قمه زنی و فتوای مراجع تقلید در مورد آن

[bOoOoOy]

قمه زنی از مراسمى است كه در بعضى شهرستانها و بلاد شیعى و توسط برخى از عزاداران امام‏حسین‏«ع‏»اجرا مى‏شود و در تاسى به مجروح و شهید شدن سید الشهدا«ع‏»و شهیدان‏كربلا و بعنوان اظهار آمادگى براى خون دادن و سر باختن در راه امام حسین‏«ع‏»انجام‏مى‏دهند.
صبح زود عاشورا،با پوشیدن لباس سفید و بلندى همچون كفن،بصورت دسته‏جمعى قمه بر سر مى‏زنند و خون از سر بر صورت و لباس سفید جارى مى‏شود.بعضى‏هم براى قمه زنى نذر مى‏كنند،برخى هم چنین نذرى را در باره كودكان خردسال انجام‏مى‏دهند و بر سر آنان تیغ مى‏زنند،در حدى كه از محل آن خون جارى گردد.

قمه زنى نیز،مثل زنجیر زنى و شبیه خوانى و...از دیر باز مورد اختلاف نظر علما و پیروان و مقلدین آنان بوده و به استفتا و افتاء مبنى بر جواز یا عدم جواز آن مى‏پرداخته‏اند.

این مراسم،از نظر شرعى پایه و مبناى دینى ندارد و صرفا روى علاقه شیعیان به ابا عبد الله‏الحسین‏«ع‏»انجام مى‏گیرد. فقها نیز آن را در صورتى كه ضررى نداشته باشد،مجازمى‏دانند.برخى از فقها نیز به خاطر تاثیر نامطلوب آن بر افكار دیگران و موجب وهن ‏مذهب بودن،آن را ممنوع دانسته‏اند.

البته شرایط زمانى در این مساله بى‏تاثیر نیست. امام‏خمینى‏«ره‏»در پاسخ به استفتایى كه در سالهاى اول پیروزى انقلاب اسلامى در این زمینه‏از ایشان شده بود،فرمودند: «در وضع موجود،قمه نزنند...»آیة الله خامنه‏اى نیز در دیداربا روحانیون،در آستانه ایام عاشورا(سال 1373 شمسى)در ضمن بیانات مبسوطى درخرافه زدایى از عزادارى سید الشهدا«ع‏»فرمودند:«قمه زدن هم از آن كارهاى خلاف‏است...این یك كار غلطى است كه عده‏اى قمه‏ها را بگیرند و بر سر خود بزنند و خون ‏بریزند...كجاى این كار،حركت عزادارى است؟ این جعلى است.اینها چیزهایى است كه‏از دین نیست...».آن را بدعت،خلاف و خرافه دانستند.و در پاسخ به نامه امام جمعه‏اردبیل،نوشتند:امروز این ضرر بسیار بزرگ و شكننده است و لذا قمه زدن علنى و همراه ‏با تظاهر،حرام و ممنوع است. (1) علماى دیگر نیز در تایید موضع و سخن رهبر انقلاب،آن راموجب وهن مذهب و نامشروع دانستند. (2)

البته این احساس مذهبى و عواطف دینى كه سبب مى‏شود به عشق حسین‏«ع‏»چنین‏كارهایى كنند،باید در مسیر صحیح هدایت‏شود و مورد بهره‏بردارى قرار گیرد تا شور وانگیزه جهاد و شهادت بیافریند.بعلاوه،آنان كه به خاطر حسین‏«ع‏»حاضرند خون بدهند،چه بهتر كه خون خویش را به درمانگاهها و مراكز انتقال خون اهدا كنند یا با تاسیس بانك‏خون،از فداكاران و ایثارگران داوطلب،در روز عاشورا خون گرفته شود و نگهدارى‏گردد،تا از این طریق،جان انسانهاى بسیارى كه نیازمند خونند،نجات یابد.

گر چه این‏كار،شاید مثل قمه زنى،تامین كننده احساس عاطفى فرد نباشد،ولى قطعا رضایت‏خداوند و پسند سید الشهدا«ع‏»را بیشتر در پى دارد.كاش روزى صدقه دادن خون نیز،مثل صدقه ‏و كمك مالى و لباس و غذا و... مرسوم گردد و با قصد قربت انجام گیرد.

كى گفت‏ حسین،بر سر خویش بزن؟ با تیغ، به فرق خویشتن نیش بزن

تیغى كه زنى بر سر خود،اى غافل بر فرق ستمگران بد كیش بزن

پی نوشتها :

1- در تاریخ 7 محرم 1415،22 خرداد 1373.

2- مجموعه سخنان ایشان و استفتاها و جوابها در جزوه‏اى به نام‏«پیرامون عزادارى عاشورا»در 71 صفحه در محرم‏1415 از سوى دفتر تبلیغات اسلامى چاپ شد.

[م‍حمّد]

قمه زنی نوعی جهالت است