امام حسن(ع) بسیار مطیع پدر بود

[bOoOoOy]

شهادت امام سوم شیعیان امام حسن(ع) نزدیک است. کسی که بسیار مظلوم زیست و مظلوم شهید و مظلوم ماندگار شد. درباره این امام همام سوالات فراوانی مطرح می شود.متاسفانه در دستگاه معاویه برخی مخالفان به اهل بیت (ع) شبهاتی را به امام نسبت داده اند که نه تنها با معصومیت آن حضرت در منافات است بلکه اهانت به شخصیت این امام بزرگ نیز محسوب می شود. این شبهات و شایعات بدون سند، سوالاتی را در ذهن مردم به وجود می آورد که شاید فرصت جست وجو برای رسیدن به پاسخ صحیح را نداشته باشند. ما بعضی از این سوالات را در گفت وگو با «سیدمهدی طباطبایی» کارشناس مذهبی مطرح کردیم و به پاسخ های خوبی رسیدیم. شاید جواب سوال شما نیز در این گفت وگو باشد!




به نظر می رسد مظلومیت امام حسن(ع) خیلی بیشتر از حضرت امیر(ع) و امام حسین(ع) است. وقتی برای امام حسین(ع) در ماه های محرم و صفر مراسم های متعددی گرفته می شود و برای حضرت علی(ع) در ماه رمضان عزاداری برگزار می شود ولی برای شهادت امام حسن(ع) مراسم بزرگی گرفته نمی شود، این حس شدت بیشتری می گیرد...


برای سبط پیامبر(ص)، حسن و حسین(ع) در اکثر فضائل و مناقب این دو بزرگوار، الحسن و الحسین آمده است. یعنی نقل شده است که همیشه از این دو امام بزرگوار با هم یاد شده است. حتی دعای این دو بزرگوار هر دو در یک روز و در روز دوشنبه است. در نظر رسول اکرم(ص) همیشه توجه خاصی به امام حسین(ع) وجود داشت و گاهی هم که سخن از امام حسن(ع) می شد، به عنوان یک مظلوم از او یاد می شد. جمله معروفی حضرت رسول(ص) دارد درباره امام حسن(ع) که هر کس دوست دارد به من نگاه کند پس به این نوجوان(اشاره به امام حسن(ع)) نگاه کند. زندگی امام حسن(ع) خیلی قرآنی بود. گفته شده است که روح قرآنی آن حضرت در چهار سالگی نمودار شد. بسیاری آیات که بر پیامبر(ص) نازل می شد، امام حسن مجتبی غالبا از مستمعین بود و آیه را می شنید و دقیقا حفظ می کرد. جالب این است که به خانه می آمد و برای مادرش فاطمه زهرا(س) آن آیه را می خواند. حضرت زهرا همیشه به خاطر این کار او را تشویق می کرد و گاهی به او می گفت برایش قرآن بخواند. حضرت رسول در جایی با اشاره به امام حسن و امام حسین(ع) فرمودند خدایا من این دو را دوست دارم، دوست بدار کسی را که حسن و حسین را دوست دارد. سرتاسر تاریخ زندگی امام حسن(ع) قابل بحث و بررسی است. تازمانی که پیغمبر زنده بودند چندسالی در خدمت پیغمبر بود، در عصر ابوبکر نیز همراه پدر بود و مدتی هم در عصر عمر و عثمان در کنار پدرش بود. همینطور که از نظر جسمی و روحی بزرگ می شد در خدمت امیرالمومنین به مسائل سیاسی، اخلاقی، اسلامی و قرآنی می پرداخت. بعد از عثمان که مردم به سمت حضرت آمدند در آن زمان امام حسن (ع) در کنار حضرت امیر (ع) بود و در جنگ های جمل و صفین و... در کنار پدر می جنگید.


