امتیاز موضوع:
  • 0 رأی - میانگین امتیازات: 0
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5

فلسفه امر و نهی الهی

#1
فلسفه امر و نهی الهی 1





گاهی از خود می پرسیم چرا باید نماز بخوانیم یا چرا روزه می گیریم؛ خمس و زکات برای چه باید داد و امثال این سوالات.
چرا خدا این قبیل چیزها را واجب کرده؛ آیا خدا نیازی به نماز و یا روزه و حج و خمس و زکات ما دارد؟ و یا چرا برخی چیزها را حرام و ممنوع و گناه اعلام کرده (مانند خوردن گوشت خوک؛ خوردن شراب، گرفتن رشوه و ربا و...) آیا انجام این قبیل امور ضرری برای خدا دارد؟
دراین گفتار مختصر به واکاوی و بررسی این موضوع البته به شکل مختصر و مفید می پردازیم: در وهله اول باید به این موضوع اشاره و اذعان کنیم که خداوند هیچ نیازی به انجام عبادات ما مانند نماز و روزه وحج و صدقات و... ندارد و انجام و یا ترک این قبیل امور هیچ نفع و یا ضرری برای ذات اقدس الهی نخواهد داشت، چرا که خداوند بی نیاز مطلق است. او ذاتی است که مستجمع جمیع کمالات آنهم به صورت بالفعل و ذاتی و بالضروره (نه عاریتی و امکانی) می باشد و هیچ جنبه نقص و نیاز و کمبود و فقدانی ندارد که بخواهد با چیزی مانند عبادات بندگانش کامل شود از این روست که درنمازمان روزی چند بار خداوند را صمد می نامیم ، یعنی ذات مستجمع جمیع کمالات که هیچ جنبه نیاز و فقدانی دراو راه ندارد و او بی نیاز مطلق و ذاتی است.
درسوره آل عمران که دستور حج و اهمیت و لزوم رفتن حج را بیان فرمود درانتهای آیه می فرماید: من کفرفان الله غنی عن العالمین (۱) یعنی هر کس از این دستور سرپیچی کند البته به خدا ضرری ندارد و او از همه کس و همه چیز در کل عالم بی نیاز است و یا در سوره ابراهیم آیه ۸ می فرماید اگر همه روی زمین کافر شوند فان الله لغنی حمید: یعنی او بی نیاز است (و کفر همه روی زمین به ضرری نمی رساند) همین معنا را حضرت علی(ع) نیز در نهج البلاغه اشاره نموده است و می فرماید خداوند همه موجودات را خلق کرد در حالیکه غنیا عن طاعتهم آمنا من معصیتهم از اطاعت و فرمانبرداری آنها بی نیاز و از نافرمانی آنها در امان بود) لانه لاتضره و معصیته من عصاه و لاتنفعه طاعه من اطاعه یعنی نه معصیت گناهکاران به خدا ضرری می رساند و نه اطاعت مومنان برای خدا سودی دارد (۲) و درآیه ۱۷۷ آل عمران فرمود: آنان که کفر را بر ایمان ترجیح می دهند لن یضر الله شیئا یعنی ضرری برای خداوند ندارد.
اکنون که مشخص شد انجام واجبات و عبادات و یا ترک آنها هیچ نفع و یا ضرری را متوجه ذات احدیت نمی کند سوال می شود پس علت و فلسفه انجام واجبات و ترک گناهان و محرمات برای چیست؟ پاسخ اینکه بازگشت و نتیجه همه این امور به خود انسان است و این انسان است که از انجام عبادات و رعایت دستورات الهی سودمند و بهره مند می شود و عدم رعایت آنها ضررش مستقیما متوجه خود انسان می شود.
توضیح اینکه انسان تنها موجودی است که رسیدن به کمالش به عهده خودش وانهاده شده که می بایست به صورت اختیاری و انتخاب آزاد و آگاهانه مسیر تکاملی اش را از میان هزاران کوره راه و کجراهه و موانع متعدد بخوبی تشخیص بدهد و آن مسیر را به صورت ارادی و نه جبری بپیماید تا بتواند به نقطه اوج کمال ممکن خود برسد و البته خداوند دراین میان او را مجهز به چراغ عقل و ندای فطرت و وجدان و نعمت هدایت انبیا نمود تا بتواند این مسیر تکاملی را براحتی تشخیص دهد و در آن طی طریق کند بنابراین رعایت دستورات الهی چه در قسمت انجام واجبات و چه در بعد ترک محرمات؛ متضمن رساندن انسان به کمال مطلوب اوست و موجب شکوفایی انسانیت و ارزش های انسانی و محقق شدن مکارم و فضایل در روح و روان و رفتار انسان می گردد پس فایده آن عایدی خود انسان است لذا قرآن کریم می فرماید:
«ان احسنتم احسنتم لانفسکم و ان اساتم فلها: یعنی اگر نیکی کنید بنفع خودتان است و اگر بدی کنید بضرر خودتان است» (۳) و یا می فرماید «فمن اهتدی فانما یهتدی لنفسه و من ضل فانما یضل علیها» یعنی هر کس هدایت شود (و اطاعت دستورات خدا و رسولش را کند) به نفع خودش است و اگر گمراهی را برگزیند به ضرر خودش است(۴) و نیز می فرماید«اگر عمل صالح پیش بگیرید به نفع خودتان است (۱۵ جاثیه) اگر کفر ورزید بازگشت کفر به خودتان است (یعنی دودش به چشم خودتان می رود) (۳۹ فاطر) اگر بخل ورزیدید بخل بضرر خودتان است و البته خداوند غنی و بی نیاز است و انتم الفقرا: در حالیکه فقیر واقعی و ذاتی، شما انسانهایید (سوره محمد آیه۳۸)
این قبیل آیاتی که بیان شد رعایت دستورات الهی را به صورت کلی با مسئله سعادت انسانها مربوط ساخت ولی در برخی آیات به صورت جزیی تر و خاص تر به آثار و برکات عبادات و آثار منفی معاصی و محرمات اشاره دارد که برای نمونه به برخی از آنها اشاره می کنیم: در مورد نماز فرمود اقم الصلاه ان الصلاه تنهی عن الفحشا و المنکر(۵) که یک علت اقامه نماز (نماز واقعی و حقیقی) را اصلاح جامعه از زشتی ها و پلشتی ها و ناهنجاریها معرفی می کند و در مورد روزه می فرماید ما روزه را بر شما مقرر و واجب کردیم تا موجب ایجاد تقوا در شما گردد(۶) و در سوریه توبه آیه۱۰۶ هدف از اخذ صدقات و زکات را تطهیر قلوب و تزکیه نفوس انسانها معرفی فرمود.
در روایات اسلامی می خوانیم که الصلاه معراج المومن که این می رساند نماز وسیله ای برای تعالی روحی و روانی انسان است و یا می خوانیم الصلاه قربان کل تقی یعنی نماز وسیله نزدیکی هر انسان با تقوایی به خداست (دو هدف توأمان ذکر شده: رسیدن به تقوای الهی وسیله تقرب به خداوند) همین طور است در مورد معاصی و منکرات و حرامها: که ارتکاب آنها موجب بروز آثار زشت و ناهنجاریها در فرد و جامعه انسانی می گردد و انسان را از مسیر انسانیت و ارزشهای الهی دور می کند، برای نمونه در مورد شراب و قمار می فرماید: از اینها دوری کنید که فایده و نتیجه ای جز عداوت و دشمنی و بیهودگی و دوری از یاد خدا (یعنی همان ارزشهای الهی) به دنبال ندارد.(۷)
بنابراین آثار و نتایج رعایت دستورات الهی اعم از انجام واجبات یا ترک محرمات، بازگشتش به خود انسان است در وهله اول و در مرحله دوم متوجه جامعه انسانی می گردد.
مطلب مهم دیگری که در ارتباط با فلسفه تشریع احکام (یعنی مجموعه حلال ها و حرامها واجبات و تکالیف معاصی و محرمات) باید در نظر داشت مسئله امتحان و سنجش الهی است. مطابق آیات اولیه از سوره عنکبوت ایمان انسانها مورد امتحان و سنجش قرار می گیرد و این یک سنت الهی معرفی شده است تا معلوم شود چه کسانی ایمان واقعی و حقیقی به خداوند دارند و چه کسانی خدا و دین و دستورات دینی را تا آنجا قبول دارند که با منافعشان سازگار باشد که البته چنین افرادی در واقع بندگان ثروت و مقام و منافع خودشانند نه بنده خدا.
نقل روایتی از امام باقر(ع) در اینجا مفید است که آن حضرت در باره وضو می فرماید: «وضو دستوری از دستورات خدای متعال است تا به این وسیله معلوم شود چه کسی اطاعت خدا می کند و چه کسی راه عصیان در پیش می گیرد.»(۸) پس از این دیدگاه که بنگریم یک دلیل بسیار مهم در علت تشریع احکام، مسئله سنجش و امتحان ایمان انسانهاست که معلوم شود چه کسانی مؤمن واقعی اند و چه کسانی ادعای ایمان دارند. البته می دانیم که مسئله امتحان و سنجش برای اتمام حجت با خود انسان است که به خود انسان نشان داده شود ایمانش از چه ماهیتی برخوردار است و در چه درجه و مرتبه ای قرار دارد و ارزش و بهای آن چه اندازه است.
فلسفه امر و نهی الهی 1
پاسخ
آگهی


