یکی دو آیه از قرآن

[ابراهیم هادی]

 اصول_کار_فرهنگی 


اصولی را می‌خواهم برای مسئولین فرهنگی بیان كنم كه برگرفته از سرچشمه زلال فرهنگ، یعنی قرآن كریم است، به گونه‌ای كه باور كنیم این اصول ساختگی و بافتنی نیست.


1. از آیه: «إِنَّكَ لا تَهْدی مَنْ أَحْبَبْت» (قصص/56)
استفاده می‌شود كه: توفیق هدایت مردم از آن خداست.
و هم‌چنین از آیه:    «لَوْ أَنْفَقْتَ ما فِی الْأَرْضِ جَمیعاً ما أَلَّفْتَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ» (انفال/63)
می‌فهمیم كه بهترین نیروی انسانی (پیامبر خدا) ‌اگر تمام امكانات مادی را در اختیار داشته باشد، تا اراده‌ی خدا نباشد، كارآیی ندارد. بنابراین نیروی انسانی و وجود امكانات لازم است، ولی كافی نیست و باید از خدا بخواهیم كه ما را وسیله‌ی هدایت قرار دهد.


2. از آیه: «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیمَ» (فاتحه/6)
می‌فهمیم: همه‌ی مسئولان فرهنگی در هر تصمیم و برنامه‌ریزی نیازمند هدایت الهی هستند.


3. از آیاتی كه می‌فرماید: «وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى» (انعام/21) (انعام/93) (هود/18) (عنكبوت/68) (صف/7)
 می‌فهمیم: انحراف در مسائل فرهنگی مصداق بالاترین ظلم‌هاست.


4. از آیه: «اللَّهُ أَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسالَتَه» (انعام/   124  )
می‌فهمیم: برای سپردن مسئولیت فرهنگی، باید لیاقت و ظرفیت افراد مورد توجه قرار گیرد.


5. از آیه: «اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذی خَلَقَ» (علق/1)
می‌فهمیم: كار فرهنگی باید با نام خدا و برای خدا باشد.


6. از آیه: «فَاسْتَقِمْ كَما أُمِرْت» (هود/   112  )
می‌فهمیم: باید در كار فرهنگی پایدار و مقاوم باشیم و آن را به خاطر اهداف دیگر رها نكنیم. اگر می‌بینیم بعضی از بزرگان وصیت می‌كنند كه در مدرسه و یا كتابخانه خود دفن شوند، برای آن است كه بگویند عمرم را پای این مدرسه و كتابخانه دادم.


7.  از آیه: «لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُون» (صف/2)
می‌فهمیم: مسئولین فرهنگی باید خود به آنچه می‌گویند و می‌نویسند عمل كنند. وگرنه عالم بی‌عمل، درختی بی‌ثمر خواهد بود.


8. از آیه:  «رَبِّ اشْرَحْ لی صَدْری » (طه/25)
می‌فهمیم: كار فرهنگی نیاز به روح بزرگ دارد، زیرا اولین درخواست حضرت موسی از خداوند بعد از رسیدن به نبوت تقاضای سعه‌ی صدر بود.


9. از آیه: «لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِك»(آل‌عمران/  159 )
می‌فهمیم: كسانی كه كار فرهنگی می‌كنند، باید از دلی نرم و خلقی عالی برخوردار باشند.


10. از آیه: «وَ ما أَنَا مِنَ الْمُتَكَلِّفین» (ص/86)
می‌فهمیم: مسئولان فرهنگی باید افرادی بی‌تكلف و بی توقع باشند.


11. از آیه: «وَ اخْفِضْ جَناحَكَ لِمَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْمُؤْمِنین»(شعراء/   215   )
می‌فهمیم: مسئولان فرهنگی باید نسبت به زیردستان خود متواضع باشند.


12. از آیه: «وَ قُلْ رَبِّ زِدْنی عِلْما» (طه/   114   )
می‌فهمیم: مسئولان فرهنگی باید دائماً در فكر رشد علمی باشند و خود را فارغ التحصیل ندانند.


13. از آیه: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فی لَیْلَةِ الْقَدْر» (قدر/1)
می‌فهمیم: انتخاب زمان مناسب در كارهای فرهنگی مهم است، نزول قرآن در شب قدر بوده كه به قول قرآن «لیلة مباركه» و «خیرٌ من الف شهر» است. حضرت موسی نیز زمان مناظره با ساحران را روز عید «یوم الزینة» قرار داد تا مردم هم شاد باشند و هم بیدار!


14. از آیه: «وَ ثِیابَكَ فَطَهِّرْ» (مدثر/4)
می‌فهمیم: مسئولان فرهنگی باید از پاكیزگی و آراستگی لازم برخوردار باشد.


15. از آیه: «وَ إِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظیمٍ» (قلم/4) و آیه: «لَكُمْ فی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَة» (احزاب/21)
می‌فهمیم: كسی كه در فكر ارشاد مردم است، باید از كمالات اخلاقی برخوردار باشد، تا برای دیگران الگو قرار گیرد.


16. از آیه: «وَ لَقَدْ یَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّكْر» (قمر/17،22، 32، 40)
می‌فهمیم: مباحث فرهنگی باید به نحوی روان و آسان القاء شود، كه عوام بفهمد؛ «بَیانٌ لِلنَّاس» (آل‌عمران/   138  ) و خواص بپسندد. «قَوْلاً سَدیدا» (نساء/9)


17. از آیه: «لَسْتَ عَلَیْهِمْ بِمُصَیْطِرٍ» (غاشیه/22) و آیه: «لا إِكْراهَ فِی الدِّین» (بقره/ 256  )
می‌فهمیم: تغییر فرهنگ و فكر مردم باید با آزادی و انتخاب و آگاهانه و عاشقانه باشد، نه با زور و استبداد. این فرعون بود كه به پیروان موسی می‌گفت: «چرا بدون اجازه من به او ایمان آوردید.» «آمَنْتُمْ بِهِ قَبْلَ أَنْ آذَنَ لَكُم» (اعراف/   123   )


18. از آیه: «مَحَبَّةً مِنِّی» (طه/39)
می‌فهمیم: محبوبیت واقعی از طرف خداست، نه آنكه با زرق و برق و دكور و ژست و تابلو و ساختمان و لباس و ماشین و ابزار مُدرن بدست بیاید.