خـرس

[_Lσѕт_]

خرس قهوه‌ای نوعی خرس بزرگ است که در بسیاری از مناطق آمریکای شمالی و شمال اورآسیا پراکنده است. وزن این گونه از ۷۰ تا ۷۸۰ کیلوگرم متغیر است و بزرگ‌ترین زیرگونهٔ آن خرس کودیاک در قامتی هم‌اندازهٔ خرس قطبی با وی بر سر عنوان بزرگ‌ترین گونهٔ خرس و بزرگ‌ترین حیوان شکارچی روی زمین رقابت می‌کند.

با آن که قلمرو زیست خرس قهوه‌ای کاهش یافته و در بسیاری از مناطق منقرض شده‌است ولی همچنان در فهرست کمترین نگرانی آی‌یوسی‌ان باقی‌مانده[۱] و با جمعیت تقریبی ۲۰۰ هزار رأس خطر انقراض وی را تهدید نمی‌کند. بیشترین شمار خرس قهوه‌ای به ترتیب در روسیه، آمریکا (بیشتر در آلاسکا)، کانادا، منطقهٔ کارپات (به‌ویژه رومانی) و فنلاند، جائی‌که حیوان ملی این کشور نامیده می‌شود، سکونت دارند.


× مشخصات فیزیکی ×

خرس‌های قهوه‌ای جزیره کدیاک در مقایسه با خرس های قطبی اندکی بزرگ ترند.[۲] بعضی منابع، این دو خرس را هم‌اندازه معرفی کرده‌اند. [۳] این دو خرس، بزرگ ترین شکارچیان زمین اند. [۴] خرس‌های قهوه‌ای از ۹۰ کیلوگرم (خرس‌های ماده کوچک) تا بیش از ۸۰۰ کیلوگرم (برای خرس‌های بزرگ نر) وزن دارند. جمعیت خرس قهوه‌ای بر حسب این که از چه نوع رژیم غذایی استفاده می‌کند به طور قابل ملاحظه‌ای فرق دارد. به طور کلی آنهایی که در کنار دریا هستند و ماهی می‌خورند بیشتر عمر می‌کنند و وزنشان هم بیشتر است. مثلاً خرس قهوه‌ای که در آلاسکا زندگی می‌کند بیش از ۸۰۰ کیلوگرم وزن و ۲۳۰ سانتی متر قد دارد.[۵] خرس قهوه‌ای دمی به طول ۱۰ الی ۱۳ سانتی متر دارد. [۶] خرس قهوه‌ای در طول شانه‌هایش ماهیچه‌های برآمده تری دارد که آن را از انواع دیگر خرس‌ها متمایز می سازد.[۷] کوچک‌ترین نوع خرس قهوه ای، خرس قهوه‌ای اوراسیایی است که بالغ ماده آن ۹۰ کیلوگرم وزن دارد.[۸]



× رفتار ×

آنها ممکن است به مدت بیش از هفت ماه در لانه یا غار، بدون غذا خوابیده باشند. در این حالت کاملاً بی حس و سست می‌شوند. بعد از بیدار شدن به طور وحشتناکی غذا می‌خورند تاانرژی از دست رفته را بازیابند. روزی 40 کیلوگرم![۹]

خرس قهوه‌ای در حالت عادی در شب فعالیت می‌کند. در تابستان بیش از 180 کیلوگرم چربی ذخیره می‌کند که او را قادر می سازد در طول زمستان که خیلی سست می‌شود مقاومت کند. با این حال آنها زمستان‌خواب نیستند و به آسانی بیدار می‌شوند. هم نر و هم ماده این حیوان در زمستان در غار یا لانه به سر می‌برند. خرس قهوه‌ای بسیار گوشه‌گیر است، با این حال ممکن است آنها در تعداد زیادی به دور منبع غذایی بزرگ، در کنار هم جمع شوند و یک سلسله‌مراتب اجتماعی را بر پایه سن و اندازه‌شان تشکیل دهند.[۱۰]

وقتی خرس قهوه‌ای مصدوم شد با صدای بسیار بلندی می غرّد ولی در حالت عادی با ترساندن و عصبانیت و تولید صدای زیر به وسیله به هم ساییدن دندان به دیگران هشدار می‌دهد. آنها تقریباً همیشه از مواجه شدن با انسان خودداری می‌کنند.[۱۱]



× رژیم غذایی ×

آنها جانورانی همه چیز خوار هستند و از محصولات متنوع گیاهی استفاده می‌کنند شامل: توت، ریشه درختان، جوانه، قارچ و همچنین فراورده‌های گوشتی مثل ماهی، حشره، و پستانداران کوچک. آن طور که مشهور است آنها گوشتخوار نیستند. خرس قهوه‌ای بیش از ۹۰٪ از انرژی غذایی خود را از مواد گیاهی بدست می‌آورد.[۱۲] ساختار فک آنها متناسب با نوع غذایی آنان است. نوع غذای آنان به طور چشمگیری بستگی به منطقه زندگی آنها دارد. مثلاً خرس هایی که در یلوستون[۱۳] هستند در طول تابستان مقدار زیادی حشره بید می‌خورند. بعضاً ۴۰٬۰۰۰ بید در روز می‌خورند و این مقدار ممکن است نیمی از انرژی سالانه آنان را فراهم کند.[۱۴]

× روابط شکاری خاص ×

خرس‌های بالغ تقریباً از هر حمله‌ای مصون اند به جز حمله خرس‌های دیگر. بعضی از خرس هایی که از خواب زمستانی بیدار می‌شوند به دنبال ببر می‌گردند تا آنها را شکار کنند.[۱۵] بعضاً ببر هم خرس‌ها را شکار می‌کند. در شرق دور روسیه خرس قهوه‌ای و خرس سیاه آسیایی روی هم رفته ۵ تا ۸ درصد از رژیم غذایی ببر سیبری را تشکیل می‌دهند و خرس قهوه‌ای به تنهایی ۱ تا ۱٫۵ درصد از آن را تشکیل می‌دهد.[۱۶] وقتی جای پای خرس‌ها در منطقه‌ای کم شد ببرها به آنها حمله می‌کنند. معمولاً خرس‌های بالغ بزرگ از حمله ببرها در زمستان در امانند ولی گاه در زمستان وقتی در لانه خود هستند کشته می‌شوند.[۱۷][پیوند مرده] البته مواردی هم به ثبت رسیده است که خرس‌ها ببر را کشته‌اند یا برای دفاع از خود در برابر کشته شدن توسط آنها و یا برای مصرف.[۱۸][۱۹]

دیده شده است که خرس‌های قهوه‌ای به سمت شمال و به سمت قلمرو خرس‌های قطبی حرکت کرده‌اند. خرس‌های قهوه‌ای تمایل دارند قلمرو آنان را اشغال کنند تا از لاشخورها در امان باشند[۲۰] و توله‌های مرده خرس قطبی در لانه خرس قهوه‌ای یافت شده است[۲۱] و توله خرس‌های پاندا نیز توسط خرس‌های قهوه‌ای خورده شده است.[۶]