اولين همايش كويرنوردي و جذابیتهای کویر

[✘ 2gнєтєя4єνєя ✘]

احمد رونقی

قسمت زيادي از كشور ما داراي بافت طبيعي بياباني و كويري است كه عامل اصلي محروميت در اين مناطق مي باشد .


عنوان طرح :
اولين همايش ملي كويرنوردي و جذابيتهاي گردشگري طبیعت كوير

طرح و اجرا:
شبکه زیست محیطی خراسان جنوبی

توجيه طرح :
قسمت زيادي از كشور ما داراي بافت طبيعي بياباني و كويري است كه عامل اصلي محروميت در اين مناطق مي باشد . دوري از مراكز بزرگ تجاري و صنعتي ، بيكاري ، خشكسالي و كمبود منابع آبي ، ناامني و ترانزيت قاچاق و مواد مخدر و .... باعث بروز بسياري مشكلات اجتماعي و رخداد ناهنجاري در اينگونه مناطق است در حاليكه يكي از مهمترين عوامل رشد و پيشرفت اين مناطق در كشور ما بنام اكوتوريسم كوير همچنان ناشناخته است .
توريسم (جهانگردي) مي تواند يكي از پايه هاي اصلي توسعه جوامع ، خصوصا جوامع توسعه يابنده باشد . اطلاق اصطلاح «صنعت بدون دود» به صنعت توريسم خود گوياي نقش بي ضرر آن در رشد جوامع است . پرواضح است كه توريسم تمامي شاخص هاي توسعه پايدار از جمله اشتغال ، شاخص هاي توسعه اقتصادي ، ارتقاء سطح فرهنگي از طريق ميادلات فرهنگي ، حفاظت از ميراث تاريخي ، فرهنگي و طبيعي ، حفاظت محيط زيست و … جوامع را بدون نياز به سرمايه گذاري هاي سنگين ، بهبود مي بخشد .
توريسم داراي شاخه هاي گوناگوني است كه از آن ميان مي توان به توزيسم تاريخي و فرهنگي ، ورزشي ، تفريحي و اكوتوريسم (طبيعت گردي ) اشاره كرد . از بين شاخه هاي ياد شده اكوتوريسم در جهان كنوني رو به گسترش است . بر اساس برآورد (World Tourism Organization W.T.O) در حالي كه رشد عمومي صنعت توريسم براي نخستين دهه آينده (2000-2010) بين 3/4 تا حداكثر7/6 درصد پيش بيني مي شود ، يافته هاي موجود حاكي از آن است كه بيشترين سهم اين رشد مربوط به بخش اكوتوريسم بوده و به طور كلي بين 10 تا 30 درصد آن را شامل خواهدشد . بدين ترتيب انتظار مي رود تا يك دهه ديگر شمار طبيعت گردان ، كه اكنون هفت درصد از كل مسافران جهان را تشكيل مي دهند ، به بيش از بيست درصد برسد.
به تأكيد W.T.O رشد اكوتوريسم آنچنان شتابناك است كه انتظار مي رودقرن آينده ، قرن اكوتوريسم باشد . به طور كلي سرمايه گذاري انجام شده در بخش اكوتوريسم بالغ بر 1 تا 30 درصد رشد خواهد داشت .
در قسمتهاي بياباني و خشك كشورهاي توسعه يافته با بهره گيري از سيستمهاي كشاورزي و آبياري فوق مدرن ، تأسيس مراكز مهم صنعتي و كارخانه هاي بزرگ ، اشاعه ورزشهاي بياباني چون كويرنوردي ، رالي ، پيستهاي موتور سواري و برگزاري تورهاي بيابان گردي ، تحول عظيمي ايجاد شده است .
در كشور ما نيز چندسالي است كه بحثهاي بيابان زدايي و گردشگري ، گسترش بيشتري پيدا كرده و حركتهاي خوبي در اين زمينه آغاز شده است و در صورتيكه مسئولين برنامه ريزيهاي جامعي جهت اين موضوع انجام دهند ، خواهيم توانست در آينده نزديك شاهد پيشرفت و ترقي مناطق محروم بياباني در كشور عزيزمان باشيم .

