جنجال تک آوازی زنان!

[ابراهیم هادی]

جنجال تک آوازی زنان!


"تک آوازی زنان"، شاید در یکسال اخیر این عبارت زیاد به گوشتان خورده باشد در واقع این موضوع یکی از حاشیه های فرهنگی دولت تدبیر و امید است. این مورد پیشتر از این نیز زمان دولت اصلاحات و حتی زمان دولت دهم محل مناقشه بوده است .




خوانندگی زنان


موضوع تک آوازی زنان از زمانی حاشیه ساز شد که داریوش پیرنیاکان در جشن چهاردهمین سال تأسیس خانه موسیقی ایران صحبت های جنجالی داشتند.

پیرنیاکان با اشاره به عدم وجود هرگونه فقه بر مبنای حرام بودن موسیقی گفت: "34 سال است که در عرصه موسیقی زمستان است .هنوز موسیقی را اینجا حرام می‌دانند. هیچ روایتی نیست که نشان دهد موسیقی حرام است و درست نیست که این خیل عظیم جمعیت شنوندگان موسیقی را نادیده بگیریم. از فقه‌ها می‌خواهم توضیح دهند کجای دین موسیقی حرام اعلام شده است به علاوه از خواسته‌های مهم خانه موسیقی پخش شدن صدای زنان است. نیمی از هنرمندان موسیقی زنان هستند اما اجازه خواندن ندارند. فکر می‌کنم همه اهالی موسیقی درباره این خواسته‌ها یک صدا هستند. اصلاح شیوه ممیزی در حوزه موسیقی، صدور مجوز‌ها، سالن اجرای کنسرت، نمایش سازها در تلویزیون همه و همه خواسته اهالی موسیقی هستند".


موضوع مهمتر در اینباره که باید مورد اشاره قرار گیرد حاشیه ها، ذوق زدگی و تلاش یک جناح بر سر این موضوع است آنهم در شرایطی که ما در مسائل فرهنگی خلاهای سیاستگذاری و اجرایی بسیاری داریم و در موضوعات ابتدایی تر دچار فقر فرهنگی هستیم
پس از این اظهارات و واکنش ها سایت خانه موسیقی نوشت: داریوش پیرنیاكان «خستگی» را یكی از دلایل استعفای خود عنوان كرده و گفته است: «چند سالی دبیر و سخنگوی این نهاد بودم اما به دلایلی از جمله برای استراحت كناره‌گیری كردم.» هیئت مدیره خانه موسیقی نیز اعلام كرده بود كه سخنرانی داریوش پیرنیاكان بیان نظرات شخصی وی بوده و مضمون این سخنان قبلاً به اطلاع هیچ یك از اعضای هیئت مدیره خانه موسیقی نرسیده بود.
در ادامه این روند وزیر در حاشیه رونمایی از نهج‌البلاغه در جمع خبرنگاران درباره مساله خوانندگی بانوان گفت: "اظهارنظرهای مختلفی در خصوص تکخوانی خواننده زن در کنسرت‌ها وجود دارد اما طبق نظر برخی مراجع تقلید، اگر موجب مفسده نباشد ایرادی ندارد". همین مواضع و اقدامات موضوعی در کارت زرد گرفتن وزیر بی تاثیر نبود.

اما این اظهارات چه در سال ٨٩ و چه حال با واکنش مراجع به ویژه آیت الله مکارم شیرازی و دیگر شخصیت های سیاسی واقع شد. آیت الله مکارم با اشاره به مطرح شدن برخی سخنان مبنی بر اعلام نظر فقها در خصوص خوانندگی زنان گفت: "گفته شده است که چرا می‌گویید خواننده زن نباشد نصف جمعیت ایران زن است و فقها در این زمینه نظر دهند، این طرز سخن‌گویی سابقه ندارد".

وی در ادامه با انتقاد از جسور شدن و مدعی شدن این افراد گفت: "این‌ها خبر ندارند یک طلبه 20 سال درس می‌خواند تا به مرحله اول اجتهاد برسد و باید برای مجتهد شدن 40 سال درس خواند. وزارت ارشاد بداند تکرار این کارها سبب می‌شود که مردم فاصله بگیرند".

