آیا موجر نسبت به برخی اعمال مستأجرش مسئول است؟

[ابراهیم هادی]

آیا موجر نسبت به برخی اعمال مستأجرش مسئول است؟



اگر صاحب مال بمیرد، امانتدار باید مال را به وارث او برساند یا به وارث او خبر دهد و چنانچه مال را به وارث او ندهد و از خبر دادن هم كوتاهی كند و مال تلف شود ضامن است. همچنین اگر امانتدار نشانه‌های مرگ را در خود ببیند چنانچه ممكن است باید امانت را به صاحب آن یا وكیل او برساند و اگر ممكن نیست باید آن را به حاكم شرع بدهد و چنانچه به حاكم شرع دسترسی ندارد، در صورتی كه وارث او امین است و از امانت اطلاع دارد،‌لازم نیست وصیت كند والا باید وصیت كند و شاهد بگیرد و به وصی و شاهد، اسم صاحب مال و جنس و خصوصیات مال و محل آن را بگوید.

---

سوال: آیا به لحاظ شرعی، موجر نسبت به همسایه آزاری مستأجرش مسئول است؟
در فرض سوال، موجر تکلیفی ندارد، ولی در صورت وجود شرایط، باید به مستأجر تذکر داده و او را نهی از منکر نماید.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای(مد ظله العالی):
 فی نفسه مسئول نیست، ولی نهی از منکر زبانی وظیفه‌ای همگانی است.

حضرت آیة الله العظمی سیستانی(مد ظله العالی):
 به خودی خود تکلیفی ندارد.

حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی(مد ظله العالی):
در فرض سوال موجر تکلیفی ندارد.

حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
مسئولیت این امور با خود مستأجر است.
 
سوال: اگر كسی بدون مسئولیت و در اثر سهل انگاری به شخصی ضرر و زیانی وارد كند و قابل جبران نباشد و امكان دسترسی به شخص برای طلب حلالیت را نداشته باشد، تكلیفش چیست؟
جواب: اگر ضرر و زیان مادی است باید جبران نماید و یا به نحوی طلب حلالیت كند و اگر طرف را نمی‌شناسد از طرف او با اجازه مجتهد جامع الشرایط به فقیر صدقه دهد و از گناه خود هم توبه نماید و اما اگر ضرر و زیان غیر مادی باشد مثلاً بر اثر غیبت یا تهمت آبروی مسلمانی را ریخته است جبران آن به این است كه سوء ظن آن افراد را نسبت به شخص مذكور بر طرف نماید و با تعریف از او و یا تكذیب گفته‌های قبلی خود رفع مشكلی نماید و اگر این جهت هم ممكن نباشد برای او از خداوند طلب مغفرت كند و از گناه خود نیز توبه نماید انشاء الله خداوند متعال او را مشمول عفو خود قرار می‌دهد ـ چنانچه مورد دیگری در نظر است خصوص مورد را بنویسید تا جواب مناسب داده شود. (جامع المسائل آیة الله فاضل لنکرانی ره، ج 2، س 1200 و 1201)
 
سوال: زمانی كه انسان برای ادای حق الناس پای آبروی او در میان باشد یعنی با بیان حقیقت آبروی او در خطر باشد چه باید بكند و چگونه می‌توان ادای حق نمود؟
جواب: اگر شیء خاصی را از كسی برداشته باشند و عین آن موجود است مثلاً ساعت، انگشتر، و....خود آن چیز را بوسیله پست سفارشی برای صاحبش ارسال نماید و اگر آن شیء از بین رفته و عین آن در بازار موجود نیست قیمت آن را به صاحبش برسانید و لازم نیست كه بگویید مربوط به چیست بلكه می‌توانید بگوئید شخصی سابقاً به شمار بدهكار بوده و این وجه را برای شما فرستاده است. (استفتائات جدید آیة الله مکارم شیرازی  دام ظله، س 1165 و 1166، ج 2)
 
سوال: آیا نانوایی ها می توانند به خاطر پخت کم یا دلایل دیگر مازاد سهمیه دولتی آرد را به قیمت آزاد بفروشند؟
امام خمینی(ره):
باید مقررات دولت اسلامی را مراعات نمایند.

آیة الله خامنه ای(دام ظلّه):
اگر در این مورد قانونی وجود دارد رعایت آن لازم است.

آیة الله مکارم شیرازی(دام ظلّه):
جایز نیست.

آیة الله نوری همدانی(دام ظلّه):
خیر، جایز نیست.

آیة الله سیستانی(دام ظلّه):
باید مقررات را در این زمینه رعایت کنند.

آیة الله شبیری زنجانی(دام ظلّه):
رعایت قانون لازم است به ویژه در مواردی که پرداخت سهمیه دولتی به شرط مصرف آن در مورد خاصی می باشد، مصرف آن در غیر آن مورد جایز نیست.

آیة الله صافی گلپایگانی(دام ظلّه):
تکلیفاً نمی توانند.
 
سوال: اگر صاحب مال یا شخص امانتدار بمیرد تكلیف این مال امانتی چه خواهد شد؟
جواب: اگر صاحب مال بمیرد، امانتدار باید مال را به وارث او برساند یا به وارث او خبر دهد و چنانچه مال را به وارث او ندهد و از خبر دادن هم كوتاهی كند و مال تلف شود ضامن است. همچنین اگر امانتدار نشانه‌های مرگ را در خود ببیند چنانچه ممكن است باید امانت را به صاحب آن یا وكیل او برساند و اگر ممكن نیست باید آن را به حاكم شرع بدهد و چنانچه به حاكم شرع دسترسی ندارد، در صورتی كه وارث او امین است و از امانت اطلاع دارد،‌لازم نیست وصیت كند والا باید وصیت كند و شاهد بگیرد و به وصی و شاهد، اسم صاحب مال و جنس و خصوصیات مال و محل آن را بگوید. (توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م2339 و2342)