بيان موضوع طرح :
تيم عملياتي – تحقيقاتي شبكه زيست محيطي استان خراسان جنوبي يكي از حركتهاي مردم نهاد در زمينه كشف و شناسايي استعدادهاي گردشگري كويرهاي ايران است كه مدتهاست برنامه هاي متعددي را در زمينه برگزاري تورهاي كويرنوردي ، اجراي برنامه هاي تحقيقاتي – شناسايي مناطق كويري ، برنامه هاي تحقيقاتي اكوسيستمهاي كويري و عكاسي و فيلم برداري مستند از كوير و علي الخصوص برپايي سه همايش كويرنوردي و جذابيتهاي كوير با همكاري سازمانهاي مختلف دولتي و مردم نهاد ، بانجام رسانيده است .
با توجه به استقبال شديد شركت كنندگان در همايشهاي قبلي و اظهار رضايت از كيفيت و اجراي برنامه ، شبكه زيست محيطي خراسان جنوبي با همكاري سازمانهاي مختلف دولتي از جمله دفتر سازمان ملل در ايران ، استانداري خراسان جنوبي ، اداره كل ميراث فرهنگي و گردشگري ، اداره كل حفاظت محيط زيست ، كميته مبارزه با مواد مخدر ، نيروي انتظامي ، اداره كار و امور اجتماعي ، اداره كل منابع طبيعي و ... در صدد برپايي چهارمين همايش ملي كويرنوردي و جذابيتهاي گردشگري كوير در مناطق كويري خراسان جنوبي مي باشد .

هدف طرح :
بسط و گسترش فعاليتهاي فرهنگي – ورزشي – گردشگري در مناطق مختلف كويرهاي استان و كشور ، معرفي محروميتها و فقر اقتصادي و فقرفرهنگي اين مناطق، شناساندن بافت كويري اين نواحي با معرفي جذابيتهاي طبيعت كوير ( شنهاي روان ، ريگزارها ، دقها ، جنگل طاق ، نيزارها ، نمكزارها و ...) ، تاريخ و مردم شناسي كوير ، حيات وحش و گياهان كوير ( هوبره ، زاغ بور ، نبكا ، قيچ و ....) ، مطرح سازي امنيت كويرهاي استان و توانمندي مسئولين و نيروي محترم انتظامي در كنترل و تأمين امنيت اين مناطق ، آشنايي مردم محلي با صنعت گردشگري و كسب درآمد و اشتغال زايي براين اساس ، مبارزه با مواد مخدر و فرهنگ قاچاق با استفاده از پتانسيلهاي بومي و حركتهاي مردم نهاد و خودجوش براي رسيدن به جامعه عاري از اعتياد ، ارتقاء فرهنگ زيست محيطي علي الخصوص در بين مردم بومي و كويرنشينان در جهت حفظ و صيانت از مناطق طبيعي و جذابيتهاي كوير ، همچنين جلوگيري از شكار بي رويه و نابودي حيات وحش و اكولوژي زيباي كوير

شرايط موجود :
دور بودن منطقه از مراكز مهم شهري و پايتخت ، عدم استفاده صحيح و بهينه از پتانسيلها و توانمنديهاي كوير ، همچنين دورماندن و عدم توجه مسئولين به مسائل و مشكلات محيط زيست ، كشاورزي و دامپروري ، معيشت و اوضاع نابسامان اقتصادي ، گسترش بيكاري ، فقر فرهنگي و در نتيجه گرايش مردم بومي و حاشيه نشين كوير به قاچاق سوخت ، مواد و استعمال مواد مخدر در بين تعدادي از مردم اين نواحي شده است .

