نگو منگول !

[( lιεβ )]

سرنوشت یک واژه عجیب در خاطره جهان

زیاد پیش می آید برای ما خبرنگارها که حاشیه ای به چشم مان از متن پر رنگ تر می شود مثل همین خبری کوچک درباره منگولیسم که امروز در یکی از خبرگزاری ها منتشر شده است. متن ، خبری است درباره راه های پیشگیری از « سندرم داون» که در برگردان پارسی به آن « نشانگان داون » می گویند. حاشیه ای که مهم است اما کلمه « منگولیسم » است که همکار خبرنگارمان و پزشک معالج برای اشاره به این اختلال در خبر به کار برده اند.

نشانگان داون ، بیماری ژنتیکی است که مبتلایان به آن از نظر ویژگی های فیزیکی و ذهنی با افراد عادی متفاوت هستند. نشانه هایی که اغلب یک یا چند تا از آنها در کودکان مبتلا به این اختلال مشاهده می شود شامل چشم های کشیده، بینی تخت ، زبان بزرگ، تک خط عمیق کف دست، شلی ماهیچه ها و نرمی مفاصل است. سرعت رشد ذهنی و حرکتی کودکان مبتلا به نشانگان داون از کودکان دیگر کندتر است و بنابر این در بزرگسالی هم نسبت به آدم های عادی، متفاوت هستند و جزو گروه های دارای معلولیت ذهنی محسوب می شوند.

نام نشانگان داون، از نام « جان لانگزدان داون » پزشک انگلیسی ، گرفته شده است که حدود یک قرن و نیم پیش این بیماری را شناسایی کرد اما از آنجا که چشم های کشیده مبتلایان به نشانگان داون یادآور چشم های مغول ها بود ، پزشکان به آن منگولیسم هم می گفتند.

کمی کمتر از ۱۰۰ سال اما طول کشید تا دنیا به درجه ای از پیشرفتگی و احترام به حقوق انسان ها برسد که استفاده از نام منگولیسم را متوقف کند. یکی از حوادث مهم تاثیرگذار در حذف این کلمه از دایره واژگانی مورد استفاده رسانه ها و پزشکان دنیا در آن زمان، جایزه ای بود که سازمان بهداشت جهانی آن را به یک متخصص ژنتیک در سال ۱۹۶۵ میلادی برای مقالات فراوانش در حوزه شناخت نشانگان داون، اعطا کرد.

استفاده مکرر این متخصص از واژه منگولیسم در مقالاتش ، کشور مغولستان را که از سال ۱۹۶۲ میلادی به عضویت سازمان بهداشت جهانی در آمده بود رنجیده خاطر کرد و این کشور در قالب درخواستی غیر رسمی خواستار حذف این کلمه از واژه های علمی شد که سازمان بهداشت جهانی هم این پیشنهاد را پذیرفت و به این ترتیب همه رسانه ها و پزشکان دنیا، استفاده از آن را متوقف کردند اما در کشور ما هنوز هم این کلمه از سوی برخی رسانه ها و پزشکان استفاده می شود و طبیعی است که مردم عادی هم آن را گاهی برای نام بردن از نشانگان داون به کار می برند.

مغولستان یک کشور کوچک است با جمعیتی نزدیک به ۳ میلیون نفر اما کمی جمعیتش باعث نشده است دنیا، حقوق انسانی مردمش را نادیده بگیرد و با این حال ،برخی در ایران، هنوز از دایره واژگانی که ۵۰ سال پیش در دنیا منسوخ شده است استفاده می کند که بی حرمتی به مردم این کشور محسوب می شود.

طبیعتا بسیاری از ایرانی ها که تحصیلاتی به جز پزشکی دارند، نمی دانند که وقتی به نشانگان سندرم داون ، منگولیسم می گویند، به جمعیتی چند میلیون نفری در گوشه ای از دنیا توهین کرده اند و نمی شود بر آنها به جرم آگاهی نداشتن از زبان تخصصی حوزه پزشکی خرده گرفت اما مسلماً جامعه پزشکی در این باره قابل انتقاد است که چرا هنوز زبان علمی اش را به روز نکرده در حالی که اطلاعات علمی اش را درباره روش های تشخیصی و درمانی لحظه به لحظه با جامعه علمی جهانی منطبق می کند و این وضع نشان می دهد وجه اخلاقی حرفه پزشکی برای برخی شاغلان این حوزه در کشورمان کمرنگ شده است.

به هر حال به نظر می رسد لازم است واژه منگولیسم برای همیشه از زبان رایج جامعه پزشکی و رسانه های ایران حذف شود تا حافظه اذهان عمومی نیز آن را به فراموشی بسپرد و بیش از این استفاده اش نکند و به این ترتیب بار دیگر به همه کشورهای دنیا ثابت شود ما وارثان همان ایرانیانی هستیم که روزگاری نخستین منشور حقوق بشر را به جهان عرضه کردیم.