تاجیکستان و اسلام

[bOoOoOy]

شورای هماهنگی سازمان امنیت دسته جمعی جامعه کشورهای مشترک المنافع (همسود) در نشست اخیر خود که هفتم ماه می در مسکو برگزار شد، علاوه بر مسائل مربوط به توسعه همکاری ها برای تامین امینت و ثبات در قلمرو کشورهای عضو تهدید های ناشی از فعالیت گروه های افراطی را نیز بررسی کرد. به گزارش ایرنا از در این نشست که معاونان وزارتخانه های خارجه، دفاع و دبیران شورای امنیت ملی روسیه، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان شرکت کردند موضوع مبارزه با گروه های تندرو و ترورستی در کشورهای عضو از جمله در آسیای مرکزی بحث و بررسی شد و گروه سلفیه را نیز همچون طالبان، القاعده، جهاد اسلامی، جماعت المسلمین و جماعت مجاهدان آسیای مرکزی در فهرست سازمان ها و گروه های افراطی و تروریستی قرار دادند. به نظر می رسد تصمیم مذکور کشورهای عضو این سازمان با توجه به گسترش فعالیت این سازمان ها و گروه های افراطی در قلمرو همسود به خصوص در میان مسلمانان روسیه و آسیای مرکزی گرفته شده است که یکی از این گروه ها " سلفیه " در تاجیکستان است.

تاجیکستان از جمله کشورهای عضو سازمان امنیت دسته جمعی است که تا دو سال قبل فعالیت برخی از این گروه ها از جمله سلفیه را برای امینت ملی خود بی خطر می دانست ولی پس از آن که سلفی ها فعالیت خود را در مساجد و در میان قشر جوان این کشور گسترش داند به مقابله با این گروه افراطی برخاست. این در شرایطی بود که فضای مذهبی در این کشور خیلی زود به نفع سلفی ها تغییر کرد و به جایی رسید که آنان هر کاری که روحانیون سنتی حنفی مذهب تاجیکستان انجام می دادند بدعت و یا غیراسلامی دانستند و وضعیت پیچیده ای را در میان جامعه مسلمانان تاجیک ایجاد کردند. سلفی ها در سال گذشته میلادی در بیشتر مساجد مهم از جمله در شهر دوشنبه نفوذ چشمگیری پیدا کردند و در برخی از موارد با امامان جماعت حنفی وارد بحث شده و از آنها می خواستند که روش سنتی ادای نماز و دیگر آیین های مذهبی را اصلاح کنند. پیروان سلفیه روحانیون اهل تسنن تاجیکستان را به تبلیغات دینی صرف و انجام عادت های دور از سنت اسلام از جمله برگزاری مراسم مولود حضرت پیامبر (ص) همراه با پیرایه، خواندن فاتحه بر سر قبر درگذشتگان و حرکت های ارتجاعی متهم کردند.

رفتارهای بی پروای پیروان گروه نوظهور سلفیه این مساله را آشکار کرد که آنان می توانند جامعه تاجیکستان را که تنها ۱۰سال قبل از یک جنگ داخلی و درگیری های سیاسی و مذهبی رهایی یافته است دوباره با فضای اختلاف و بحران تازه سیاسی مواجه سازند. روحانیون حنفی تاجیکستان بر این باورند که نوع فعالیت سلفیه نشان می دهد که آنها همانند وهابیانی هستند که در ابتدای سال ۱۹۹۰ میلادی وارد فضای مذهبی و سیاسی تاجیکستان شده و برای پیاده کردن اهداف سیاسی خود جامعه را وارد یک جنگ داخلی پنج ساله کردند و آنها گماشته غرب و وابسته به وهابیون هستند. " امان الله نعمت زاده" رییس شورای علمای تاجیکستان پیشتر در یکی از خطبه های نماز جمعه در مسجد جامع دوشنبه با انتقاد شدید از این گروه گفت: ما ابتدا فکر می کردیم آنها که مدعی پیرو اسلام ناب وسلف صالح هستند اصول و آداب رایج اسلامی را رعایت می کنند، ولی دیدیم که آنها با سوء استفاده از سادگی مردم و تحمل علما با اعمال روش و بدعت جدید در گزاردن نماز میان مسلمانان تاجیکستان تفرقه ایجاد کردند.