وضعيت در پايان طرح :
انتظار مي رود موارد زير در پايان طرح به عنوان بازده بدست آيد :
- آشنايي با مناطق كويري استان و همچنين شناسايي نيروهاي مردمي كوير به منظور بسط و گسترش فعاليتها
- شناسايي منابع ، امكانات و استعدادهاي بالقوه مردم كوير در زمينه هاي مختلف
- تأثير اجراي همايش و بازديد بر مردم منطقه و آشنايي بيشتر آنها در زمينه هاي مختلف فرهنگي ، اقتصادي ، كشاورزي و...
- استفاده از نظريات ، پيشنهادها و راهكارهاي سازنده نيروهايي كه سابقه فعاليت در مناطق مشابه كويري را در ساير مناطق كشور داشته اند .
- زمينه سازي و جلب اعتماد براي جذب اعتبار و انجام فعاليتهاي علمي – تحقيقاتي – فرهنگي – ورزشي و ..... در مناطق بياباني استان
- كم رنگ شدن فعاليت سوداگران مواد مخدر و گرايش به مصرف آنها
- آشنايي مردم و شركت كنندگان در همايش با جذابيتهاي گردشگري كوير لوت ، جذب توريست و برپايي تورهاي مختلف به مقصد استان خراسان جنوبي
- افزايش درك مردم نسبت به مسائل زيست محيطي و هدف از حفاظت محيط زيست
- آشنايي نزديك مسئولين و مردم با مشكلات مردم اين مناطق و برنامه ريزي دقيقتر در جهت رفع آنها
- ايجاد امنيت بيش از پيش با وجود شركت چند صد نفر شركت كننده در همايش ، اقامت و راهپيمايي در كوير
- اطمينان مردم از توانايي نيروي انتظامي در برقراري امنيت مناطق كويري مختلف استان و در نتيجه رشد سفر به اين مناطق ( توسعه گردشگري )

چالشها و رهيافت هاي طرح :
چالش 1- دور بودن قسمتي از مناطق اجراي برنامه از مركز استان
رهيافت 1- استفاده و هماهنگي با نهادهايي مانند ( اتوبوسراني ، نقليه ارگانها و سازمانهاي دولتي )
چالش 2- مشكلات تغذيه در كوير و تفاوت سليقه
رهيافت 2- بخاطر هماهنگي بهتر تيم و تداركات مطابق با شرايط كويري ، مواد غذايي مورد نياز هر نفر بطور جداگانه و بسته بندي در اختيار فرد مورد نظر قرار مي گيرد .
چالش 3- ناپايداري امنيت با توجه به ازدحام جمعيت و خطر برخورد با اشرار
رهيافت 3- با هماهنگي نيروي محترم انتظامي و قرارگاه تاكتيكي سلمان منطقه از چند روز قبلتر پاكسازي و كنترل شده و در تمام مدت يگان ويژه محل كمپينگ را ساپورت مي نمايند .
چالش 4- حوادث غير مترقبه و پيش بيني نشده بهنگام پياده روي تيم در مسيرهاي صعب العبور
رهيافت 4- تيمي متشكل از موتورهاي تريل افراد شركت كننده را در حين پياده روي در شنزارها ساپورت مي نمايند تا ارتباط بين كمپينگ و نفرات پايدار بماند .
چالش 5- ناشناخته بودن قسمتهاي زيادي از كويرهاي استان جهت اجراي برنامه
رهيافت 5- تيم عملياتي - تحقيقاتي شبكه زيست محيطي خراسان جنوبي با حمايت ارگانهاي دولتي زيربط اقدام به شناسايي و پيمايش مسيرهاي مختلف نموده و مسير نهايي و مناسب انتخاب مي گردد .

