ازریزکوچولو!ازهمه قوی تر!چه میدانید؟

[حسین کرمانشاهان]

همیشه مورچه ها را از بالا به پائین نگاه می کنیم، به خاطر جثه ریز و کوچک شان آنها را خیلی هم جدی نمی گیریم، اما این موضوع تصویر دیگری از موجودی را نشان می دهد که سوره ای از قرآن به نام اوست و جدی تر از آن چیزی است که فکرش را می کردیم!
****************************************************
مورچه ها در زمره حشراتى هستند كه به صورت دسته جمعى زيست مى كنند و ميليونها سال فرآيند تطور امور حيرت آورى را فرا گرفته اند. شمارى از زيست شناسان در صدد بر آمده اند با مطالعه دقيق تر در نحوه عمل اين حشرات از مدلهاى رفتارى آنان براى حل مسائلى كه مهندسان با آنها مواجه هستند، كمك بگيرند. چند دهه قبل، زمانى كه "ريچارد فاينمن" فيزيكدان خوش ذوق آمريكايى سرگرم كار روى رساله دكتراى خود بود، متوجه شد لشكرى از مورچه ها به اتاق او هجوم آورده اند و گنجه اى را كه او مواد غذايى اش را در آن نگاه مى داشت مورد حمله قرار داده اند.

رفتار اين مورچه ها ذهن حساس و مسئله ياب اين فيزيكدان جوان را تحريك كرد و او مصمم شد از اسرار رفتار دقيق و حساب شده اين موجودات سر درآورد. هر چند فاينمن نتوانست به همه پرسشهايى كه در آن زمان در مورد رفتار مورچه ها داشت پاسخ دهد، اما اين پرسشها، از جمله اينكه مورچه ها چگونه به وجود مواد غذايى در گنجه قفل شده پى مى برند؟ يا آنكه چگونه راه لانه تا محل غذا و بالعكس را پيدا مى كنند؟ يا آنكه چگونه به يكديگر درباره وجود مواد غذايى و محل آنها اطلاع مى دهند؟ و اينكه آيا هيچ تصورى از هندسه و مكان در ذهن دارند؟ موجب شد كه شمارى از زيست شناسان و محققان به بررسى جدى در اين زمينه بپردازند. گزينش طبيعى جست وجوى غذا را به صورت فعاليتى كه براى بقا ضرورى است در قياس با ديگر فعاليتها اولويت مى بخشد.

اين فرآيند، همچنين نسل مورچه هايى را كه قادرند به نحو موثرترى اطلاعات مفيد را به مورچه هاى ديگر انتقال دهند، مثلا با بر جاى گذاشتن رد پاى شيميايى از محل غذا در برابر مورچه هايى كه كمتر در اين زمينه موفقند، پايدار مى سازد. آشنايى با هندسه و مكان نيز شانس بقاى مورچه ها را بالا مى برد، به اين شرط كه مكانيسم قابل استفاده اى در اين زمينه موجود باشد و اين امر بر بازده يافتن غذا بيفزايد. فاينمن در آزمايش خود مورچه ها را بر روى يك تكه كاغذ از نقطه اى به نقطه ديگر مى برد و در برابرشان اندكى شكر قرار مى داد تا دريابد كه آيا اين مورچه ها مى توانند ديگر مورچه ها را از محل غذا مطلع سازند؟ اما مطالعاتى كه او در خصوص آشنايى مورچه ها با هندسه انجام داد نتايج متناقضى به بار آورد. او به عنوان نمونه مشاهده كرد مورچه هايى كه در اتاقش سرگرم فعاليت هستند نمى توانند مسير صحيح را از مسير ناصحيح در امتداد يك راه خاص تشخيص دهند. اما بعدها در جنگلهاى برزيل شاهد آن بود كه مورچه هاى برگ خوار اين جنگلها از اين توانايى برخوردارند. او اين فرضيه را مطرح كرد كه مورچه هاى برزيلى از نوعى ماده شيميايى براى تعيين جهت صحيح در مسير حركت استفاده مى كنند. به عبارت ديگر اين مورچه ها مى توانند يك مسير را به صورت الف - ت - ب - ت – فاصله - ب، الف، ت و ب - فاصله مشخص كنند كه به معناى آن است كه مسير حركت غير متقارن است. در حالى كه مسيرى كه به صورت الف، فاصله، الف و ... علامتگذارى شده، صرفا يك مسير متقارن را نمايش مى دهد. اما آزمايشهاى بعدى او در منزلش در كاليفرنيا نتوانست نتيجه روشنى به بار آورد. فاينمن متذكر شد كه شواهد نشان مى دهد مورچه ها مسير و جهت را تشخيص مى دهند، اما آزمايشهاى او نمى تواند اين نكته را كه مورچه ها حس تشخيص هندسه و جغرافياى موقعيت را دارند مشخص سازد. اما تحقيقات بعدى به وسيله زيست شناسان نشان داده كه در ميان ۲۰ هزار نوع مختلف از مورچه ها، روش هاى يكسانى براى راهيابى به كار نمى رود و همه اين انواع مختلف به يك ميزان از توانايى در تشخيص مسير برخوردار نيستند. بسيارى از مورچه ها از نشانه هاى بيرونى در مسير براى تشخيص موقعيت و جهت خود استفاده مى كنند. زمانى تصور مى شد كه مورچه هاى برگ خوار جنگلهاى برزيل از ميدان مغناطيسى زمين براى اين منظور كمك مى گيرند.

