بازی آنلاین
آپلود عکس
حَتشــِپسوت(Hatshepsut به معنای سرآمد بانوان آزاده) پنجمین فرعوناز دودمان هجدهم پادشاهی مصر باستانبود.
او میان سالهای ۱۴۷۹-۱۴۵۸ (پیش از میلاد)بر سر کار بود و گمان میرود که هفت سال از این تاریخ را در کنار و همراه با توتمس سومبه فرمانروایی میپرداخته است. بر پایهٔ دانسته ها او پس از شهبانو سوبکنفرواز دودمان دوازدهم دومین زنی است که شهبانوی هر دوبخش هم مصر پایین و هم بالا میبود.
«حتشپسوت» در واقع تنها زنی بود که در مصر باستانبه تنهایی نقش ملکه و پادشاه را بازی میکرد و نزدیک به ۳۵۰۰ سال پیشتر چندین سال به حکمرانی در این منطقه پرداخت.
در کتاب فراعنه مصر آمدهاست «حتشپسوت» در زمان حکومت یک دامن مردانه کوتاه به تن داشت که دم شیری از آن آویزان بود و حتی یک ریش مصنوعی طلایی هم گذاشته بود. هنگام بالا رفتن از تخت، او خود را شاه نامید و نخستین فرعون زنی شد که تا به حال به شکل رسمی بر مصر حکومت میکرد. کاتبانی که درست نمیدانستند او را چه خطاب کنند. معمولاً حتشپسوت را «خانم اعلیحضرت» میخواندند.
طی دوره بیست و یک ساله حکومت، او توجهش را بیش از جنگ و نبرد به بازرگانی معطوف کرد. حتشپسوت بخشی از ثروتش را برای شروع یک برنامه ساختمانی مصرف کرد. یکی از زیباترین معماریهایی که حتشپسوت هزینه ان را تامین میکرد، معبد سوگواریاش بود که از سنگ آهکسفید بنا شده بود و «دیر البحری» نامیده میشد و بین رود نیلتا غرب تبس قرار داشت. آرامگاه حتشپسوت نه یک قسمت از این بنا بود و نه به شکل فراعنه قدیمیتر به شکل هرم. بلکه بدن او همانند سایر فراعنه جدید در «دره شاهان» در درهای بیابانی در غرب معبدش به خاک سپرده شد. در ان جا، کارگران درون تخته سنگهای خارا، تونلهایی را میکندند تا محلی مخفی برای پنهان کردن پیکر فراعنه از دست سارقان آرامگاه به وجود بیاید. فعالیتهای حتشپسوت مصر را مقتدرتر و شکوهمند تر کرد.
رسیدن به قدرت
رسیدن به مقام فرعوندر مصر باستان دو شرط لازم داشت. مرد بودن و خون سلطنتی داشتن. تنها فرزندان ذکور فرعون این شرایط را داشتند. البته معمولاً پسر ارشد همسر اعظم فرعون مقام ولایت عهدی را بدست می آورد. حتشپسوت گرچه فرزند فرعون و بانوی اعظم او بود و خون سلطنتی داشت، ولی پسر نبود. همین امر کافی بود که او را حداکثر تا مقام همسر اعظم فرعون بالا ببرد. مقامی که حتشپسوت با ازدواج با برادر ناتنی خود توتمس دومو به سلطنت رسیدن وی به دست آورد. آغاز سلطنت حتشپسوت به عنوان نایب السلطنه به سال 1479 قبل از میلاد برمیگردد. زمانی که همسرش توتمس دوم که فرعونی بیمار بود، فوت کرد. پس از فوت توتمس دوم تنها پسرش توتمس سومکه مادری غیر سلطنتی داشت خردسال بود. طبق رسوم مصر در اینگونه مواقع مادر ولیعهد یا یکی از همسران تراز اول فرعون به عنوان نایب السلطنهانتخاب میشد. به همین دلیل حتشپسوت نایب السلطنه شد تا زمانی که فرزند خوانده اش به بزرگسالی برسد. دوره نیابت سلطنت حتشپسوت 7 سال طول کشید. در همین مدت بود که حتشپسوت رویای فرعون شدن را در سر پرورانید و مقدمات آن را فراهم کرد. او برای رسیدن به این هدف، 2 چیز لازم داشت: حمایت نیروهای سیاسی، مذهبی و نظامی، و تاییدیه آمون، خدای مصر مبنی بر حقانیت وی برای سلطنت.
