چرا فقط بعضیا؟!

[bOoOoOy]

چرا امتحان الهی مخصوص بعضی هاست؟
باید گفت که در یک نگاه کلی، نظام جهان، بر اساس لطف و غلبه رحمت بر غضب است؛ به طور مثال، شاید صدها و هزاران نفر در عبور از خیابان بی احتیاطی کنند و یا در هنگام رانندگی، بسیاری از افراد، قوانین را رعایت نکنند، اما تنها درصدی از آنها تصادف می کنند. حال آیا ما می توانیم اعتراض کنیم که همه افراد بی احتیاطی کردند، چرا تنها من تصادف کردم؟ واقعیت این است که براساس تحلیل عادی و حتی عقلی، همگی کسانی که بی احتیاطی می کنند، سزاوار گرفتاری و مشکلات هستند؛ اما خداوند مهربان، نظام جهان را به گونه ای قرار داده که برای بسیاری، خطر پیش نیاید؛ زیرا با توجه به غفلت های فراوان انسان ها و نادانی های فراوان آدمیان، اگر قرار بود برای هر بی احتیاطی، بی درنگ مجازات و خطرها تحقق پیدان کند، دنیا، پرتلاطم می شد و تداوم حیات، برای اغلب انسان ها، طاقت فرسا می شد؛ اما این لطف خدا، نباید موجب شود که برخی مغرور و یا بی باک شوند و هرگونه بی احتیاطی را انجام دهند و یا اگر یک نفر بی احتیاطی کرد و نتیجه عمل خودش را دید، نباید زبان به اعتراض بگشاید. در هر صورت، باید درصدی از انسان ها گرفتار شوند؛ تا همگی مغرور نشوند و بی نظمی رایج نشود. بنابراین، پاسخ این پرسش داده نشد که چرا تنها عده ای گرفتار می شوند و همگی در دنیا مجازات نمی شوند؛ اما چند پرسش دیگر نیز به ذهن می رسد؛ حال که بر اساس لطف و غلبه رحمت خدا، تنها درصدی از مردم در دنیا گرفتار می شوند، چرا در بیشتر موارد، انسان های مؤمن و نمازخوان و در میان خانم ها، کسانی که با حجابند، گرفتار می شوند؛ در حالی که خیلی از آدم های لاابالی، بی نماز و بی حجاب، مشکلی برایشان پیش نمی آید و روز به روز، وضعشان بهتر می شود و آیا راهی هست که ما جزء افرادی باشیم که گرفتاری ها کمتر به سراغ ما بیاید؟ برای حل این موضوع که شاید دغدغه ذهنی بسیاری از افراد باشد، باید گفت: اولا این طور نیست که تنها انسان های با ایمان و باحجاب گرفتار باشند و دیگران در خوشی و آسایش باشند؛ بلکه همان گونه که برخی مؤمنان گرفتار سختی و مشکل هستند، برخی کافران و دنیاپرستان نیز دچار سختی و مشکلات هستند.
خداوند متعال می فرماید: «اگر به شما آسیبی رسیده، آن قوم را نیز آسیبی نظیر آن رسید و ما این روزها[ی شکست و پیروزی] را میان مردم به نوبت می گردانیم [تا آنان پند گیرند] و خداوند کسانی را که [واقعاً] ایمان آورده اند، مشخص کند و از میان شما، گواهانی بگیرد و خداوند، ستم کاران را دوست نمی دارد».۱
لازم به ذکر است که در هنگام مقایسه، باید شرایط و امکانات مساوی را در نظر گرفت؛ به طور مثال، مؤمنانی که از نظر بهره هوشی، امکانات مادی، شرایط جسمی و محیطی، در وضعیتی مشابه با افراد کافر می باشند؛ باید با آنان مقایسه شوند و نباید افراد باهوش کافر با افراد کم هوش مؤمن، مقایسه شوند و ناکامی ها به ایمان نسبت داده شود؛ همان گونه که مقایسه ساکنان کشورهای عقب مانده، با مردم کشورهای توسعه یافته، نتیجه کامل نخواهد داد. اگر به خوبی تحلیل کنیم، روشن می شود که در شرایط مساوی، به یقین مؤمنان از جهت آرامش درونی و حتی آسایش بیرونی، در وضعیت بهتری قرار دارند و این، وعده حتمی خداوند است؛ «و هر کس از خدا پروا کند [خدا] برای او راه بیرون شدنی قرار می دهد».۲
بنابر آن چه گفته شد، سختی و گرفتاری، کم و بیش دامن گیر همه انسان ها می شود و اختصاص به گروه خاصی ندارد و با تدبیر و مشورت و با استفاده از عوامل مادی و معنوی، می توان هجوم مشکلات را کم کرد و نباید مشکلاتی را که به خاطر سستی، بی تدبیری و بی احتیاطی به سراغ ما می آید، را ناشی از ایمان خود بدانیم؛ جز مشکلات و سختی هایی که به خاطر حفظ ایمان، برای ما ایجاد می شود.
در قرآن مجید آمده است: «و بر آنان عیبی نگرفته بودند؛ جز این که به خدای ارجمند ستوده، ایمان آورده بودند».۳ در این صورت، گرفتاری هایی که به خاطر حفظ ارزش ها و ایمان، متوجه ما می شود، موجب پاداش فراوان و ترفیع درجات می شود و حتی گرفتاری هایی که به خاطر کوتاهی ها دامن گیر مؤمنان می شود، موجب تخفیف گناهان و حتی کسب پاداش می شود. از این رو اگر چه باید تدبیر کرد که کمتر سختی و گرفتاری به سراغ ما بیاید، اما اگر هم آمد، باید آن را به فال نیک بگیریم و با حفظ ایمان و استقامت، در جهت نزدیک تر شدن بیشتر به خداوند، از آن بهره بگیریم. بنابر آنچه گفته شد، یکی از اصول زندگی که از سنت های عام خداوندست، سنت امتحان می باشد. این امتحان، نه به قشری خاص مربوط است و نه در زمان و مکانی مشخص، صورت می پذیرد. خدای متعال، گاهی به ما نعمت می دهد و گاهی سختی و هر دو، از وسایل آزمایش الهی هستند. کسی که نعمت دارد، وظیفه دارد که شاکر نعمت های الهی باشد و آنها را در راه خدا مصرف کند و کسی که دچار سختی شده، با صبر و بردباری، در این امتحان الهی، پیروز خواهد شد.
هدف امتحان الهی، شکوفا کردن استعدادهای بشر و آشکار نمودن باطن و حقیقت آدمی و خالص ساختن وجود انسان و مشخص کردن شایستگی های انسان ها و مراتب افراد و جدا نمودن افراد نیکوکار از بدکار است. بدون امتحان و آزمایش، افراد مستعد به آن درجه از کمال که باید برسند، نمی رسند و نیروهای درونی و نهفته آنان، به صورت بالقوه می ماند و به فعلیّت نمی رسد؛ «احسب الناس ان یترکوا ان یقولوا آمنّا و هم لا یفتنون; مردم می پندارند که چون بگویند ایمان آوردیم, رها شوند و آزمایش نمی شوند»؟ ابزار آزمایش الهی, هم چیزهایی که مورد پسند و دل خواه انسان هستند و هم چیزهایی هستند که مردم آنها را نمی پسندند.