پژوهشهاى تازه روشن ساخته كه يك نوع مورچه معمولى موسوم به مورچه قرمز از درك هندسى برخوردار است و محققان اكنون بر اين باورند كه احتمالا ديگر انواع مورچه ها نيز داراى اين توانايى هستند. يك دسته از مورچه هاى قرمز شبكه اى را به وجود مى آورند كه از دهانه لانه تا محيط اطراف پراكنده مى شود. اين شبكه بازوهايى به صورت حرف انگليسى ايگرگ Y با زاويه اى در حدود ۶۰ درجه به وجود مى آورد. به عبارت ديگر مورچه ها در هنگام خروج از لانه و حركت در محيط اطراف اينگونه و با اين زاويه شاخه شاخه مى شوند. اما اگر مورچه اى در مسيرى نادرست در امتداد يك شاخه در حال حركت باشد و به تقاطعى با زاويه ۱۲۰ درجه برخورد كند نمى تواند جهت خود را تنظيم كند. زاويه كمتر از ۱۲۰ درجه براى بازوهاى شاخه هاى ايگرگ شكل نوعى عدم تقارن ميان لانه و محيط به وجود مى آورد. اما زاويه دقيقا ۶۰ درجه و ۱۲۰ درجه به معناى تقارن كامل است و در اين زاويه توانايى مورچه براى تنظيم جهت خود به حداكثر مى رسد. اين نكته نشان مى دهد كه فرضيه فاينمن در مورد علامتگذارى مسير به وسيله مورچه ها به صورت الف - ب - فاصله - الف - ب - فاصله، نادرست است. زيرا در عمل حركت هزاران مورچه از چنين مسيرى موجب مى شود اين علامتگذارى ها مخدوش شوند. مورچه هايى كه فاينمن براى آزمايش برگزيده بود، براى مقصود خاصى كه او در نظر داشت يعنى درك قابليت هاى هندسى، نمونه هاى مناسبى نبودند. چون فاينمن فيزيكدان بود و نه زيست شناس و اطلاعى از انواع گوناگون مورچه ها نداشت. در حالى كه زيست شناسان توانسته اند با مطالعه در انواع مختلف مورچه ها و از جمله مورچه هاى قرمز به اين قابليت هندسى طبيعى پى ببرند.

نكته ديگرى كه مطالعه در رفتار مورچه ها را براى محققان آشكار ساخته، آن است كه فرآيند تطور طبيعى براى حل مسائل سخت به وسيله موجوداتى كه از توانايى ذهنى زيادي برخوردار نيستند، از راه حل هاى ساده اى كه در طول زمانهاى طولانى از استحكام و قوت برخوردار شده اند، بهره گرفته است. اين راه حل ها كه اكنون در حد بالايى از قابليت و بازده قرار دارند، مى توانند براى مهندسان راهگشا باشند.
****&*&&&**&######@%^&^^*&&*^&%^%&^%&^$%&#$%$
تقریباً تمام مناطق کره زمین مورچه دارد. فقط مناطقی مانند جزایر دور افتاده و غیرقابل دسترسی استثنا هستند. مورچه به بیشتر محیط زیست‌های زمین چیره گشته‌است و در بیشتر محیط زیست‌ها توانایی زندگی دارد. این موجود ۱۵-۲۰٪ موجودات زنده خشکی‌زی زمین را تشکیل می‌دهد. علت موفقیت آنها به زندگی اجتماعی، توانایی بالای انطباق پذیری و توانایی تغییر دادن محیط زیستشان و بهره برداری از منابع و دفاع از یکدیگر برمی‌گردد. انواع مورچه‌ها به صورت‌های مختلفی مانند زندگی انگلی و برده‌داری، همزیستی مسالمت آمیز و … تکامل یافته‌اند.

جامعهٔ مورچه‌ها دارای سیستم تقسیم کار ٬ارتباط بین اشخاص و توانایی حل مشکلات پیچیده‌است.این تشابه با جوامع انسانی سالهاست که الهام بخش و موضوع مطالعات بوده است.

خیلی از تمدن‌های انسانی از مورچه‌ها در مراسم مذهبی ،تغذیه و موارد پزشکی سود می‌جویند.برخی از گونه ها بخاطر نقشی که در کنترل زیستی آفت ها ایفا می‌کنند بسیار ارزشمند هستند،هرچند توانایی آنها برای استفاده از منابع باعث تعارض آنها باانسانها شده است.آنها می‌توانند به محصولات کشاورزی صدمه زده و وارد خانه‌ها شوند.