مطرح شدن این موضوع به شکل حاشیه ای و با روند خاص، فراتر از یک نظر و خواست هنری حالت فشار قشر فکری معلوم الحالی به خود گرفت که سعی کردند با استفاده از تریبون این دولت خواست خود را به کرسی بنشانند از طرفی پوشش خبری ویژه و البته سو گیرانه روزنامه های زنجیره ای سعی در فشار به افکار عمومی و ایجاد جو رسانه ای داشت و از سوی دیگر همین روزنامه ها سعی کردند با کارهای مکمل خبری جریان سازی خاصی را دراینباره ایجاد کنند به طور مثال روزنامه اعتماد گفت‌وگویی تفصیلی با یک خواننده زن موسیقی ایرانی را منتشر کرد! که در آن اشاره شده بود" نخستین ترانه من در هر كنسرتی همواره با ذكر نام مولا علی(ع) آغاز می‌شود. با ذكر نام مولا علی(ع) شور و هیجان عجیبی در سالن بر پا می‌شود. ارتباط ما با مخاطبان و تبادل انرژی‌ها و حس‌های مثبت از همین ابتدا آغاز می‌شود و تا پایان كنسرت ادامه دارد تا كنسرت ما با شور و هیجان به پایان برسد.»"

علاوه بر این، نوع اظهارنظرها و موضع گیری ها در طیف موافق خوانندگی زنان به شکلی بودکه به نوعی دخالت در کار متخصصین دین و مراجع تلقی میشد در به وجود آوردن این شرایط اظهار نظرهای غیر متخصصانه و فعالیت های همان طیف رسانه ای نقش ویژه ای داشتند.


امیدواریم که دولت در این موضوع مدبرانه و مطابق نظر علما و سیاست های انقلاب عمل کند.
اما موضوع خوانندگی زنان در حد بحث و نظر باقی نماند بلکه مصداق های بیرونی هم داشت تا جایی که خبر حضور وزیر ارشاد در یکی از این مجالس مطرح و البته تکذیب شد اما برگزاری مراسم هایی با خوانندگی این قشر و افزایش آن موضوعی نیست که دیگر بتوان آن را تکذیب کرد. مجوز گرفتن گروه ارکیده بعد از ده سال، برگزاری کنسرت با تک‌خوانی زنان در شهرستان بوکان که قسیم عثمانی نماینده مجلس آن را بیان داشته و سی دی ها و تصاویر آن پخش شد،تک‌خوانی خانم مهدیه محمدخانی از گروه ماه در مراسم خانه فرهنگ ایران و همچنین اجرای گروه موسیقی«کامکارا» در فستیوال موسیقی تهران همه نمونه هایی از آغاز و انجام اینگونه فعالیت ها می باشدکه البته تب داغ اینگونه کنسرت ها همراه با حواشی دیگر چون حرکات موزون، بد حجابی ها و... بوده است.
رویکرد خاص موضوع خوانندگی زنان در طیف طرفدار آن، بیش از یک دغدغه فرهنگی به سمت یک ساختار شکنی و حرکت در پازل تهاجم فرهنگی پیش می رود.

بحث خوانندگی زنان با نظرات متفاوت میان مراجع روبرو است برخی آن را کلا حرام می شمارند و برخی نیز مانند حضرت آیت الله خامنه ای برای آن شروطی به این ترتیب در نظر می گیرند: " اگر صداى زن (چه به صورت تک خوانی و یا همخوانی با زنان و یا با مردان) به صورت غنا نباشد و گوش دادن به صداى او هم به قصد لذت و ریبه نباشد و مفسده‏اى هم بر آن مترتّب نشود، اشکال ندارد، اگر مفسده داشته باشد و یا تحریک شهوت بکند، جایز نیست" در واقع جنبه ای از این مورد موضوعی فردی می باشد اما در غالب حکومتی آن نیز این مسئله هیچگاه در سیاستگذاری های هنری جمهوری اسلامی مطرح نبوده است و در متون دینی هم امری قابل تسری و ترویج مطرح نشده و غالبا این موضوع با شرایطی چون مفسده و غنا همراه بوده است.

اما موضوع مهمتر در اینباره که باید مورد اشاره قرار گیرد حاشیه ها، ذوق زدگی و تلاش یک جناح بر سر این موضوع است آنهم در شرایطی که ما در مسائل فرهنگی خلاهای سیاستگذاری و اجرایی بسیاری داریم و در موضوعات ابتدایی تر دچار فقر فرهنگی هستیم و موارد بسیار مهمتر و در اولویت تر وجود دارند که مغفول مانده اند. حاشیه بر سر خوانندگی زنان در سالی که رهبر آن را سال فرهنگ نامیده اند و با توجه به توصیه های همیشگی ایشان، نوعی کج سلیقگی و انحراف است که غرض ورزی را به ذهن متبادر می کند. امیدواریم که دولت در این موضوع مدبرانه و مطابق نظر علما و سیاست های انقلاب عمل کند.