به همین منظور رابطه خوبی با سیاستمداران با نفوذ مصر برقرار کرد و موفق شد نظر کاهنان مصری را نیز جلب کند. حتشپسوت به دلیل موقعیت سیاسی خود این امکان را داشت که در بالاترین مراسم مذهبی شرکت کند. در همین رفتوآمدهای مذهبی با کاهنان اعظم بود که توانست اعتماد آنها را جلب کرده و پشتیبانی آنان را برای رسیدن به مقام فرعون به دست آورد. از طرفی کتیبه های بدست آمده از این دوران تصاویری متعددی از آمون را نشان می دهند که به نوعی حتشپسوت را فرزند آمون و تنها حاکم مصر عنوان می کند. در یکی از این کتیبه ها، تصویر آمون کشید شده است که به اتاق خواب مادر حتشپسوت رفته و فرزند او، حتشپسوت را به او می دهد تا در آینده حاکم مصر علیا و سفلا شود. این ادعای حتشپسوت که از طریق انواع نوشته ها، تصاویر و کتیبه ها تایید شده است، به او قدرتی خدایی می داد که هیچ کس یارای مقابله با او نبود. فرزند آمون بودن از یک سو و کمک و حمایت سران مذهبی و سیاسی را داشتن از سوی دیگر به وی کمک کرد تا تخت سلطنت را بدست بیاورد.
مرگ، خاکسپاری و مومیایی
حتشپسوت در 22امین سال سلطنت خود در حالی که 50 سال بیشتر نداشت و طبق معیارهای امروزی میان سال بود، فوت کرد. روز فوت حتشپسوت که همزمان با آغاز سلطنت فرعون بعدی یعنی توتمس سوم است، در تاریخ شانزدهم ژانویه سال 1458 قبل از میلاد ثبت شده است. تا به امروز هیچ اطلاعات ثبت شده ای درباره علت مرگ حتشپسوت بدست نیامده است. ولی با کشف مومیاییحتشپسوت، علت مرگ وی سرطان استخوان تشخیص داده شد که تمام ارگان های بدنش را درگیر کرده بود. بر اساس اطلاعاتی که از مومیایی وی بدست آمد، حتشپسوت از بیماری دیابتو مشکلات عدیده دندان رنج می برده است. حتشپسوت زمانی که همسر اعظم فرعون توتمس دوم بود، یک آرامگاه برای خود ساخت که البته عظمت آن برای یک فرعون مناسب نبود. به همین دلیل زمانی که به سلطنت رسید ساخت آرامگاه دیگری را آغاز کرد. به همین دلیل اتاق KV20 در دره شاهان (king’s valley) که متعلق به توتمس اول، پدر حتشپسوت بود، گسترش پیدا کرد و اتاق های جدید به آن اضافه شد. وی همچنین اقدامات گسترده ای برای گسترش مقبره پدر خود کرد. جسد مومیایی حتشپسوت پس از مرگش وارد همین اتاق شد و در کنار پدرش دفن شد. در زمان سلطنت توتمس سوم مومیایی توتمس اول از KV20 خارج شد و به مقبره جدیدی به نام KV38 انتقال داده شد. احتمالاً در همین زمان جسد مومیایی حتشپسوت هم از KV20 به مقبره پرستارش سیتره در KV60 منتقل شده است. این احتمال هم وجود دارد که جسد حتشپسوت در زمان سلطنت آمنهوتپ دوم، پسر توتمس سوم به مقبره سیتره آورده شده باشد. آمنهوتپ دومکه پسر یکی از همسران درجه دوم توتمس سوم بود، موقعیت خود را به عنوان فرعون متزلزل می دید و قوی کردن پایه های حکومت انگیزه اصلی او برای این اقدام در نظر گرفته شده است. علاوه بر وسایلی که در اتاق KV20 یافت شده که متعلق به حتشپسوت است، وسایل و مبلمان دیگری هم در جای دیگر پیدا شده است که نام حتشپسوت بر روی آن قرار دارد. از آن جمله است یک تخت سلطنتی با نشان سر شیر، یک بازی سنت (senet) و یک انگشتر که نام او را در خود جای داده است. در انبار سلطنتی هم یک جام عاجی قرار دارد که نام حتشپسوت بر روی آن حک شده است و کبد مومیایی شده حتشپسوت به همراه یک دندان وی درون آن قرار دارد.