وی افزود: جامعه تاجیکستان که بیش از ۹۰ درصد آنها حنفی مذهب هستند، طی صدها سال سنت های دینی و مذهبی را رعایت کردند اما گروه تازه ظهور سلفیه با پیدا کردن جای پا در مساجد شیوه نمازگزاری اهل سنت را مشکوک و نماز آنها را باطل خواندند و جوانان را به پیروی از ایده خود دعوت کردند. وی گفت: سلفی ها که بدون تردید از خارج حمایت و هدایت می شوند، باید بدانند که تحمل و نرمش ما حدی دارد و اگر مجبور شویم در واکنش به عملکرد بی شرمانه آنها به اقدامات قاطع دست خواهیم زد. گروه سلفیه در تاجیکستان با نادیده گرفتن هشدارهای روحانیون و مقامات رسمی از جمله رییس شورای علمای تاجیکستان گام های تازه ای را برای اجرای اهداف خود برداشت و تبلیغات خود را برای جذب مسلمانان تاجیک افزایش داد تا این که دادگاه عالی تاجیکستان با پیشنهاد دادستانی کل این کشور در اوایل ماه ژانویه گذشته با صدور حکمی فعالیت این گروه را ممنوع اعلام کرد. هرچند با صدور حکم دادگاه عالی تاجیکستان فعالیت علنی مبلغان و پیران سلفیه در این کشور محدود و آنان به تبلیغات زیر زمینی متوسل شدند، اما کارشناسان سیاسی و دولتی بر این باورند که هر نوع وجود سلفی گری در فضای مذهبی کشور تهدیدی برای ثبات و امنیت کشور است.

"حاج اکبر توره جانزاده" عضو مجلس ملی و از چهره های سرشناس روحانی تاجیکستان که نخستین صدای اعتراض در برابر سلفی ها را در زمانی که دولت به فعالیت این گروه بی تفاوت بود در رسانه ها کشور بلند کرد، معتقد است که سلفی گری جریانی است که از خارج حمایت می شود و پیروان آن روش لامذهبی را دنبال دارند و در واقع افرادی هستند که در پی هوی و هوس هستند. به اعتقاد وی این نوع گروه ها که بعد از فروپاشی اتحاد شوروی سابق با حمایت غرب در مناطق مسلمان نشین این جامعه از جمله در ازبکستان، جمهوری آذربایجان و برخی از مناطق مسلمان نشین روسیه فعال شدند با هدف ایجاد بی ثباتی و خدشه دار کردن اسلام سنتی وارد جوامع این کشورها شدند. وی ورود سلفیه به تاجیکستان را گام تازه سازمان های خارجی برای تسلط یافتن بر فضای مذهبی این کشور دانست و گفت: این افراد هرچند خود را از پیروان سلف صالحین می دانند اما در رفتار آنان هیچ نشانی از اهل سلف واقعی وجود ندارد.

وی گفت: اهل سلف نسل سه قرن اول تاریخ اسلام بوده و به تعبیر پیامبر اسلام ( ص ) بهترین نسل اسلامی هستند. وی افزود: سلفیه امروز به سه گروه تقسیم می شوند که گروه اول را سلفی های جهادی می گویند و سازمان القاعده از جمله آنان است، گروه دوم مدخلی یا پیروان رابع ابن هادی ال مدخلی هستند و این طایفه در همه حالت از حکومت سعودی و وهابیت طرفداری می کنند و گروه سوم نیز سلفی های سروری هستند که پیروان محمد ابن زین العابدین سروری می باشند و نسبتا رفتار معتدل دارند. به اعتقاد توره جان زاده همه آن جوانانی که در تاجیکستان دیروز و امروز خود را سلفی می نامند در حقیقت سلفی نیستند و هرچند شعار " ما فقط به قرآن و سنت عمل می کنیم !" می دهند اما به آن عمل نمی کنند و تقلید از مذاهب را ناصواب و حرام می دانند. به اعتقاد وی بی مذهبی خطرناکترین بدعتی است که اسلام را تهدید می کند و این تهدید با فعال تر شدن سلفی ها بیشتر شده است. توره جان زاده افزود: جشن مولود پیامبر اسلام (ص) یک عمل مستحب و ثواب بوده و بدعت و حرام شمردن آن از سوی سلفیه نادرست است. وی گفت: سلفی ها ی امروز در واقع همان وهابی های پیشین هستند که در گذشته نه چندان دور بلاهای زیادی را بر سر مردم تاجیکستان آوردند. وی همچنین اضافه کرد: اختلاف سلفی ها با مردم مسلمان حنفی مذهب تاجیکستان هرچند عقیدتی نیز هست ولی دراحکام دینی زیادتر است.