مورچه‌ها قویترین حیوانات خشکی می‌باشند، چرا که می‌توانند چند برابر وزن خود بار حمل کنند، مطالعه در زندگی مورچه‌ها دانشمندان را به شگفتی واداشته‌است، چون وقتی آن‌ها انبار غذای بعضی از مورچه‌ها را بررسی کرده‌اند، با کمال تعجّب دیده‌اند آن‌ها، به طور دقیق دانه‌های جمع آوری شده را به طور منظّم در کنار هم قرار می‌دهند؛ آن‌ها دانه‌های گندم را از وسط به دو نیم می‌کنند تا هنگام رسیدن رطوبت سبز نشود، ولی دانه‌های خربزه را به جای نصف به چهار قسمت تقسیم می‌کنند، زیرا می‌دانند که دانه‌های خربزه (تخم خربزه) اگر به دو نصف تقسیم شوند، باز هم قابلیت سبز شدن را دارند و به محض تماس با آب رشد خواهند کرد و لانهٔ مورچه‌ها را از بین خواهند برد
++++_++++++++%%%%%%%****************
.دانشمندان درباره انواع مختلف مورچه ها مطالعه کرده و به این نتیجه رسیده اند که هر نوع مورچه ای طریقه مخصوصی در پیدا کردن راه لانه اش دارد. مثلاً بعضی از مورچه ها از طریقه نشانه گذاری در روی زمین استفاده می کنند، یعنی وقتی لانه شان را ترک می کنند علائم روی زمین را نشانه می گذارند تا در موقع برگشت بتوانند از روی آن نشانه ها راه لانه خود را پیدا کنند درست شبیه علائم ساختمان ها یا خیابان ها که ما برای پیدا کردن خانه خود از آنها استفاده می کنیم.
دسته ای از مورچه ها با نگاه کردن به ارتفاع خورشید و در بالای افق راه خود را می یابند که بشر جز با استفاده از ابزار و وسایل مخصوص قادر به استفاده از این شیوه نیست.