در سال 1903 هاوارد کارتر، باستان شناس انگلیسی مقبره KV60 را کشف کرد. در درون این مقبره جسد مومیایی شده دو زن قرار داشت که نام یکی از آن سیتره، پرستار حتشپسوت بود و هویت دیگری مشخص نشده بود. بالاخره در بهار سال 2007 جسد نامشخص از درون مقبره اش بیرون آورده شد و برای انجام آزمایش به موزه قاهره منتقل شد. این جسد مومیایی یک دندان نداشت و جای خالی دندان وی به خوبی با دندان پیدا شده حتشپسوت مطابقت داشت. کشف جسد مومیایی حتشپسوت از کشف های بزرگ تاریخ مصرشناسی است. در میان اموال کشف شده از حتشپسوت یک لوسیون پوستی بسیار سمی پیدا شده است که حتشپسوت از آن برای مداوای بیماری پوستیش استفاده می کرده است. از آنجا که مواد سمی زیادی در لوسیون یافت شده، احتمال دارد که استفاده مدام از آن منجر به بیماری سرطان استخوان وی شده باشد.
او میان سالهای ۱۴۷۹-۱۴۵۸ (پیش از میلاد)بر سر کار بود و گمان میرود که هفت سال از این تاریخ را در کنار و همراه با توتمس سومبه فرمانروایی میپرداخته است. بر پایهٔ دانسته ها او پس از شهبانو سوبکنفرواز دودمان دوازدهم دومین زنی است که شهبانوی هر دوبخش هم مصر پایین و هم بالا میبود.
«حتشپسوت» در واقع تنها زنی بود که در مصر باستانبه تنهایی نقش ملکه و پادشاه را بازی میکرد و نزدیک به ۳۵۰۰ سال پیشتر چندین سال به حکمرانی در این منطقه پرداخت.
در کتاب فراعنه مصر آمدهاست «حتشپسوت» در زمان حکومت یک دامن مردانه کوتاه به تن داشت که دم شیری از آن آویزان بود و حتی یک ریش مصنوعی طلایی هم گذاشته بود. هنگام بالا رفتن از تخت، او خود را شاه نامید و نخستین فرعون زنی شد که تا به حال به شکل رسمی بر مصر حکومت میکرد. کاتبانی که درست نمیدانستند او را چه خطاب کنند. معمولاً حتشپسوت را «خانم اعلیحضرت» میخواندند.
طی دوره بیست و یک ساله حکومت، او توجهش را بیش از جنگ و نبرد به بازرگانی معطوف کرد. حتشپسوت بخشی از ثروتش را برای شروع یک برنامه ساختمانی مصرف کرد. یکی از زیباترین معماریهایی که حتشپسوت هزینه ان را تامین میکرد، معبد سوگواریاش بود که از سنگ آهکسفید بنا شده بود و «دیر البحری» نامیده میشد و بین رود نیلتا غرب تبس قرار داشت. آرامگاه حتشپسوت نه یک قسمت از این بنا بود و نه به شکل فراعنه قدیمیتر به شکل هرم. بلکه بدن او همانند سایر فراعنه جدید در «دره شاهان» در درهای بیابانی در غرب معبدش به خاک سپرده شد. در ان جا، کارگران درون تخته سنگهای خارا، تونلهایی را میکندند تا محلی مخفی برای پنهان کردن پیکر فراعنه از دست سارقان آرامگاه به وجود بیاید. فعالیتهای حتشپسوت مصر را مقتدرتر و شکوهمند تر کرد.
