گلیم «گلیم شیریکی پیچ»

[L²evi]

از دیگر صنایع دستی زینت بخش منازل هنر دوستان گلیم شیریکی پیچ است.

'شیریکی پیچ' نام گلیمی است که در مناطق روستایی و عشایری سیرجان و بافت کرمان در داخل طايفه های عشايری و ايلياتی بدست توانای زنان با ذوق و هنرمند بافته می شده کهبه دلیل تاباندن خامه رنگیبه دور نخ هایتار (چله) به آن شیریکی پیچ و در گویش بین عشایر به آن گلیم پیچ هم گفته میشود.

 

شیرکی پیچ ظاهری شبیه به قالی دارد و همانند قالی با گره بافته می شود و برخلاف دیگر انواع گلیم که پود باعث تکمیل و نماینده نقوش می شود در این جا پود تنها نقش اتصال تارها را برعهده دارد و همیشه در پشت گوشت(پرز) گلیم مخفی است و قابل روییت نمی باشد.بافت بردار بر آن گذاشته می شود و گره این گلیم نیز بر دو نوع است:

1- گره متن: با این گره نخ رنگی از روی دو تار می گذرد سپس به پشت برگردانده می شود و از زیر رشته اصلی رویی عبور و ایجاد گره می کند.

 

2- گره آبدوزی: در این گره پود دوبار روی تار قرار می گیرد و خط پهن تری ایجاد می کند.
(آبدوزی: در اطراف اضلاع جفت گل خطوطی موازی بافته می شود که آبدوزی نام دارد و باعث برجسته شدن نقوش می شود.)

 

پس از انجام عملیات گره زنی هر ردیف پودگذاری انجام شده پود و گره ها توسط شانه با دفتین که عشایر به آن (کلوز آر) نیز می گویند. در پایان بافت سر نخ های اضافه از گره توسط شعله آتش به فاصله تقریبا 30 سانتی متر کز داده می شود.

ابزار بافت:

1.دار:الف)دار عمودی ب) دار افقی(این دار در بین عشایر متداول تر است)

2.نخ: الف)تار (پنبه) ب) پود(پشم)
3.دفتین
4.قلاب
5.کارد

 

نقوش و طرح ها:
نقوش این گلیم بنا بر امکانات و طریقه بافت خاص خود گاها از حالت هندسی فراتر رفته و تقریبا نیم گردان می شوند. معمولا تقارن در نقوش وجود دارد اما در مواردی هم هماهنگی و توازن از نقوش غیر متقارن بدست می آید. نقش بته جقه با دو گل گرد در میان نقوش شیرکی پیچ دیده می شود و از لحاظ دوردارر بودن نقش قابل اهمیت است.

 

حاشیه ها اغلب زنجیره ای و مرکب از یک شکل هندسی مکرراند که بین دو خط موازی (آبدوزی) قرار می گیرند که آنها را حاشیه چرخی نیز می نامند. در گلهای متن(کشمیری - موسی خانی - سماوری - حشمتی - گلدانی و درختی) مشهورترند. این گلیم با ترنج وسط کمتر دیده می شود و نقش های رایج دیگر آن عبارتند از: قارا - لاله عباسی - گل کرمانی و جفت گل.

رنگ در شیرکی پیچ:
رنگ های معمولا پخته و متمایل به تیره و شامل:
1.قرمز لاکی(روناس ، خشخاش، گیلاس و قرمزدانه)
2.رنگ آبی (نیل و پوست بادمجان)
3.رنگ زرد(زعفران، زردچوبه و پوست انار)
4.رنگ نارنجی (نخ رنگ روناسی را در جوشانده پوست انار می زنند)
5.رنگ سبز تیره (برگ گردو، زرد+نیل)
6.رنگ قهوه ای(طبیعی، تنباکو، پوست گردو، برگ بنه)
7.رنگ مشکی(طبیی، پوست گردو)

 

با توجه به تقاضا تولید و صادرات رو به رشد این گلیم تعداد بافندگان آن نیز در سالهای اخیر در سیرجان و حومه آن به 6-7 هزار نفر افزایش یافته است.

[Bita binam]

چه خوشکله