بعضی دیگر از مورچه ها هم از نشانه های روی زمین و هم از خورشید کمک می گیرند، دانشمندان این را با تجربه هایی ثابت کرده اند. آنها ابتدا روی یک مورچه نشانه گذاری کردند و سپس آن را به حال خود گذاشتند و شروع به تعقیب آن نمودند و بعد از آنکه مورچه تکه خوراکی پیدا کرد و خواست به لانه اش برگردد، آنها آن را بلند کردند و در نقطه دیگری که درست مخالف لانه اش بود قرار دادند یعنی اگر قبلاً رو به مشرق بود این بار رو به طرف مغرب گذاشته شد، در این حالت حشره نمی توانسته از آفتاب کمک بگیرد زیرا به نظر آن ظاهراً آفتاب در یک جای دیگر بود. بنابراین ابتدا مورچه مدتی سرگردان شد و شروع به این طرف و آن طرف رفتن نمود. ولی بالاخره با یافتن یک نشانه زمینی به خانه خود رسید. دانشمندان با تعیین و حساب وقت این آزمایش ها به این نتیجه رسیده اند که بعضی اوقات یک مورچه ممکن است چندین ساعت برای پیدا کردن نشانه زمینی که راهنمای او در رسیدن به لانه اش است، به جستجو بپردازد و در آخر مورچه هایی نیز وجود دارند که با بو کشیدن لانه خود را می یابند.
****************************************************
اندازهٔ اجتماع مورچه ها می‌تواند از چند ده مورچه شکارچی در یک حفره تا چند میلیون مورچهٔ ساده و مورچه نازای ماده و طبقه ای از کارگرها و سربازها و سایر گروه‌ها را در یک محدوده جغرافیایی وسیع شامل شود.همچنین اجتماع مورچه ها شامل تعدادی نر دارای نطفه و همچنین یک یا چند ماده که توانایی بارور شدن دارند و ملکه نامیده می‌شوند، می‌شود.همچنین گاهی اجتماع مورچه ها یک ابرجامعه توصیف شده‌است ٬زیرا مورچه ها در آن با یکدیگر کار می‌کنند و از اجتماع خود دفاع می‌کنند****************************************************
انواع مورچه های داخل لانه
- مورچه های کارگر : به دو گروه کوچک و بزرگ تقسیم می شوند مورچه های کارگر بزرگ ازبقیه مورچه ها بزرگ تر ودرشت تر هستندکه به انها مو رچه های سرباز می گویند.
- مورچه های سرباز : دارای ارواره های بزرگی هستند واز افراد ضعیف تر در مقابل سایر حشرات دفاع کرده واز جانوران مورچه خوار محافظت می کنند .
- کارگر های کوچک : از لانه دور می شوند و به نظافت وتغذ یه ی نوزادان وملکه می پردازد .مورچه ها حیوانات بسیار با نظافتی هستند . هر کدام وظیفه ی خود را انجام می دهند ودر بقیه ی امور دخالتی نمی کنند.
در اخر زمستان ملکه تخم های مخصوصی می گذارد که از انها مورچه های نر وماده تولید می شود که در بها ر از لانه بیرون امده وجفت گیر ی می کنند وبعد از ان مورچه ها ی نر بلافاصله می میرند.
تقریباً تمام مناطق کره زمین مورچه دارد. فقط مناطقی مانند جزایر دور افتاده و غیرقابل دسترسی استثنا هستند. مورچه به بیشتر محیط زیست‌های زمین چیره گشته ‌است و در بیشتر محیط زیست‌ها توانایی زندگی دارد. این موجود ۱۵-۲۰٪ موجودات زنده خشکی زی زمین را تشکیل می‌دهد. علت موفقیت آنها به زندگی اجتماعی، توانایی بالای انطباق پذیری و توانایی تغییر دادن محیط زیستشان و بهره برداری از منابع و دفاع از یکدیگر برمی‌گردد. انواع مورچه ها به صورت‌های مختلفی مانند زندگی انگلی و برده داری، همزیستی مسالمت آمیز و … تکامل یافته‌اند.
****************************************************
ساختمان مورفولوژیکی مورچه
مورچه ها گرچه از نظر اندازه ظاهری با یکدیگر فرقهای زیادی دارند، ولی از جهت شکل ظاهری کم و بیش شبیه یکدیگر هستند. بر روی سرمورچه یک جفت شاخک یا آنتن وجود دارد. این شاخکها مدام حرکت می کنند، زیرا اینها شاخکهای معمولی نیستند. بلکه اندامهای بویایی جانور به شمار می روند. بنابراین مورچه در عین حال که فاقد بینی است، ولی حس بویایی دارد. شاخکها همچنین به مورچه کمک می کنند تا مورچه های دیگر را بشناسد و با آنها ارتباط برقرار کند.
سرمورچه شامل مغز، یک جفت چشم مرکب و آرواره های قوی و دهان است. علاوه بر چشم مرکب، بیشتر مورچه ها دارای اندام بینایی دیگری به نام چشم ساده هستند. بین شکم و تنه این حشرات پایه ای وجود دارد که به وسیله آن شکم می تواند حرکات زیادی در جهات مختلف انجام دهد. مورچه های کارگر دارای سرکوچکی هستند، در صورتی که نرماده ها دارای سری بزرگ می باشند. آرواره های این حشره نسبتاً قوی است و پاهایش به چنگال ختم می شوند.
بالهای جنس ماده حشره مذکور پس از جفت گیری می افتند. عمر مورچه های کارگر ۸ تا ۱۰ماه، مورچه ملکه یک سال و مورچه های نر ماده فقط دو هفته است. یعنی پس از جفتگیری با ماده می میرند.
****************************************************
قدرت و هوش
مورچه ها قویترین حیوانات خشکی می‌باشند، چرا که می‌توانند چند برابر وزن خود بار حمل کنند، مطالعه در زندگی مورچه ها دانشمندان را به شگفتی واداشته‌است، چون وقتی آن‌ها انبار غذای بعضی از مورچه ها را بررسی کرده‌اند، با کمال تعجّب دیده‌اند آن‌ها، به طور دقیق دانه‌های جمع آوری شده را به طور منظّم در کنار هم قرار می‌دهند؛ آن‌ها دانه‌های گندم را از وسط به دو نیم می‌کنند تا هنگام رسیدن رطوبت سبز نشود، ولی دانه‌های خربزه را به جای نصف به چهار قسمت تقسیم می‌کنند، زیرا می‌دانند که دانه‌های خربزه (تخم خربزه) اگر به دو نصف تقسیم شوند، باز هم قابلیت سبز شدن را دارند و به محض تماس با آب رشد خواهند کرد و لانهٔ مورچه ها را از بین خواهند برد .

****************************************************
برخی از انواع مورچه
- مورچه خرمن چین : مورچه ای است که از گیاهان اطراف خود دانه می چیند و به لانه خود می برد و از آنها استفاده می کند.
- مورچه شیردوش یا گله دار : این مورچه ها به شکار شته ها می روند، آنها را گله گله در لانه جای می دهند و با نواختن ضربه های محکمی بر پهلویشان، مایع شیرین مزه ای از اندامشان برای خود می دوشند.
- مورچه های باغبان : دسته دیگر از مورچه ها باغبانی می کنند، یعنی قارچهای بسیار ریزی را می پرورند و خوراکشان را فقط از آنها تهیه می کنند. برای کشت قارچها نیاز به باغچه ای هم دارند که برای این کار خمیری فراهم می کنند و قارچهای مورد نظر خود را بر روی آن می کارند.
- مورچه های آسیابان : این نوع مورچه ها با کله بزرگ و فکهای نیرومندشان دانه ها را آسیاب می کنند.
- مورچه فرعون : یکی از انواع مورچه ها که تقریبا در تمام جهان زندگی می‌کند و به رنگ زرد یا قرمز است و در خانه ها زندگی می‌کند مورچهٔ فرعون است.این مورچه ها اولین بار در مصر دیده شد و برای همین به مورچهٔ فرعون معروف است.این مورچه در دیوارها زندگی می‌کنند و از غذاهای چرب بیشتر ای غذاهای گیاهی استفاده می‌کند.از بین بردن آنها نیز بسیار سخت است زیرا در دیوارها نیز لانه دارند.
- مورچه آتشی سرخ : با نام علمی Solenopsis invicta، که بومی آمریکای جنوبی است، با احساس خطر بر روی آب، دست به دست هم داده و از گروه خود، قایقی درست می‌کنند که می‌تواند وزن‌های سنگینی را حمل کند.
****************************************************