[-]
به اشتراک گذاری/بوکمارک (نمایش همه)
google Facebook cloob Twitter
برای ارسال نظر وارد حساب کاربری خود شوید یا ثبت نام کنید
شما جهت ارسال نظر در مطلب نیازمند عضویت در این انجمن هستید
ایجاد حساب کاربری
ساخت یک حساب کاربری شخصی در انجمن ما. این کار بسیار آسان است!
یا
ورود
از قبل حساب کاربری دارید? از اینجا وارد شوید.

موضوعات مرتبط با این موضوع...
  فلسفه حجاب زن‏ان در اسلام چیست؟
  فلسفه تعدد زوجات چیست؟
  زندگینامه حضرت هُوشَع (ع) یکی از پیامبران الهی
  لعن و تکذیب اهل فلسفه توسط ائمه (ع)!
  اسما الهی
  تعریف عشق الهی
  چگونگی رسیدن به رحمت الهی
  اگر کسی بنده ی خوب خدا شد، آیا باز هم مورد امتحان و ابتلای الهی قرار می گیرد؟
  فلسفه تغییر قبله چه بود؟ 
  سنت حتمی الهی را در نمایشگاه تاریخ به نظاره بنشین

پرش به انجمن:


کاربرانِ درحال بازدید از این موضوع: 1 مهمان