامعه... به گونه‌ای که از اولین تغییرات دولت‌ها، پس از تعیین متولی ورزش کشور، تغییر سطوح مدیریتی در دو باشگاه فوتبالی و پرطرفدار کشور است!

در نظر بسیاری از صاحب‌نظران حوزه‌های اجتماعی و ورزشی، این حجم از علاقه و توجه عامه مردم به ورزش حرفه‌ای و در راس آن فوتبال که به وسیله رسانه‍های جمعی تشدید می‌شود، محل نقد و اشکال فراوانی است. در نظر این گروه، این توجه نامتناسب سبب می‌شود که بودجه عمومی کشور به جای صرف برای توسعه ورزش عمومی، عملا برای فربه شدن عده ای اندک خرج شود. متاسفانه دلال‌ها و واسطه‌ها صاحب قسمت اعظم این سفره پهن شده از پول بیت‌المال هستند.

اتفاقات چند هفته گذشته در جا‌به‌جایی مدیران و مربیان تیم پرسپولیس، بهانه‌ای شد تا به اتفاقات شکل گرفته حول این قصه، و بازخوانی مواضع یکی از منتقدین صاحب نام (که از قضا هم اکنون وزیر ورزش و جوانان جمهوری اسلامی است) و همین طور رویکرد صدا و سیما (به عنوان گسترده ترین و پرنفوذترین رسانه جمعی) بپردازیم.

استعمار و ستاره سازی از ورزشکاران حرفه‌ای

تیرماه سال ۷۷، و پس از جام جهانی ۹۸، محمود گودرزی درشماره ۱۴۲ نشریه "ورزش، دانشگاه انقلاب" تحلیلی خواندنی در مورد ورزش حرفه ای(فوتبال)، ارائه می دهد.

وی در ابتدای مقاله، مخاطب را به لزوم هماهنگی و توجه متناسب توجه می دهد: "آن چه که در جوامع پیشرفته صنعتی وتوسعه یافته به لحاظ و اقتصادی مشاهده می شود، وجود هماهنگی فوق العاده، بین مقولات اجتماعی شان است. فرهنگ، هنر، صنعت، اقتصاد، تکنولوژی، طب و بالاخره ورزش. در تمامی زمینه هایی که به نحوی با انسان ارتباط پیدا می کند این تعادل وجود دارد. البته جهت حرکت مطلقا مد نظر نیست، چرا که ممکن است حسب سیاست های داخلی و منطقه ای و بومی هر کشور جهت نیز متفاوت باشد ولی با وجود هر نوع جهت گیری فرهنگی و سیاسی، وجود هماهنگی را نمی توان در این کشورها نادیده گرفت.

کشوری که از نظر اقتصادی فقیر است و دچار مشکلات عدیده ای است، طبعا نمی تواند بر مقولات اجتماعی آن گونه سرمایه گذاری کند که کشورهای قدرتمند اقتصادی. پس این پیکر نحیف خواهد بود. حال اگر یک عضو این جسم ضعیف و نزار بیش از سایر اعضا رشد کندو فربه شود، ناهماهنگی به وقوع خواهد پیوست. این عدم هماهنگی موجب ضعف بیشتر در سایر اعضا و ارگان‌ها شده و خوراک بخش های دیگر را جذب و مصرف می کند، که موجب بی تعادلی بیشتر و بیماری سایر اندام ها می شود."

وزیر فعلی ورزش در بخش دیگری از مقاله، ضمن پرداختن به لذت‌های مجازی و تخدیری این حوزه، آن را از برنامه‌ای از پیش تعیین شده می‌داند: "جنگ واقعی در مالویناس است، و گیرم که تیم فوتبال آرژانتین بتواند فوتبال انگلستان را در هم بشکند. آیا این پیروزی لذت بخش است یا پیروزی در حفظ و حراست از مرزها و سرزمین هایش؟ کشور کامرون که یکی از قدرت‌های فوتبال است آیا با آلمان در سایر زمینه‌ها برابری می کند؟ آیا این کشور و مردمش دچار اشتباه نشده‌اند؟ آیا تصورشان از واقعیت‌ها درست است؟ وآیا این برنامه‌ای از پیش تعیین شده نیست تا ملل مستضعف بتوانند به نحوی خود را کنار کشورهای مرفه و صاحب امکان و قدرتمند ببینند و آرامش خاطری بیابند و بدین نحو و در دهکده جهانی خود را هم سطح سایرین انگارند و آرام باشند، حتی اگر در آن حوال عده ای از گرسنگی با مرگ دست و پنجه نرم کنند؟"

این استاد دانشگاه تهران در ادامه مقاله خود، بنیان های ورزش حرفه ای جدید را متاثر از بروز اومانیسم در اروپای قرن نوزدهم توصیف می کند و ادامه می دهد:"بارون پیر دوکوبربرتن بنیان گذار المپیک نوین مبدع و مبتکر اغلب مسابقات وایدئولوگ ورزش به سبک و سیاق موجود با طرح جامعه ای جهانی در سایه ورزش، ملل جهان را دعوت می کند ا به دور از هرگونه عقیده و رنگ تحت پرچمی سفید با ۵ حلقه از رنگ های قاره ها در صلح و آرامش زندگی کنند. حال اگر بعضی گرسنه اند و بعضی سیر، بعضی آزادند و بعضی اسیر، حتما این مشکل خودشان است و این ها مغایر با صلح و آرامش نیست!"