مورچه ها برای برقراری ارتباط با یکدیگر از فرومون استفاده می‌کنند. این سیگنال‌های شیمیایی در مورچه‌ها نسبت به سایر نازک بالان تکامل یافته تر است. همانند سایر حشرات مورچه ها برای تشخیص بوی فرومون، از شاخکهای بلند و نازکِ متحرّک خود استفاده میکنند. مورچه بوسیله دو شاخک خود اطلاعاتِ لازم درمورد جهت و شدت بو را استخراج می‌کند. از آنجایی که اغلب مورچه‌ها در روی سطح زمین زندگی می‌کنند، آنها از سطح خاک برای بر جا گذاشتن رد فرومون استفاده می‌کنند تا دیگر مورچه ها نیز بتوانند آنرا دنبال کنند.در گونه هایی که بصورت گروهی کاوش می‌کنند مورچه ای که غذا پیدا می‌کند یک رَد فرومون در مسیر بازگشت به لانه برجای می‌گذارد و این مسیر بوسیله دیگر مورچه ها دنبال می‌شود، پس از بازگشتِ مورچه های دیگر با غذا، این مسیر تقویت می‌شود. هنگامی که منبع غذا تمام می‌شود، دیگر رَد جدیدی توسط مورچه ها، در مسیر بازگشت گذاشته نمی‌شود و بوی فرومون به آرامی محو می‌شود. این عمل باعث می‌شود که مورچه ها با تغییرات محیط خود را هماهنگ کنند. به طور مثال هنگامی که یک مسیر مشخص شده به سمت منبع غذایی توسط یک مانع سد می‌شود مورچه ها مسیر را رها می‌کنند تا مسیر جدیدی پیدا کنند. اگر مورچه ای موفق شود، رَد جدیدی بر جای می‌گذارد که شامل مسیر کوتاه تری به لانه می‌باشد. مسیر های موفق به سمت منبع غذا بوسیله سایر مورچه ها دنبال می‌شوند و مسیر های بهتر تقویت می‌شوند تا در نهایت بهترین مسیر پیدا شود.

