خستگی تصمیم چیست و چگونه با این خستگی مقابله کنیم؟

[کــــــــــⓐرمَن]

همان گونه که عضلات ما بعد از کار کردن زیاد خسته می شوند، مغز نیز بعد از تصمیم گیری های متعدد در طول روز، چار خستگی می شود که به آن، "خستگی تصمیم" (Decision fatigue) می گویند.
یکی از عوامل خستگی تصمیم گیری در دنیای امروز، پرش‌های پیوسته از ابزاری به ابزار، و از وظیفه‌ای به وظیفهٔ دیگر است. در میانهٔ روز و حتی در ساعت کاری، ایمیل‌های‌مان را چک می‌کنیم، ناگهان تصمیم می‌گیریم سری به واتس‌اپ بزنیم، بعد هم عکس‌های پی‌درپی را در اینستاگرام تماشا می‌کنیم. این میزان از تغییر روند، نه‌تنها تمرکز را از بین می‌برد بلکه با هر بار تصمیم‌گیری بخشی از نیروی ارادهٔ ما تحلیل می‌رود.



همین حالا فکر کنید و ببینید هر روز حتی پیش از ترک خانه، چه تعداد تصمیم‌ خُرد می‌گیرید: چه بپوشیم، کره یا پنیر، مربا یا عسل، تخم‌مرغ چطور است، شیر یا چای و … . به اینها، تصمیم‌های بزرگ و کوچک کاری را اضافه کنید. حتی مؤدب‌بودن خودش یک تصمیم است. به‌نظر سرگیجه‌آور است! عجیب نیست اگر در میانهٔ روز پس از صدها و حتی شاید هزاران تصمیم، احساس خستگی کنیم.



ما مدام در حال تصمیم گیری هستیم و با هر تصمیمی، یک قدم به "خستگی تصمیم" نزدیک می شویم.



هر چند همه تصمیم ها بزرگ و حیاتی نیستند ولی هر کدام شان، به سهم خود بخشی از انرژی مغزمان را می گیرند: از انتخاب بین دو نوع خمیردندان برای مسواک صبحگاهی و تصمیم گیری درباره این که امروز چه بپوشم و انتخاب درجه حرارت بخاری یا کولر ماشین و انتخاب موسیقی برای شنیدن و برداشتن یک نوع پنیر از قفسه پنیرهای سوپرمارکت تا تصمیم گیری درباره نحوه برخورد با خطای فرزند و انتخاب بین چند گزینه برای سرمایه گذاری و مهاجرت و ... همه و همه تصمیم گیری هستند.


تاثیر این خستگی بر میزان کارآمدی شما چیست؟

دکتر «بامیستر» و تیم تحقیقاتی‌اش توضیح می‌دهند که بین فرایند تصمیم‌گیری و اراده، رابطه تنگاتنگی وجود دارد. عملکرد اراده و انگیزه هم همچون مغز بعد از تصمیم‌گیری‌های پی در پی ضعیف و به تصمیمات سرسری منجر می‌شود. به عنوان مثال، اگر روزی را در جلسات کاری پشت سر هم بگذرانید و در همین هنگام یکی از کارکنان از شما تاییدیه ارسال یک ایمیل به مشتری را بخواهد، ممکن است خیلی سریع و بدون بررسی جواب مثبت بدهید، اما خیلی زود نتیجه تصمیم اشتباه‌تان را خواهید دید.



همانند تأثیرات ناشی از کمبود خواب، «خستگی تصمیم» به فقدان هوش هیجانی، ناتوانی انجام چند کار همزمان، راه‌حل‌های نامناسب برای مشکلات، ارزیابی خطر‌ها و پیش بینی نکردن پیامد‌های آن منجر می‌شود. در عصر دیجیتال اطلاعات همچون سونامی به سمت ما فوران می‌کند. لحظه‌ای که از خواب بیدار می‌شوید، نوتیف‌های ایمیل، اینستاگرام، تلگرام و... برای جلب توجه شما با هم رقابت می‌کنند و برای پردازش این اطلاعات مغز شما باید تصمیم بگیرد و انتخاب کند که نادیده بگیرد یا توجه کند، حتی رد کردن هر یک از این اطلاعات، خود نوعی دیگر از تصمیم‌گیری است.