دستگاه شایعه سازی معاویه برای تخریب حضرت امام حسن(ع) خیلی فعال بوده حتی جایی نقل کرده اند و به عبارتی شبهه وارد کرده اند که امام حسن(ع) با سیاست های جنگی امام علی(ع) موافق نبوده؟


اصلا صحیح نیست. به قدری امام حسن مجتبی مطیع پدر بود که غالبا تعجب می کردند با این قدرت و توان چرا هنوز تسلیم پدر است. یکی از مشکلاتی که برای امام حسن(ع) پیش می آمد این بود که بعضی همسرانش نسبت به امیرالمومنین برخورد بدی داشتند و به حضرت اهانت می کردند. امام حسن(ع) هم خیلی ناراحت می شد و در مقابل شان جبهه می گرفت. تا جایی که امیرالمومنین (ع) می گفت اینچنین جبهه نگیر. امام حسن (ع) خیلی با پدرش همراه بود. اصلا شهادت و مظلومیت امام حسن (ع) در کثرت حمایتش از مکتب علی(ع) بوده.


در مناقب شافعی به تفصیل شرح داده می شود که امام حسن (ع) دائم حرمت پدر را نگه می داشت.


بنی امیه برای تحریفات تاریخ صدر اسلام بسیار تلاش کرده تا جایی که سعی می کند شبهات بسیاری را به رابطه امام علی(ع) و امام حسن (ع)شکل دهد که یکی از آنها ماجرای قتل عثمان است؟


این حرف ها همان زمان هم زده می شد. در آن زمان مردم خیلی به سمت خانه عثمان حمله ور می شدند و اصلا خودشان عثمان را کشتند. حضرت مجتبی (ع) و امام حسین (ع) مدام مداخله می کردند تا مردم عثمان را نکشند. اگر این دو بزرگوار نبودند قطعا مردم عثمان را همان روز اول کشته بودند. این دو نفر با هم برای عثمان غذا می بردند و از او مراقبت می کردند. در آن زمان مدام امام حسن (ع) می فرمود که پدرم علی (ع) ما را فرستاده. مدام حضرت تاکید می کرد که امر پدر بود که ما از عثمان حمایت کردیم و در واقع می خواست بگوید علی(ع) موافق با کار آنها بوده است.


برخی مخالفان حضرت در شایعه ای برای مخالفت امام حسن (ع) با سیاست های جنگی حضرت امیر(ع) استناد کرده بودند به صلح امام حسن(ع) با معاویه در زمان به خلافت رسیدن. یعنی چون حضرت از جنگ خوشش نمی آمده صلح را پذیرفته.


کلا مردم از دوران جنگ امیرالمومنین با مسلمانانی که با حضرت از زمان معاویه جنگ داشتند و قبل از آن برای ابوبکر و عمر،خیلی سرد شده بودند، امام حسن فهمیده بود که مردم دیگر از جنگ خسته شده اند و نمی توانند لشکرکشی کنند. با وجود این صلح و اینکه در مدت زمان ۱۰ ساله ای که صلح برقرار بود و امام توانسته بود لشکری جمع کند، اما امام حسین(ع) در کربلا تنها ماند و مردم برای کمک به او نرفتند. مردم نامه می دادند به معاویه که اگر بخواهد، حسن بن علی را به او تسلیم می کنند و پول می گیرند. آنقدر مردم آن دوران پول پرست شده بودند که دست به چنین کارهایی می زدند. مردم در دوران عمر به خاطر غنائم جنگی، پول های زیادی به دست آورده بودند و مدام دلشان می خواست پول بگیرند. در زمان امام علی(ع) جنگی نبود که مردم بخواهند از آن غنائمی به دست آورند برای همین از این نوع جنگ خسته شده بودند. جنگ هایی که در زمان حضرت امیر رخ می داد، جنگ با مسلمان هایی بود که علیه امیرالمومنین قیام کرده بودند. امام حسن(ع) اگر بعد از شهادت حضرت امیر، یاوری داشت حتما به جنگ با معاویه می رفت ولی نمی توانست با آن جمعیت کم به جنگ برود. وقتی حضرت امیربه شهادت رسیدند، امام حسن(ع) موضوع جنگ و صلح را مطرح کرد که مردم به او گفتند کمکش نخواهند کرد برای همین حضرت ناچار به صلح شد. درو اقع حضرت برای حفظ مسلمین تن به چنین کاری داد. بعد از چند سال وقتی فهمید صلحی در کار نیست، به شهادت تن داد تا به وسیله شهادتش بتواند دشمن را سرکوب کند. در مظلومیت حضرت همین بس که بعضی از کسانی که کنارش بودند مخالف صلح بودند و بعد از مدتی به ایشان می گفتند تو کسی هستی که مسلمانان را به ذلت انداختی برای اینکه صلح کردی!