مورچه ها از فرومون، تنها برای رَد یابی استفاده نمی کنند. هنگامی که یک مورچه آسیب می‌بیند از خود فرومونِ خطر ساطع می‌کند که باعث می‌شود مورچه های اطراف او در حالت تهاجمی قرار بگیرند و همچنین مورچه های بیشتری به آن منطقه جذب شوند. برخی از گونه های مورچه از فرومون خاصی به نام فرومونِ پروپاگاند استفاده می‌کنند که باعث می‌شود دشمنانشان دچار سردرگمی شوند و به یکدیگر حمله کنند.
فرومون بوسیله ساختارهای زیادی تولید می‌شود که شامل غدد دوفور، غدد سمی و غده‌های موجود در روده، دُم، روده راست ، استرنم و درشت نی می‌شوند. فرومون ها همچنین بین مورچه های لانه رد و بدل می‌شود این عمل بصورت ترکیب شدن فرومن با غذا و سپس انتقال دادن آن از طریق دهان مورچه ای به مورچه دیگر صورت می‌گیرد.این به مورچه ها کمک می‌کند که بفهمند چه وظیفه ای باید انجام دهند.(به طور مثال : جمع آوری آذوقه یا نگهداری از لانه). در گونه هایی از مورچه ها که دارای ملکه هستند هنگامی که تولید نوع خاصی از فرومون توسط ملکه متوقف شود کارگران ملکه جدیدی را انتخاب می‌کنند.
****************************************************
حالابعدازمعرفی به کارهای عجیب وقریب می پردازیم بخوانیداگرسودنداشت ضررهم نداره
***************@##########>>>>؟؟؟؟<<<<
آیا مورچه ها زلزله را پیش بینی میکنند؟
اولریش شرایبر، زمین‌شناس آلمانی بر این گمان است که مورچه‌ها می‌توانند زلزله را پیش‌بینی ‌کنند. او ابراز امیدواری می‌کند که روزی بتوان با مشاهده رفتار مورچه‌ها از وقوع زلزله آگاه شد و از مرگ نجات یافت.
این گمان از زمانی در ذهن اولریش شرایبر (Ulrich Schreiber) جان گرفت که حین تحقیقات خود در یک منطقه با کولنی بزرگی از مورچه‌ها مواجه ‌شد.
به گزارش دویچه‌وله، مشاهده تعداد زیادی مورچه در این منطقه برای این زمین‌شناس آلمانی پرسش‌هایی پدید آورد. از جمله این که، وجود شمار بالای مورچه در این منطقه چه معنایی داشت؟ چرا دقیقا در این منطقه؟ آیا این پدیده تنها حاصل تصادف بود؟
این موضوع شامل نوع خاصی از مورچه‌های جنگلی می‌شد به نام مورچه‌های تپه‌ساز. آنچه رفتار این نوع مورچه‌ها را برای شرایبر جالب توجه می‌کرد، این بود که آنها لانه‌های خود را درست در گسست‌های مناطق گسلی زمین بنا می‌کردند.
مناطق گسلی مناطقی هستند که در آن‌ها گسل‌های فراوانی وجود دارد. گسل‌ها شکستگی‌های درون پوسته‌ زمین‌هستند که لغزش سنگ‌ها در دو طرف آنها موجب آزاد شدن میزان زیادی انرژی و بروز زلزله می‌شود.
کارشناسان بر این باورند که گازی که حین زلزله یا پیش از آن از زمین خارج می‌شود باعث گرم شدن لانه‌مورچه‌ها شده و همچنین رطوبت موجود در گسست‌های زمین هم برای مورچه‌ها مطلوب است. به همین دلیل مورچه‌ها تمایل دارند در این مناطق لانه بسازند.
رفتار پرسش‌برانگیز مورچه‌ها
مطالعه بیشتر در رفتار این مورچه‌ها سئوال‌های دیگری را در ذهن شرایبر پدید آورد. آیا ممکن است مورچه‌ها بتوانند زلزله یعنی حرکت ناگهانی لایه‌های سنگی امتداد گسل‌ها را پیش‌بینی کنند؟
او و همکارانش از دانشگاه دویسبورگ ـ اسن آلمان دو سال است که روز و شب دو تپه‌ از مورچگان را در منطقه آیفل زیر نظر گرفته‌ و به کمک دوربین بر روی آنان مطالعه می‌کنند.
آنها بر این باورند که رفتار مورچه‌ها پیش از وقوع زلزله عجیب است. مشاهدات آنها نشان می‌دهد که پیش از زمین‌لرزه مورچه‌ها به هنگام شب بسیار فعال می‌شوند و همچنین نسبت به مواقع عادی تعداد بیشتری از آنها به سطح زمین می‌آیند.
شرایبر تصور می‌کند که مورچه‌ها در این مواقع نسبت به افزایش انتشار گاز و یا امواج الکترومغناطیسی که پیش از وقوع زلزله به بیرون منتشر می‌‌شوند، واکنش نشان می‌دهند.
مطالعات در دیگر مناطق
شرایبر می‌گوید، در سفر دو سال پیش خود که پس از زمین‌لرزه شهر آکوئیلا در شرق ایتالیا انجام داد متوجه شد که مورچه‌ها در گسست‌های این منطقه نیز لانه‌های زیادی ساخته‌اند.
این زمین‌شناس آلمانی قصد دارد مطالعات خود را در استانبول ادامه دهد که به پیش‌بینی دانشمندان، در آینده نزدیک در آن زمین‌لرزه ‌بزرگی رخ خواهد داد.
عقاید مخالف
بسیاری از کارشناسان فرضیه شرایبر را رد می‌کنند. برخی از آنها می‌گویند، مورچه‌ها هنگام زمستان در لانه‌های خود می‌مانند و نمی‌توان از آنها به عنوان یک سیگنال هشداردهنده سود جست.
هایکو وویت (Heiko Woit) از همکاران شرایبر در مرکز تحقیقات زمین‌شناسی پوتسدام آلمان معتقد است که نمی‌توان زلزله را پیش‌بینی کرد. او می‌گوید، در گذشته برخی از مشاهدات باعث این گمان شد که فیل‌ها از قابلیت پیش‌بینی زلزله برخودار هستند، اما تا کنون هیچ تحقیق سیستماتیکی نتوانسته است این ادعا را ثابت کند.
اما شرایبر بسیار خوش‌بین است و باور دارد که روزی خواهد توانست، فرضیه خود را اثبات کند. وی قصد دارد در ادامه مطالعات خود با کارشناسان سایر رشته‌ها نیز به تبادل نظر بپردازد.
****************************************************
ترس فیل از مورچه واقعیت دارد!!
داستان ترس فیل از مورچه واقعیت دارد.
روزنامه دیلی تلگراف نوشت : محققان به این نتیجه رسیده اند که مورچه ها از بزرگترین جانور خشکی در علف زارهای استوایی افریقا، قوی ترند.
این مورچه ها به عنوان نگهبانان درختان اقاقیای این منطقه عمل می کنند که همواره با خطر حمله فیل های گرسنه روبرو هستند.
فیل هایی که این نکته را نادیده می گیرند، با هجوم انبوه مورچه های خشمگینی روبرو می شوند که به خرطوم آنها حمله می برند.
کارشناسان دانشگاه فلوریدا که این تحقیق را انجام داده اند بر این باروند که نقش نگهبانی مورچه ها نقشی حیاتی در حفظ اکوسیستم منطقه دارد و این نقش تا کنون نادیده گرفته شده است.
یکی از این محققان گفت : هجوم گروه مورچه ها که هر یک وزنی حدود پنج میلیگرم دارند، می تواند در حفاظت از درختان در برابر حمله حیواناتی موثر باشد که یک میلیارد بار سنگین تر از آنها هستند.
این محققان زمانی به این نقش مورچه ها پی بردند که مشاهده کردند درختان اقاقیا در این منطقه به ندرت با مزاحمت فیل ها از بین می رود.
به نظر می رسد فیل ها حضور مورچه ها را بر روی درختان از بوی آنها احساس می کنند.
محققان بر این باورند که می توان با استفاده از رایحه مورچه و پاشیدن آن بر روی محصولات گیاهی مختلف می توان آنها را از هجوم و تخریب فیل ها در امان داشت. ****************************************************