چگونه با این خستگی مقابله کنیم؟

خوشبختانه راه‌های زیادی برای در امان ماندن از این خستگی وجود دارد. با کمی وقفه و استراحت منظم و سالم به راحتی می‌توانید توانایی خود را افزایش دهید و کارآمدی خود را در طول یک روز سنگین از لحاظ تصمیم‌گیری، بالا ببرید.



موارد تصمیم گیری خود را کاهش دهید

خسته‌ام از تصمیم گرفتن‌هام! چگونه؟ خیلی ساده! فقط با تنظیم یک فهرست کار‌های انجام دادنی و طبقه بندی آن‌ها به راحتی می‌توانید خود را کمتر در شرایط تصمیم و انتخاب قرار دهید. با استفاده از نرم افزار مسیریاب هنگام رانندگی، کمتر انرژی مغز خود را صرف تصمیم برای کاری ساده می‌کنید. گزینه‌های انتخابی خود را در طول روز کاهش دهید. مثلا با داشتن فهرست خرید، اتلاف وقت و گزینه‌های انتخابی محدودتر و در نتیجه تصمیم‌گیری کمتری خواهید داشت.



بعضی تصمیم‌ها را به دیگری واگذار کنید

در مسائل و برنامه روزمره خانه به بقیه افراد خانواده اعتماد و برخی مسئولیت‌ها را به آن‌ها واگذار کنید و مطمئن باشید که آن‌ها از عهده خیلی از تصمیمات بر می‌آیند. در محیط کار هم می‌توانید این حس اعتماد را به همکاران خود منتقل کنید.

تصمیمات مهم خود را برای ساعات اولیه روز قرار دهید

طبق گفته محققان، زمان در طول شبانه روز بر قضاوت و توانایی ما برای گرفتن بهترین تصمیمات تاثیر زیادی دارد. برای بیشتر ما، طلایی‌ترین زمان برای تصمیمات دقیق و منطقی و محتاطانه، صبح است و با نزدیک شدن به شب، بیشتر تصمیمات ما آنی و نسنجیده می‌شود.



برای تصمیم گیری‌های ضروری، مهلت زمانی تعیین کنید

با تنظیم این مهلت زمانی به مغز هشدار می‌دهید که فقط در همین بازه زمانی تصمیم بگیرد. به این ترتیب انرژی مغز شما بر اولویت‌های شما متمرکز می‌شود. کش دادن تصمیم گیری، انرژی زیادی از مغز می‌گیرد.



از هرج و مرج بپرهیزید

داشتن فعالیت‌های اجتماعی، حرفه‌ای و سرگرمی‌های متعدد در زندگی قابل تحسین است، اما نه تا جایی که شما را در خود غرق و خسته کند. در این صورت وقت آن رسیده که خودتان را متوقف کنید. فعالیت‌های زیاد و پراکنده به دنبال خود خستگی تصمیم دارند. با دادن یک استراحت و وقفه به ذهن، سیستم عصبی خود را بهبود می‌بخشید و در مدیریت تصمیمات، عملکرد بهتری خواهید داشت.



شاید قبلا این تجربه را داشته‌اید که برخی از بهترین ایده‌ها و تصمیمات شما هنگام دوش گرفتن یا پیاده‌روی در فضای باز بوده است. به این دلیل است که وقتی شما خود را از دغدغه‌های پراکنده روزمره رها می‌کنید، در واقع قشر جلویی مغز شما که مربوط به تفکر شماست، آزاد می‌شود.



درباره برخی موارد روزمره، یک تصمیم ثابت بگیرید

این دقیقا همان راهکاری است که افراد موفق دنیا در پیش گرفته‌اند. مارک زاکربرگ و استیو جابز همیشه از یک نوع پوشش استفاده می‌کنند چراکه معتقدند با این کار یکی از تصمیمات بی اهمیت روزانه حذف و انرژی آن را برای تصمیم‌گیری‌های مهم‌تر کاری صرف می‌کنند. تا جایی که ممکن است خود را در شرایط تصمیم‌گیری‌های کم اهمیت قرار ندهیم.