رسیدن به قدرت
رسیدن به مقام فرعوندر مصر باستان دو شرط لازم داشت. مرد بودن و خون سلطنتی داشتن. تنها فرزندان ذکور فرعون این شرایط را داشتند. البته معمولاً پسر ارشد همسر اعظم فرعون مقام ولایت عهدی را بدست می آورد. حتشپسوت گرچه فرزند فرعون و بانوی اعظم او بود و خون سلطنتی داشت، ولی پسر نبود. همین امر کافی بود که او را حداکثر تا مقام همسر اعظم فرعون بالا ببرد. مقامی که حتشپسوت با ازدواج با برادر ناتنی خود توتمس دومو به سلطنت رسیدن وی به دست آورد. آغاز سلطنت حتشپسوت به عنوان نایب السلطنه به سال 1479 قبل از میلاد برمیگردد. زمانی که همسرش توتمس دوم که فرعونی بیمار بود، فوت کرد. پس از فوت توتمس دوم تنها پسرش توتمس سومکه مادری غیر سلطنتی داشت خردسال بود. طبق رسوم مصر در اینگونه مواقع مادر ولیعهد یا یکی از همسران تراز اول فرعون به عنوان نایب السلطنهانتخاب میشد. به همین دلیل حتشپسوت نایب السلطنه شد تا زمانی که فرزند خوانده اش به بزرگسالی برسد. دوره نیابت سلطنت حتشپسوت 7 سال طول کشید. در همین مدت بود که حتشپسوت رویای فرعون شدن را در سر پرورانید و مقدمات آن را فراهم کرد. او برای رسیدن به این هدف، 2 چیز لازم داشت: حمایت نیروهای سیاسی، مذهبی و نظامی، و تاییدیه آمون، خدای مصر مبنی بر حقانیت وی برای سلطنت.
به همین منظور رابطه خوبی با سیاستمداران با نفوذ مصر برقرار کرد و موفق شد نظر کاهنان مصری را نیز جلب کند. حتشپسوت به دلیل موقعیت سیاسی خود این امکان را داشت که در بالاترین مراسم مذهبی شرکت کند. در همین رفتوآمدهای مذهبی با کاهنان اعظم بود که توانست اعتماد آنها را جلب کرده و پشتیبانی آنان را برای رسیدن به مقام فرعون به دست آورد. از طرفی کتیبه های بدست آمده از این دوران تصاویری متعددی از آمون را نشان می دهند که به نوعی حتشپسوت را فرزند آمون و تنها حاکم مصر عنوان می کند. در یکی از این کتیبه ها، تصویر آمون کشید شده است که به اتاق خواب مادر حتشپسوت رفته و فرزند او، حتشپسوت را به او می دهد تا در آینده حاکم مصر علیا و سفلا شود. این ادعای حتشپسوت که از طریق انواع نوشته ها، تصاویر و کتیبه ها تایید شده است، به او قدرتی خدایی می داد که هیچ کس یارای مقابله با او نبود. فرزند آمون بودن از یک سو و کمک و حمایت سران مذهبی و سیاسی را داشتن از سوی دیگر به وی کمک کرد تا تخت سلطنت را بدست بیاورد.
