روز تولد شوراها

[# αпGεʟ]

انسان  با وجود هویت قردی خود ، عضوی است از یک جامعه که در کنار سایر همنوعان خود یک اجتماع بزرگ را تشکیل می دهند. اعضای این جامعه به تنهایی قادر به زندگی و رفع امور خود نخواهند بود. در واقع خواسته ها و نیازهای آنها جز با مشورت و تبادل نظر با دیگران برطرف نمی شود و برای ادامه زندگی خود نیازمند مشورت و همکاری با دیگر اعضای جامعه هستند.

 دستیابی به هدف و پیشبرد جامعه بدون همکاری با دیگران و تلاش های دسته جمعی ممکن نخواهد بود و تنها با این همکاری های گروهی است که یک جامعه می تواند روز به روز در پیشبرد اهداف خود موفق تر باشد و فعالیت های فردی به تنهایی راه به جایی نخواهد برد.

تصمیم گیری های فردی می توانند دچار نارسایی هایی و ایراداتی باشد که اگر درباره آن تصمیم به صورت جمعی و گروهی اندیشه شود می تواند بازده بهتری از عمل مورد نظر کسب شود در واقع برخورد اندیشه‏ها به صورت صحیح و پیوسته می‏تواند نارسایی‏های تصمیم‏گیری و اجرا را از بین ببرد و نتایج به دست آمده را هر چه کامل‏تر و دقیق‏تر کند.

اهمیت شورا و مشورت با دیگران تا حدی زیاد است که ما حتی سوره ای را در قرآن با این نام داریم و این مطلب سهم عمده ای را در احادیث، روایات و سخن بزرگان به خود اختصاص داده است.

خداوند در قرآن خطاب به پیامبر خویش می فرماید :

... و شاورهم فى الامر فإذا عزمت فتوکل على الله ... ؛
... اى پیامبر! در کارها با ایشان مشورت نما، ولیکن آنچه خود تصمیم گرفتى با توکل به خدا انجام ده ....

                                                                                                                                                  آل عمران، آیه 159

تکریم انسان هم که یکی از اصول ارزشمند در اسلام و طبق فرمایش مقام معظم رهبری از پایه های انقلاب اسلامی است براین امر اشاره دارد که انسان حق دارد در سرنوشت خود دخالت کند، حق تصمیم گیری دارد و ....

همانطور که در قبل اشاره شد شورا یک اصل عقلى است که آموزه هاى دین اسلام در کتاب و سنت نیز بر آن صحه گذاشته است و در قوانین جمهوری اسلامی که دیکتاتوری در آن جایی ندارد و اصل بر مشارکت عمومی است نیز مسئله شورا جایگاه مخصوصی را به خود اختصاص داده است. قانون اساسى هنگامى که در بیان اصول کلى حاکم بر نظام جمهورى اسلامى در اصل ششم شیوه اداره امور کشور را بر آراء عمومى مبتنى کرد و روش آن را انتخابات قرارداد، به موازات اشاره به انتخاب رئیس جمهورى و نمایندگان مجلس شوراى اسلامى، از انتخاب اعضاى شوراهاى اسلامى نیز به عنوان ابزارى براى تحقق حاکمیت مردم و تجلى اراده عمومى یاد کرده است.

به علاوه این قانون در اصل هفتم نیز شوراها را از ارکان تصمیم گیرى و اداره امور کشور ذکر کرده است. طبیعى است وقتى قانون اساسى جمهورى اسلامى در اصول کلى خود شورا را به عنوان ابزار تجلى اراده مردم و نهاد سیاسى تصمیم گیرنده مورد پذیرش قرار داده در اصول بعدى بیشتر به آن توجه کند بر همین اساس فصل هفتم این قانون به شوراها اختصاص یافته است. در این فصل طى اصول یکصدم تا یکصد و ششم وظایف، چگونگى انتخاب و سایر مسائل مربوط به شوراها مشخص شده است.

شوراها باید در همه جا باشد و هر جایی خودش منطقه خود را اداره كند

اهمیت این موضوع در پیام امام خمینی (ره)  مبنی بر تاسیس شوراهای شهر و روستا که حتی قبل از تدوین قانون اساسی ابلاغ شده است به خوبی روشن است. به طوری که تشكیل شوراها به عنوان یكی از برنامه های اصلی انقلاب اسلامی در دوران مبارزه از سوی امام خمینی رهبر كبیر انقلاب عنوان گشت چنانچه در فرمانی خطاب به شورای انقلاب در تاریخ 9/2/1358 فرمودند : درجهت استقرار حكومت مردمی در ایران و حاكمیت مردم بر سرنوشت خویش كه از ضرورتهای نظام جمهوری اسلامی است لازم می دانم بی درنگ به تهیه آیین نامه اجرایی شوراها برا ی اداره امورمحل شهر و روستا در سراسر ایران اقدام و پس از تصویب به دولت ابلاغ نمایید تا دولت بلافاصله به مرحله اجرا در آورد و طی بیاناتی در تاریخ 7/2/1358 فرمودند:

« شوراها باید در همه جا باشد و هر جایی خودش منطقه خود را اداره كند.»