حضرت ســــلیمان و مورچه عاشق

روزی حضرت سلیمان مورچه ای را در پای کوهی دید که مشغول جابجا کردن خاک های پایین کوه بود. از او پرسید: چرا این همه سختی را متحمل می شوی؟ مورچه گفت: معشوقم به من گفته اگر این کوه را جابجا کنی به وصال من خواهی رسید و من به عشق وصال او می خواهم این کوه را جابجا کنم. حضرت سلیمان فرمود: تو اگر عمر نوح هم داشته باشی نمی توانی این کار را انجام بدهی. مورچه گفت: تمام سعی ام را می کنم... حضرت سلیمان که بسیار از همت و پشت کار مورچه خوشش آمده بود برای او کوه را جابجا کرد. مورچه رو به آسمان کرد و گفت: خدایی را شکر می گویم که در راه عشق، پیامبری را به خدمت موری در می آ ورد...
تمام سعی مان را بکنیم، پیامبری همیشه در همین نزدیکی ست...
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:
اُدعُوا اللهَ وَ اَنتم مُوقِنونَ بِالاِجابَهِ وَاعلَموا اَنَّ اللهَ لا یَستَجِیبُ دُعاءَ مِن قَلبِ غافِلٍ لاه؛


خدا را بخوانید و به اجابت دعای خود یقین داشته باشید و بدانید که
خداوند دعا را از قلب غافل بی خبر نمی پذیرد.
****************************************************
معجزه ای دیگر از قرآن : سیستم دفاعی مورچه ها
این کشف مربوط به نحوه و ترتیب ارتباط بین مورچه هاست؛ چیزی که پیش از این نمی دانستیم. این مطلب مربوط به آیه شریفه 18 از سوره نمل است:
حَتَّى إِذَا أَتَوْا عَلَى وَادِی النَّمْلِ قَالَتْ نَمْلَةٌ یَا أَیُّهَا النَّمْلُ ادْخُلُوا مَسَاکِنَکُمْ لَا یَحْطِمَنَّکُمْ سُلَیْمَانُ وَجُنُودُهُ وَهُمْ لَا یَشْعُرُونَ
[آنها حرکت کردند] تا به سرزمین مورچگان رسیدند؛ مورچه‏اى گفت‏: (به لانه‏هاى خود بروید تا سلیمان و لشکرش شما را پایمال نکنند در حالى که نمى‏فهمند!)
در آیه شریفه بالا مورچه خطر قریب الوقوعی را طی چهار مرحله متوالی بیان می کند که این مراحل توسط علم جدد ثابت شده است:
1- ای مورچه ها: این اولین مرحله اعلام خطری است که توسط مورچه داده می شود تا توجه دیگر مورچه ها را به سرعت جلب کند. مورچه ها با گرفتن این پیام صبر می کنند تا دگر پیام ها را توسط همان مورچه دریافت کنند.
2- به لانه هایتان وارد شوید: در این جا گوینده پیام به دیگران اطلاع می دهد که چه کار باید بکنند.
3- مبادا سلیماع و لشکرش پایمالتان کنند: در این جمله مورچه دلیل خطر را به مخاطب می گوید.
4- و خود آگاه نباشند: مورچه ها به عنوان عکس العمل حالت دفاعی مشخصی را از خود نشان می دهند. در این جمله آخر مورچه به مخاطبان می گوید به منبع خطر حمله نکنید. زیرا منبع خطر قصد حمله به لانه مورچه ها را ندارد. بنا بر این مورچه ها آن ها را خطر واقعی نمی دانند.
علم در این مورد می گوید: مورچه ها در مواقع اعلام خطر و دفاع و همچنین زمانی که تبادل سریع اطلاعات نیاز باشد از ارتباط شیمیایی استفاده می کنند. این اخطار معمولاً توسط صدور علامت های شیمیایی دفاعی مشخص می شود. غده های دفاعی مسئول ایفای نقش اعلام خطر هستند. به عنوان مثال مورچه های استرالیایی را در نظر بگیرید؛ وقتی این مورچه ها با خطری مواجه می شوند قطرات کوچکی را از غده های دفاعی خود ترشح می کنند. این یک فرمان برای دیگر مورچه هاست تا فرار کنند و با شاخک های خود ارتعاشی ایجاد کنند که به معنای قرار گیری در موقعیت خطر است.
Aldehyde hexanal اولین ماده ای است که توسط مورچه ها در مواقع احساس خطر ترشح می شود و باعث جلب توجه و علاقه آنها می شود. در نتیجه شاخک های خو را بالا می برند و تکان می دهند تا دیگر بو ها را نیز دریافت کنند. اولین پیام به شکل الکل بود. و این اولین مرحله است که توسط مورچه در جمله ((ای مورچه ها)) گفته شد.
سپس مورچه دومین ماده به نام Hexanol را ترشح می کند و در نتیجه بقیه مورچه ها موقعیت خطر به خود می گیرند و در تمامی جهات می دوند تا منبع این ماده را پیدا کنند. مورچه ای که ماده شیمیای را ترشح می کند باید مسیری را که باید بقیه مورچه ها از آن کنار روند مشخص کند و این کاری بود که طبق آیه قرآن آن مورچه انجام داد و گفت ((به لانه هایتان وارد شوید)) بنا بر این باید مسیر را مشخص کرده باشد
Undecanon سومین ماده ای است که مورچه ترشح می کند. این ماده نشان دهنده عامل خطر است و چیزی که مورچه در سومین عبارت گفت (مبادا سلیمان و لشکرش پایمالتان کنند) با این مرحله مطابقت و سازگاری دارد. در این مرحله مورچه ها آماده مواجهه با خطر می شوند.
در مرحله چهارم مورچه ماده شیمیایی خاصی را ترشح می کند که Butyloctenal نام دارد. توسط این ماده گوینده دستور دفاع می دهد و نوع دفاع را مشخص می کند. بنا بر این در مرحله آخر می گوید : ((و خود آگاه نباشند)) . با این کار مورچه از وارد شدن بقیه مورچه ها به مر حله حمله جلو گیری می کند.
در این جا:
فَتَبَسَّمَ ضَاحِکًا مِّن قَوْلِهَا وَقَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِی أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتِی أَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَعَلَى وَالِدَیَّ وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضَاهُ وَأَدْخِلْنِی بِرَحْمَتِکَ فِی عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ
سلیمان از سخن او تبسّمى کرد و خندید و گفت‏: (پروردگارا! شکر نعمتهایى را که بر من و پدر و مادرم ارزانى داشته‏اى به من الهام کن‏، و توفیق ده تا عمل صالحى که موجب رضاى توست انجام دهم‏، و مرا برحمت خود در زمره بندگان صالحت وارد کن‏!)
خلاصه مطلب:
1- Aldehyde hexanal : ای مورچه ها
2- Hexanol : به لانه هایتان وارد شوید
3- Undecanon : مبادا سلیمان و لشکرش پایمالتان کنند
4- Butyloctenal : و خود آگاه نباشند