وزیر ورزش، نقش استعمار در مقوله ورزش حرفه ای (فوتبال) را بسیار برجسته می داند و در این باره می گوید:" آن چه امروز از ورزش در اذهان عمومی متبادر می شود، یکی دو رشته ورزشی است که در بین آن ها همواره فوتبال اولویت اول را به خود اختصاص می دهد. بر حسب قاعده ای کلی معمولا جهانخواران حرفه ای بر مواردی که بتواند منافع ایشان را تامین یا حداقل تسهیل کند سرمایه گذاری می کنند، چرا که رمز بقایشان همین است. ساده لوحی است اگر باور کنیم مقوله جذابی چون ورزش و خاصه فوتبال مورد توجه دلالان و سیاست گران حرفه ای و به ویژه کشورهای امپریالیست و سازمان های مافیایی و شبه مافیا و تروریست قرار ندارد!"

در بخش های انتهایی مقاله، جناب وزیر، علاوه بر گردش ناسالم مالی فوتبال، آسیب های فرهنگی و اجتماعی این پدیده و ستاره سازی کاذب از ورزشکاران را مورد توجه قرار می دهد: "...ضمن این که در حاشیه چنین مسائلی است که منافع دیگری از جمله فروش کالاهای جبی، تبلیغات، شبکه های خبر رسانی، ماهواره و... تامین می شود و چه چیزی بهتر از این که بدون هیچ گونه حساسیت و مقاومت، ملل جهان با طیب خاطر و آسودگی خیال پذیرای هرگونه فرهنگی باشند. به عنوان مثال می توان الگوی جنگ قرمز و آبی را در کشور خودمان مشاهده کرد. (مراجعه شود به جنگ آبی و قرمز در انگلستان. استفاده قدرت های جهانی از ورزشکاران و بت شدن آن ها در جوامع فقیر و عقب نگه داشته شده و بهره برداری از آن ها در شرایط خاص، نشان از اهتمام خاص استعمارگران به ورزش است و با اندک توجهی متوجه دست های پنهان و آشکار سلطه گران در ورزش می شویم."

فرصت مظلوم نمایی در افکار عمومی

همان طور که در مقدمه این گزارش بیان شد، بهانه نوشتن از این اتفاقات، برکناری کادر فنی میلیاردی باشگاه قرمزپوش پایتخت است. برای آگاهی بیش تر از مناسبات فوتبالی و نقش ضعیف رسانه ملی، مرور سریع بر این اتفاقات جالب توجه خواهد بود: در فوتبالی که از منافع حداقلی ورزش حرفه‌ای، یعنی ایجاد نشاط برای جامعه، کمترین بهره را دارد، ستاره‌ای سرمربی گری تیم سرخ را بر عهده دارد. و به ازای هر روز کار بنا به قراردادش ۷ میلیون تومان از این باشگاه دولتی دریافت می‌کند! و به هنگامی که نتایج ضعیفش باعث اعلام قطع همکاری از سوی هیئت مدیره باشگاه می شود، جز با نامه رسمی اخراج حاضر به تحویل تیم نمی‌شود، مبادا از قرارداد دو میلیارد و صد میلیون تومانی، ریالی کاسته شود...

طبیعی‌ترین شکل واکنش افکار عمومی نسبت به این رفتار، انزجار و محکومیت این فرد است. اما مشاهده می‌شود که با برخورد غلط و انعکاس نامناسب و نامتناسب رسانه‌ای، این افراد در نزد افکار عمومی فرصت مظلوم‌نمایی می‌یابند...

پرداخت بیشتر به این موضوع و ریز شدن در این نوع موارد (که متاسفانه در هر دو باشگاه پرطرفدار تهران و صد البته در باقی باشگاه‌های متصل به بودجه عمومی دولت، مثال‌های مشابه زیادی دارند)، هرچند که عمق فاجعه را بیشتر نشان می‌دهد، اما باعث دور شدن از هدف اصلی این مقاله می‌شود.

مجلس شورای اسلامی در اقدامی قابل تحسین، هزینه کرد از محل بیت‌المال را برای فوتبال حرفه‌ای ممنوع اعلام کرده است. با دقت در مواضع منتشره وزیر ورزش و جوانان، می‌توان به افکار ایشان و لزوم حمایت از این عقاید پی برد. دکتر گودرزی در اولین اقدامات خود در حوزه ورزش حرفه ای (فوتبال)، سعی در به ثمر رساندن پروژه سهامی عام کردن باشگاه‌های بزرگ کرده است. ازمهم‌ترین نتایج این اقدام می توان به منفک شدن این باشگاه‌ها از درآمدهای دولتی اشاره کرد. اعلام تراز مالی شفاف و فعال شدن مجدد سقف قرارداد، از جمله فعالیت‌های مثبت دوره وزارت دکتر گودرزی است.

با توجه به جمیع جهات، برای وزیر ورزش و جوانان، آرزوی توفیق در جهت نیل به اهدافش را داریم. اما برادرانه به ایشان می گوئیم که روند فعلی اتفاقات و انتصابات وزارت ورزش و جوانان، آن چنان که باید قابل دفاع نیست و در راستای آنچه از این مقاله مستفاد می‌گیرد، نیست.

۱: عنوان مقاله منتشره از دکتر گودرزی در نشریه ورزش، دانشگاه انقلاب