 همچنین مقام معظم رهبری نیز بیاناتی در این زمینه داشته اند که به بیان  چند جمله از آن بسنده می کنیم:

[b]- ما امیدوار هستیم كه تشكیل شوراهاى جدید در سرتاسر كشور، شروعى براى یك مسابقه‏ى خدمت‏رسانى به مردم باشد؛ چون اصل این شوراها براى خدمت‏رسانى است.[/b]

[b]- همكارى كه بحمداللَّه الان بین اعضاى شوراى شهر و همچنین بین شوراى شهر و شهردار وجود دارد را با همه‏ى نیرو حفظ كنید.[/b]

[b]- شهرداریها و شوراى شهر كه بعد از این انتخابات بر سركار آمدند، باید جزو كسانى باشند كه خدمت به مردم را سرلوحه كار خود قرار دهند.[/b]

اما پس از گذشت 20 سال  از انقلاب اسلامی دولنمردان  با رهنمودهای مقام معظم رهبری  و با کمک شورای نگهبان  توانستند این نهاد مهم و اساسی را احیا کنند. شوراهای شهر و روستا به طور رسمی فعالیت خود را در روز نهم اردیبهشت سال 1378 در یک دوره چهار ساله آغاز کردند.  در واقع اولین انتخابات رسمى شوراها در چارچوب اجراى قانون اساسى روز هفتم اسفند 1377 در چارچوب برنامه توسعه سیاسى و گسترش نهادهاى مدنى و مشارکت عمومى برگزار شد و حدود 185 هزار نفر اعضاى اصلى و على البدل از سوى مردم برگزیده شدند و اکنون از کار شوراها در کشورمان حدود 10 سال می گذرد که البته در این زمینه گامهای موثر دیگری هم برداشته شده است،با توجه به گسترش کلان شهرها و همینطور دایره گسترده کارهای اجرایی و... شوراها به تنهایی قادر به رسیدگی به همه این امور نبودند و لزوم نهادی که در این امور به شوراها یاری رساند و بر امور جزیی تر رسیدگی کند و تکیه برخردجمعی برای پیش بردن امور باعث شدکه کمبود چنین گزینه ای در کلان شهرها و در کنارشوراهای شهر و روستا احساس شود.

ایده جالب تشكیل شورایاری‌های محلی كه ٣ دوره است در جهت برطرف نمودن مسائل محلی( در بعد كوچك آن) به مرحله اجرا رسیده ، ویژگی های قابل توجه ای در جهت استفاده از ظرفیت های مردمی بود که توانست با همت شهرداری تهران به مرحله اجرا درآید.

در شورایاری ها از خود افراد بومی همان محله ها که با رای افراد خود آن محل انتخاب می شوند یاری گرفته می شود باید توجه داشت که حضور افراد بومی موجب استحکام محله ها می شود، زیرا این افراد با مشکلات محلی آشنایی کافی دارند که می توانند در ارتقای سطح فرهنگی و خدمات رسانی در محلات مثمر ثمر باشند.

شورایاری ها موفق شدند در این مدت پلی باشند میان مردم و دست اندرکاران اجرایی شهر و این تجربه در محله های کلانشهر تهران با اتفاقات مثبت و خوبی همراه بود. شناسایی مشکلات محله از نگاه مردم و اولویت بندی برای اقدام از سوی شهرداری، سبب شده محله ها از آبادانی، سرسبزی و رفاه بیشتری برخوردار شوند. یکی از دلایل و ضرورت های تشکیل نهادهای داوطلبانه مردمی و محله ای ایجاد بستری برای شکل گیری ارتباط و تعامل سازنده وفراگیر بین ساکنین محدوده های محلی با یکدیگر از یک سو و با تشکل ها و نهادهای مردمی از سوی دیگر است.

از اهداف مهم شورایاری ها، سازمانهای اجتماع محور و سایر نهادهای مرتبط، شکل گیری شبکه گسترده ای از روابط اجتماعی و فرهنگی، ایجاد همدلی و اعتماد، ایجاد حس تعلق شهروندی، ایجاد فضای مشارکت فعال و درگیرانه و در نهایت تشکیل و افزایش سرمایه اجتماعی است. با توجه به اینکه شورایاران خدمتی صادقانه و داوطلبانه ارائه می کنند و هزینه ای برای دولت و مدیریت شهری ندارند در صف اول خدمت با تمامی مشکلات خاص قرار دارند، پس باید به آنها دست مریزاد گفت. با توجه به نو بودن تجربه شورایاریها در کشور ما این امر طبیعی به نظر می رسد که در مسیر تجربه، معایب طرح مشخص شود.