وی بلند گفتن "آمین" در بین نماز به شیوه وهابیون، بلند کردن دست ها در هر تکبیر، گذاشتن دست ها بالای سینه در موقع اقامه نماز، ازگذاشتن بیش از حد پاها در موقع خواندن نماز، نخواندن قرآن بر سر قبور برای ارواح گذشتگان، جایز ندانستن خیرات و صدقات را از جمله بدعت هایی دانست که سلفی ها تبلیغ می کنند و با سنت های دینی رایج مسلمانان تاجیکستان مخالفت می ورزند. پروفسور "نادر عادل اف" رییس حرکت وحدت ملی و احیای تاجیکستان و از اندیشمندان فلسفه بر این باور است که تعلیمات سلیفه برای ایجاد وحدت نیست بلکه عامل اختلاف و تفرقه میان مسلمانان است. وی افزود: برای مسلمانان تاجیکستان تعلیمات گروه هایی مانند سلفیه اهمیتی ندارد زیرا آنها همه قبله خود را می شناسند و چه در گذشته و چه امروز همه از مذهب حنفی پیروی می کنند. وی گفت: مسلمانان تاجیکستان مرتد نیستند، زیرا از دین خود روی برنگرداندند ولی اگر به سوی سلفی گری تمایل پیدا کرده و گفته های آنان را اجرا کنند مرتد می شوند.

وی معتقد است که سلفی ها آن کسانی هستند که خلاف آیه های قرآن کریم عمل می کنند با کلام خود در میان مردم فتنه انداخته و اهداف غرض ورزانه خود را می خواهند پیاده کنند. "مراد الله دولت اف" رییس مرکز اسلام شناسی تاجیکستان نیز بر این عقیده است که پذیرش ایده های این گروه نو ظهور که غیر منتظره به فضای اجتماعی و دینی کشور وارد شدند مخالفت با احکام و سفارشات اسلام است. به اعتقاد وی، اقدامات این گروه و فعالیت آنان زمینه بی ثباتی در جامعه تاجیکستان را فراهم خواهد کرد. "شاکرجان حکیم اف" استاد دانشگاه آزاد بین المللی تاجیکستان نیز اقدامات دولت در برابر پیروان سلفیه به خصوص تصمیم دادگاه عالی در باره منع فعالیت آن را گامی مثبت در جهت تامین امنیت و حفظ نظام اجتماعی کشور دانست. وی گفت: هرچند منع کردن سازمان یا گروه هایی که مجوز فعالیت ندارد منطقی به نظر نمی رسد ولی در هر صورت فعالیت پیروان این گروه به خصوص در مساجد میان نمازگزاران فضای بی ثباتی را ایجاد می کرد.

"حبیب الله اعظم خان" امام جماعت مسجد "سرآسیاب" دوشنبه از مساجد مرکزی پایتخت تاجیکستان نیز اخیرا با محکوم کردن هر نوع بدعت گذاری در فضای دینی این کشور گفت: این تلاش ها برای خدشه وارد کردن در اعتقادات دینی مردم مسلمان از سوی نهاد های خارجی سازماندهی می شود که اهدافشان بی ثبات نشان دادن تاجیکستان و جلوگیری از اقدامات دولت برای فراهم ساختن زمینه های رشد و توسعه است. وی در خطبه نماز جمعه هفته گذشته افزود: مردم مسلمان تاجیکستان در چند سال گذشته تلخی پیروی کورکورانه از سخنان پیشوایان تازه پیدا شده را چشیده اند که جنگ داخلی و خسارات زیاد جانی و مالی حاصل آن بود. وی گفت: ما آن روزها را پشت سر گذاشتیم اما آنانی که زیر پوشش اسلام تبلیغات خصمانه ای را در تاجیکستان می کردند بعد از آغاز درگیری مسلحانه به خارج فرار کرده و مردم را در مقابل مشکلات و مرگ تنها گذاشتند. اعظم خان با اشاره به این که گروه سلفیه نیز از خارج حمایت می شود، افزود: پیروان این گروه ابتدا در کشورهای عربی و همسایه آموزش دیده و بعدا به تاجیکستان منتقل شده اند. وی اضاف کرد: چنین به نظر می رسد که فضای آرام و با ثبات تاجیکستان برای برخی از نیروها و کشورها خوشایند نیست و به این دلیل به هر طریق می خواهند زمینه بحران تازه در کشور را فراهم کنند.

پیروان سلفیه در تاجیکستان که برخی آنها را وهابی می نامند با شاخه های دین و مذهب مخالف هستند و معتقدند هرمسلمان می تواند با مرلجعه به قرآن و سنت احکام دینی را بیاموزد. برخی از کارشناسان و ناظران سیاسی در تاجیکستان معتقدند: در شرایطی که درگیری ها با طالبان در افغانستان و پاکستان تشدید شده و آمریکا قصد دارد از تاجیکستان به عنوان مسیر ارتباطی جدید برای پشتیبانی نیروهای خود استفاده کند تقویت سلفیه و ارتباط آنها با طالبان تهدیدی برای امنیت و ثبات تاجیکستان خواهد بود.