****************************************************
مورچه ها هرگز 'خیلی' پیر نمی شوند!
مورچگان موجوداتی هستند که سالیان دراز با صفات قدرت، سازماندهی و کار گروهی شناخته می شدند. اما تحقیقات اخیر نشان می دهد توجه خاص این حشرات به سن هم نوعان خود و تغییر وظایف آنها با بالا رفتن سن یکی از عوامل موفقیت آنها در کار گروهی است.
محققان کشف کرده اند که مورچه های برگ چین، مورچه هایی که برای ادامه بقا برگ گیاهان را چیده و بعد در فرآیند تهیه آذوقه از آنها استفاده می کنند، با از کار افتادن دندانشان، به اصطلاح "بازنشسته" می شوند.
اما این بازنشستگان به کار دیگری گمارده می شوند. محققان دانشگاه اورگون در آمریکا، کشف کرده اند که این نوع مورچه ها در دوران پیری کمتر برگ می چینند و بیشتر حمل و نقل انجام می دهند.
مورچه های برگ چین، کشاورزان دنیای حشرات قلمداد می شوند.
برگی که هر یک از این مورچه های سخت کوش، قادر است بچیند و با خود حمل کند، پنچاه برابر وزنش است.
آنها صف می کشند و دسته جمعی محصولاتی را که چیده اند به خانه می برند.
این مورچه ها، به محل سکونتشان که رسیدند از برگ ها به عنوان سطحی برای پرورش قارچ استفاده می کنند؛ قارچی که کل جمعیت کولونی از آن تغذیه می کند. اما وقتی در اثر پیری آرواره های تیز و برنده این مورچه ها مستهلک می شود، سرعت کار گروهی جالب توجه آنها نیز پایین می آید.
محققان آمریکایی کشف کرده اند که جویدن و چیدن برگ ها برای مورچه های پیر دشوار است. اما وقتی دقیق تر رفتار آنها را مورد مطالعه قرار داده اند متوجه شده اند که مورچه هایی که آرواره هایشان کارایی و برندگی خود را کاملا از دست داده است، وظیفه کاری خود را عوض می کنند.
مورچه های پیر کار چیدن برگ را به مورچه های جوانتر می سپارند و به جای آن کار حمل و نقل برگ ها و طی مسافت طولانی تا خانه را بر عهده می گیرند.
این گروه محقق می گوید در جوامع سازمان یافته مورچه ها، تمامی مورچه ها قدرت تطبیق با تغییر شرایط را دارند که این باعث می شود حتی وقتی مورچه ای توان جسمی سابق خود را ندارد، برای کولونی اش مفید باشد