ملاحظات طرح :
1- در پايان همايش ارزشيابي از نحوه برگزاري و افراد شركت كننده صورت گيرد . اين مهم به منظور حذف ايراد در برگزاري و .... در برنامه هاي آينده خواهد بود .
2- به لحاظ تدابير امنيتي حضور نيروهاي نظامي و انتظامي در طول برگزاري همايش كاملاً ضروري مي باشد .
3- انتخاب و تعيين مسير ، محل و چگونگي اجراي برنامه توسط كادر اجرايي همايش متشكل از باتجربه ترين كويرنوردان كشور صورت مي گيرد .
4- مسئول مستقيم طرح شبكه زيست محيطي خراسان جنوبي مي باشد اما در بخشهاي مختلف همكاري ، مشورت ، حمايتهاي مالي ، اجرا ، امنيت ، ساپورت ، ترابري ، هماهنگي ، اطلاع رساني و ..... سازمانهاي ذيل شركت خواهند داشت :
استانداري خراسان جنوبي ، شهرداري بيرجند ، اداره كل ميراث فرهنگي و گردشگري ، اداره كل حفاظت محيط زيست ، اداره كل منابع طبيعي ، فرماندهي نيروي انتظامي ، فرماندهي قرارگاه سلمان ، اداره كل راه و ترابري ، اداره كل تربيت بدني ، هيئت كوهنوردي ، اداره كل كار و امور اجتماعي ، كميته مبارزه با مواد مخدر ، سايت اينترنتي كويرهاي ايران و دفتر سازمان ملل متحد در جمهوري اسلامي ايران
5- 350 نفر از علاقمندان به كوير ، پيشكسوتان ، محققين ، تشكلهاي زيست محيطي كشور ، نمايندگان استانها ، هيئتهاي ورزشي ، اساتيد دانشگاه ، منتخبين همايشهاي قبلي و .... از سراسر كشور در اين برنامه حضور خواهند داشت .

نحوه اجرا :
شب اول :
ورود ميهمانان – استقبال و پذيرايي – اقامت ميهمانان
صبح روز دوم :
ورود باقي ميهمانان – استقبال – صرف صبحانه - برپايي جلسه همايش در محل آمفي تئاتر با حضور مسئولين استان و كليه ميهمانان داخلي و خارجي ، مطبوعات و خبرگزاري ، كويرنوردان برجسته كشور ، محققين و ... - خوش آمدگويي و سخنراني – توجيه اهداف برنامه و طرح – اجراي كلاس آموزشي – توجيهي كويرنوردي
ظهر روز دوم :
حركت با اتوبوس به سمت روستاي كويري خور – پياده روي در صحرا – بازديد از جنگل طبيعي طاق – بازديد از نيزار طبيعي و سرچشمه رودشور كويرلوت – صرف نهار و غذاي محلي – استراحت – بازديد از گله شترها و پرندگان كمياب كوير – بازديد از زندگي كويرنشينان و چادرها – پياده روي در كوير با حضور فرهيختگان ، صاحبنظران ، اساتيد دانشگاه ، مسئولين و .... با ساپورت كامل نيروهاي انتظامي و اكيپ امداد
شب دوم :
اقامت كمپينگ در محل آبگرم كويري لوت – صرف شام - برپايي شب شعر و جشن آتش و كوير – رصد آسمان پرستاره و زيباي لوت - استراحت
روز سوم :
صرف صبحانه - حركت با اتوبوس به سمت جلگه ماژان – بازديد از فعاليتهاي كشاورزي و زندگي روستانشينان در كوير – آشنايي با مصائب و مشكلات زندگي در كوير – راهپيمايي در دق زيباي اكبرآباد – مسابقه رالي اتوموبيل در دق اكبرآباد ماژان – بازديد از شنهاي روان منطقه اكبرآباد – نمايش زيباي تيم موتورسواران با هدف آشنايي شركت كنندگان با ورزشها و مسابقات نوين كويري – صرف نهار و استراحت – بازگشت به بيرجند
شب سوم :
بازديد از نمايشگاه عكس كوير و تجهيزات كويرنوردي – اجراي مراسم اختتاميه – اهداي جوايز و يادبود – تشكر و قدرداني از شركت كنندگان – بازديد از ابنيه تاريخي ، موزه و بازار بيرجند – نظافت ، صرف شام و استراحت – پايان برنامه