مرگ، خاکسپاری و مومیایی
حتشپسوت در 22امین سال سلطنت خود در حالی که 50 سال بیشتر نداشت و طبق معیارهای امروزی میان سال بود، فوت کرد. روز فوت حتشپسوت که همزمان با آغاز سلطنت فرعون بعدی یعنی توتمس سوم است، در تاریخ شانزدهم ژانویه سال 1458 قبل از میلاد ثبت شده است. تا به امروز هیچ اطلاعات ثبت شده ای درباره علت مرگ حتشپسوت بدست نیامده است. ولی با کشف مومیاییحتشپسوت، علت مرگ وی سرطان استخوان تشخیص داده شد که تمام ارگان های بدنش را درگیر کرده بود. بر اساس اطلاعاتی که از مومیایی وی بدست آمد، حتشپسوت از بیماری دیابتو مشکلات عدیده دندان رنج می برده است. حتشپسوت زمانی که همسر اعظم فرعون توتمس دوم بود، یک آرامگاه برای خود ساخت که البته عظمت آن برای یک فرعون مناسب نبود. به همین دلیل زمانی که به سلطنت رسید ساخت آرامگاه دیگری را آغاز کرد. به همین دلیل اتاق KV20 در دره شاهان (king’s valley) که متعلق به توتمس اول، پدر حتشپسوت بود، گسترش پیدا کرد و اتاق های جدید به آن اضافه شد. وی همچنین اقدامات گسترده ای برای گسترش مقبره پدر خود کرد. جسد مومیایی حتشپسوت پس از مرگش وارد همین اتاق شد و در کنار پدرش دفن شد. در زمان سلطنت توتمس سوم مومیایی توتمس اول از KV20 خارج شد و به مقبره جدیدی به نام KV38 انتقال داده شد. احتمالاً در همین زمان جسد مومیایی حتشپسوت هم از KV20 به مقبره پرستارش سیتره در KV60 منتقل شده است. این احتمال هم وجود دارد که جسد حتشپسوت در زمان سلطنت آمنهوتپ دوم، پسر توتمس سوم به مقبره سیتره آورده شده باشد. آمنهوتپ دومکه پسر یکی از همسران درجه دوم توتمس سوم بود، موقعیت خود را به عنوان فرعون متزلزل می دید و قوی کردن پایه های حکومت انگیزه اصلی او برای این اقدام در نظر گرفته شده است. علاوه بر وسایلی که در اتاق KV20 یافت شده که متعلق به حتشپسوت است، وسایل و مبلمان دیگری هم در جای دیگر پیدا شده است که نام حتشپسوت بر روی آن قرار دارد. از آن جمله است یک تخت سلطنتی با نشان سر شیر، یک بازی سنت (senet) و یک انگشتر که نام او را در خود جای داده است. در انبار سلطنتی هم یک جام عاجی قرار دارد که نام حتشپسوت بر روی آن حک شده است و کبد مومیایی شده حتشپسوت به همراه یک دندان وی درون آن قرار دارد.
در سال 1903 هاوارد کارتر، باستان شناس انگلیسی مقبره KV60 را کشف کرد. در درون این مقبره جسد مومیایی شده دو زن قرار داشت که نام یکی از آن سیتره، پرستار حتشپسوت بود و هویت دیگری مشخص نشده بود. بالاخره در بهار سال 2007 جسد نامشخص از درون مقبره اش بیرون آورده شد و برای انجام آزمایش به موزه قاهره منتقل شد. این جسد مومیایی یک دندان نداشت و جای خالی دندان وی به خوبی با دندان پیدا شده حتشپسوت مطابقت داشت. کشف جسد مومیایی حتشپسوت از کشف های بزرگ تاریخ مصرشناسی است. در میان اموال کشف شده از حتشپسوت یک لوسیون پوستی بسیار سمی پیدا شده است که حتشپسوت از آن برای مداوای بیماری پوستیش استفاده می کرده است. از آنجا که مواد سمی زیادی در لوسیون یافت شده، احتمال دارد که استفاده مدام از آن منجر به بیماری سرطان استخوان وی شده باشد.
![[-]](http://www.flashkhor.com/forum/images/collapse.gif "[-]")