اما در بعضی اقوال آمده که حضرت سپاهی داشتند که می توانستند در مقابل معاویه بایستند!


ما در احادیث شیعی چنین چیزی نداریم. اتفاقا حضرت یکی از علل عدم قیام را کم بودن یارانش معرفی کرده.


شرایطی که حضرت برای صلح در نظر گرفتند چه چیزهایی بود؟


شرایط اینها بودند؛ معاویه طبق کتاب خدا و سنت پیامبر و خلفای صالح عمل کند. معاویه نمی تواند برای خود جانشینی انتخاب کند و این کار را باید به شورا واگذار کند. برای همگان در هر جایی امنیت وجود خواهد داشت. معاویه آشکارا یا نهان حسن یا هیچ کدام از یاران او را مورد ارعاب قرار نخواهد داد.


شبهه دیگر این است که حضرت علی (ع) در لحظات آخر عمرشان، امام حسن (ع) را به عنوان ولی بعد از خودش معرفی نفرمودند و مردم بعد از شهادت حضرت، خودشان برای بیعت سراغ امام حسن(ع) رفتند؟


پیغمبر قبلا گفته بودند که الحسن و الحسین امامان. اما جو جامعه اجازه نمی داد که حضرت امیر چنین کاری انجام دهد. بعد از صفین علی(ع) با معاویه صلح کرده بود و اگر ولی بعد از خودش را معرفی می کرد رسما امام حسن(ع) را می کشتند لذا فقط اعلام کرد که امام بعد از من امام حسن(ع) است. یعنی در باب حکومت نمی توانست این معرفی را انجام دهد. وقتی هم معاویه در زمان صلح فهمید که امام حسن (ع) می خواهد علیه او کاری انجام دهد، با زهر او را به شهادت رساند.


چرا حضرت در حال جمع آوری نیرو بودند؟


برای بررسی اوضاع و احوال مردم بود تا زمینه را بسنجد و بفهمد چه کسی می خواهد جنگ کند و چه کسی نمی خواهد.


زمانی که حضرت امیر خانه نشینی را انتخاب کردند و حکومت را به ابوبکر و عمر و عثمان سپردند، اما در کارهای حکومت گاهی به خلفا مشورت می دادند. حضرت امام حسن(ع) هم در زمان صلح با معاویه چنین بودند؟ یعنی در کارهای حکومت به معاویه مشورت می دادند؟


نه اصلا. فاصله این دو خیلی زیاد شده بود. معاویه اعتنایی به امام حسن(ع) نمی کرد اما جاسوسان زیادی داشت که مراقب امام باشند اما مشورتی در این میان رخ نمی داد.


روابط امام و معاویه به چه صورتی بود؟


معاویه مشغول حکومتش بود و امام حسن(ع) همچون عالم زبردست فهمیده که در حال کار علمی و تربیت اجتماعی از طریق کشاورزی ارتزاق می کرد. اما در این میان مردم را هم کم کم به شریعت علوی دعوت می کرد.


چرا در بعضی جاها چنین شایعه سازی شده که امام حسن(ع) چندین زن طلاق داده؟ این هم یکی از دلایل مظلومیت این امام است...


این کار برای این بود که می خواستند حضرت را مورد سرزنش قرار دهند برای همین او را کثیر المطلاق می خواندند. یعنی مردی که فراوان زن طلاق می دهد. حضرت ۴ ۵ همسر داشت که اکثرا هم چون خویشاوندان معاویه بودند با حضرت امیر خوب نبودند و مدام به آن حضرت اهانت می کردند برای همین امام حسن(ع) خیلی از آنها فاصله می گرفت. ولی معمولا اینجور بود که می خواست درگیری به وجود نیاید.


یعنی برای همین بود که در مقابل این افسانه ایستادگی نکرد؟


بله. در واقع نمی خواست آشوبی به پا شود.