دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز

[✘v!☻lent girl✘]

تاريخچه دانشگاه جندی شاپور و نقش آن در تاريخ پزشکی ايران و جهان
در شمال غربي خوزستان در دوره ساساني، شهر بزرگ و آبادي با كشتزارهاي زيباي نيشكر، جويهاي روان و باغهاي خرم، قرار داشت كه گذشته از زيبائي، يكي از بزرگترين مراكز علمي و فرهنگي زمان خود به شمار ميرفت، نام اين شهر جنديشاپور بود كه به واسطه دانشكده پزشكي و بيمارستان معروفش، در جهان آنروز آوازهاي به سزا كسب كرده و از هر سو دانشمندان و دانشپژوهان را بسوي خود فرا ميخواند.



بنيانگذار جندي شاپور
بنيان اين شهر را شاپور اول فرزند اردشير بنا نهاد. جنديشاپور را آنگونه كه مورخين نوشتهاند يكي از نواحي هفتگانه خوزستان ميدانستند كه از ابتدا (اهواز) مركز آن استان به شمار ميرفته است، و در دوره شاپور دوم، جنديشاپور پايتخت دولت ساساني و مركز ولايت خوزستان گرديد.


چگونگي گزينش نام جندي شاپور
وقتي شاپور در جنگ با والرين قيصر دوم، پيروز گشت و بر انطاكيه (يكي از شهرهاي تركيه فعلي) دست يافت، آن آنرا (وه انديو شاپور) ناميد يعني (به از انطاكيه، شاپور) و به عبارت روانتر (شهر شاپور بهتر از انطاكيه) ميباشد و بعدها به گويشهاي جنديشاپور يا گنديشاپور ادا گرديد.


شكوفائي جندي شاپور
بيشك بهترين دوره اي كه جنديشاپور بخود ديده عصر نهضت فرهنگي ايران، يعني دوره انوشيروان است. آنگونه كه برخي از مورخين نوشتهاند، خسرو انوشيروان علاقه فراواني به علم و دانش از خود نشان ميداد و همين انگيزه اصلي وي در گردآوري دانشمندان و پزشكان شايسته آنزمان بوده است. در زمان او دانشگاه جنديشاپور به پيشرفتهاي شاياني نائل آمد و هم به دستور او بود كه برزويه طبيب با جمعي از پزشكان ايراني جهت دستيابي به كتابهاي طب هندي به هندوستان سفر كردند. بدون شك اين سفر كه با دانشگاه جنديشاپور بستگي داشته، براي اين مركز علمي و دانش آموختگان آن آغاز رويدادهاي با ارزشي بوده است.
در برخي از كتب تاريخي، از مجالس امتحاني سخن رفته است كه بويژه در دوره خسرو براي آزمايش پزشكان و صدور اجازه نامه طبابت برپا ميشده، در تاريخالحكماء شرح يكي از اين نشستها را ذكر كردهاند كه از آن بعنوان اولين كنگره پزشكي جنديشاپور ميتوان نام برد.



بيمارستان جندي شاپور و رسالت آن
به دستور انوشيروان، در جوار دانشكده پزشكي، ضرورتاً بيمارستاني نيز تأسيس گرديد. جرجي زيدان (نويسنده مسيحي عرب) در اين مورد مينويسد: خسرو انوشيروان در جنديشاپور براي معالجه بيماران و آموزش پزشكي، بيمارستان جنديشاپور را داير نمود و از هندوستان و يونان پزشكاني استخدام كرد تا در آنجا طب هندي و طب يوناني (بقراطي) تدريس كنند، درنتيجه ايرانيان داراي دو رشته پزشكي شدند و بيمارستان جنديشاپور شهرت بينظيري در دنياي آنروز پيدا كرد. جرجي زيدان تحت عنوان (بيمارستانهاي اسلام) مينويسد: بيمارستان كلمهاي فارسي است و به معناي محل بيماران ميباشد. در دوره تمدن اسلامي، بيمارستان مشتمل بر مدارس طب هم بوده و همانجا درس طب ميخواندند و عملاً از بيماران معاينه و شناسائي مينمودند. عربها ايجاد بيمارستان را از ايرانيان آموختند و همانند بيمارستان جنديشاپور كه بزرگترين بيمارستان پيش از اسلام بود، بيمارستانهائي در نقاط مختلف ممالك اسلامي دائر كردند.


تأثير و نفوذ جندي شاپور در جهان اسلام
علي رغم ركودي كه در دوره حكومت عباسي گريبانگير جنديشاپور گرديد و آثار ظاهري آن از ميان رفت ليكن نفوذ معنوي جنديشاپور در تمام دورههاي اسلامي بخوبي مشهود است زيرا دانشكده پزشكي و بيمارستان آن به منزله پايه و اساسي گرديد كه مؤسسات مشابه اسلامي بر آن قرار گرفت. در فرهنگ اسلام نيز آثار دانشمنداني كه در آنجا پرورش يافته بودند. در بنيان نهادن پايههاي علمي اسلام سعي و كوشش فراوان نمودهاند.


برخي از مورخين نوشتهاند كه فارغ التحصيلان اين دانشگاه بعضاً به جزيرة العرب رفته و در نهضت اسلامي كه پايه آن بر عدل و يگانهپرستي بود پيشقدم شدهاند، ميگويند طبيب مخصوص حضرت محمد (ص) از اين دانشگاه بوده و نيز نوشتهاند كه شهرت حقيقت گوئي در جلسات درس بحث اين دانشگاه بحدي بوده كه حضرت علي (ع) را به منظور استادي نامزد نمودهاند ولي بعلل وظايف خطيري كه آن حضرت به عهده داشتند، دانشگاه جنديشاپور از اين افتخار محروم مانده است. بطور يقين علم پزشكي در دره اسلام پيشرفت زيادي نمود و پزشكان پرآوازهاي از بين مسلمانان به پا خاستند، ليكن اين حقيقت را بايد پيوسته بخاطر داشت كه مهمترين منابعي كه ميراث چندين هزار ساله بشر را در اين علم به مسلمانان انتقال داد، كتب و آثار گرانبهائي بود كه در نتيجه تكاپوي چندين صد ساله پزشكان دانشمند از جوامع مختلف ايراني، يوناني، هندي و سرياني در جنديشاپور جمعآوري و تدوين شده بود. تأسيس بيمارستان در بغداد در زمان خليفه هارونالرشيد تقليد كاملي از بيمارستان جنديشاپور بود و زير نظر همان جنديشاپور اداره ميشده است.


نخستين كتابهائي كه در علم پزشكي به زبان عربي تأليف و ترجمه گرديد بوسيله اين دسته از پزشكان جنديشاپور بود. بسياري از داروها و گياهان داروئي در كتب پزشكي تازي، با همان نامهاي ايراني خوانده ميشده، امروز هم در زبان عربي قسمت عمده آنها داراي اسامي فارسي است، بدون شك سبب اين امر آن است كه ماخذ اصلي اينگونه كتابها، آثار مشابه ايراني بوده كه در جنديشاپور وجود داشته است و چون نخستين مؤلفين اين كتب از پزشكان جنديشاپور و به زبان فارسي آشنا بوده اند از اين رو بسياري از اصطلاحات و تعبيرات بهمان شكل اصلي در آنها راه يافته است.